- III
- Мені однаково, чи буду
- Я жить в Україні, чи ні.
- Чи хто згадає, чи забуде
- Мене в снігу на чужині —
- Однаковісінько мені.
- В неволі виріс між чужими
- І, неоплаканий своїми,
- В неволі, плачучи, умру.
- І все з собою заберу,
- Малого сліду не покину
- На нашій славній Україні,
- На нашій — не своїй землі.
- І не пом’яне батько з сином,
- Не скаже синові: — Молись,
- Молися, сину, за Вкраїну
- Його замучили колись. —
- Мені однаково, чи буде
- Той син молитися, чи ні...
- Та неоднаково мені,
- Як Україну злії люде
- Присплять, лукаві, і в огні
- Її, окраденую, збудять...
- Ох, не однаково мені.
-
- VI
- Ой три шляхи широкії
- Докупи зійшлися.
- На чужину з України
- Брати розійшлися.
- Покинули стару матір.
- Той жінку покинув,
- А той сестру. А найменший —
- Молоду дівчину.
- Посадила стара мати
- Три ясени в полі.
- А невістка посадила
- Високу тополю.
- Три явори посадила
- Сестра при долині...
- А дівчина заручена —
- Червону калину.
- Не прийнялись три ясени,
- Тополя всихала,
- Повсихали три явори,
- Калина зов’яла.
- Не вертаються три брати.
- Плаче стара мати,
- Плаче жінка з діточками
- В нетопленій хаті.
- Сестра плаче, йде шукати
- Братів на чужину...
- А дівчину заручену
- Кладуть в домовину.
- Не вертаються три брати,
- По світу блукають,
- А три шляхи широкії
- Терном заростають.
-
- IX
- Не спалося, а ніч, як море.
- (Хоч діялось не восени,
- Так у неволі.) До стіни
- Не заговориш ні про горе,
- Ні про младенческие сны.
- Верчуся, світу дожидаю,
- А за дверима про своє
- Солдатськеє нежитіє
- Два часовії розмовляють.
-
- 1
- Така ухабиста собой,
- И меньше белой не дарила.
- А барин бедненькой такой.
- Меня-то, слышь, и подсмотрили,
- Свезли в Калугу и забрили.
- Так вот те случай-то какой!
-
- 2
- А я... аж страшно, як згадаю.
- Я сам пішов у москалі;
- Таки ж у нашому селі
- Назнав я дівчину... Вчащаю
- І матір удову єднаю.
- Так пан заклятий не дає.
- «Мала, — каже, — нехай дождуся».
- І, знай, вчащаю до Ганнусі.
- На той рік знову за своє;
- Пішов я з матір’ю просити.
- «Шкода, — каже, — і не проси.
- П’ятсот, — каже, — коли даси,
- Бери хоч зараз...» Що робити!
- Головко бідна! Позичать?
- Та хто таку позичить силу?
- Пішов я, брате, зароблять.
- І де вже ноги не носили,
- Поки ті гроші заробив.
- Я годів зо два проходив
- По Чорноморії, по Дону...
- І подарунків накупив
- Найдорогіших... От вертаюсь
- В село до дівчини вночі —
- Аж тілько мати на печі,
- Та й та, сердешна, умирає,
- А хата пусткою гниє.
- Я викресав огню, до неї...
- Од неї пахне вже землею,
- Уже й мене не пізнає!
- Я до попа та до сусіди,
- Привів попа, та не застав —
- Вона вже вмерла. Нема й сліду
- Моєї Ганни. Я спитав
- Таки сусіду про Ганнусю.
- «Хіба ти й досі ще не знаєш?
- Ганнуся на Сибір пішла.
- До панича, бачиш, ходила,
- Поки дитину привела
- Та у криниці й затопила».
- Неначе згага запекла.
- Я ледве-ледве вийшов з хати,
- Ще не світало. Я в палати
- Пішов з ножем, не чув землі...
- Аж панича вже одвезли
- У школу в Київ. От як, брате!
- Осталися і батько й мати,
- А я пішов у москалі.
- І досі страшно, як згадаю.
- Хотів палати запалить
- Або себе занапастить,
- Та Бог помилував... А знаєш,
- Його до нас перевели
- Із армії чи що?
-
- 1
- Так что же,
- Ну, вот теперь и приколи.
-
- 2
- Нехай собі. А Бог поможе,
- І так забудеться колись.
-
- Вони ще довго говорили,
- Я став перед світом дрімать,
- І паничі мені приснились
- І не дали, погані, спать.
-
- XI
- Косар
-
- Понад полем іде,
- Не покоси кладе,
- Не покоси кладе — гори.
- Стогне земля, стогне море,
- Стогне та гуде!
-
- Косаря уночі
- Зострічають сичі.
- Тне косар, не спочиває
- Й ні на кого не вважає,
- Хоч і не проси.
-
- Не благай, не проси,
- Не клепає коси.
- Чи то пригород, чи город,
- Мов бритвою, старий голить.
- Усе, що даси.
-
- Мужика, й шинкаря,
- Й сироту-кобзаря.
- Приспівує старий, косить,
- Кладе горами покоси,
- Не мина й царя.
-
- І мене не мине,
- На чужині зотне,
- За решоткою задавить,
- Хреста ніхто не поставить.
- І не пом’яне.
| - III
- Tôi chẳng hề quan tâm một điều rằng
- Tôi sẽ sống ở Ukraina hay không
- Người đời sẽ quên hay vẫn nhớ
- Về tôi đang sống ở nơi xa lạ
- Những điều này tôi chẳng bận tâm.
- Lớn lên trong tù, giữa những người xa lạ
- Chẳng khóc than về những thứ của mình
- Tôi khóc than trong tù rồi chết
- Và mang theo tất cả xuống suối vàng.
- Chẳng để lại chút gì, dù dấu vết
- Trên đất Ukraina vinh quang
- Của mình – mà không phải của mình.
- Người cha sẽ không nói với đứa con
- Rằng tôi từng sống trong tù ngục, rằng:
- "Vì Ukraina mà con hãy cầu nguyện
- Người đang chịu cảnh bị bạo hành".
- Tôi chẳng hề quan tâm rằng đứa con
- Sẽ cầu nguyện hoặc không… mà tôi chỉ
- Quan tâm sâu sắc một điều như thế:
- Rằng Ukraina bị lũ bạo tàn
- Bằng mánh khóe tinh ranh ru ngủ
- Rồi cướp bóc, đốt Ukraina trong lửa…
- Điều này thì tôi thực sự quan tâm.
-
- VI
- Ôi ba con đường lớn
- Từng gặp gỡ với nhau…
- Ba người anh em nọ
- Ra đi từ Ukraina.
- Họ giã từ người vợ
- Họ chia tay mẹ già
- Chia tay em gái nhỏ
- Và bạn gái ngày thơ.
- Bà mẹ già sau đó
- Trồng ba cây tần bì
- Cô con dâu cũng đã
- Trồng một cây dương cao.
- Và cô em gái nhỏ
- Trồng ba cây phong nhỏ
- Còn bạn gái ngày thơ –
- Cây kim ngân màu đỏ.
- Nhưng kim ngân héo úa
- Ba cây phong lụi tàn
- Cây dương cao trụi lá
- Tần bì cũng héo hon.
- Ba người không trở lại
- Người mẹ già nức nở
- Vợ con giờ khóc than
- Trong ngôi nhà lạnh lẽo.
- Cô em gái đi tìm
- Ba người nơi xứ lạ…
- Còn cô bạn tuổi xanh
- Đã nằm yên trong mộ.
- Cả ba người anh em
- Chu du khắp thế gian
- Cả ba con đường lớn
- Mận gai đã mọc tràn.
-
- IX
- Tôi không ngủ được, mà đêm – như biển cả
- Cả tâm hồn lẫn trí tuệ bị tù đày
- Mà với những bức tường kia
- Câu chuyện không về nỗi đau khổ
- Không về những giấc mộng ngày thơ!
- Tôi trở mình trằn trọc chờ trời sáng
- Còn phía sau cánh cửa kia có hai người lính
- Đang trò chuyện về số phận của mình
- Những gì nhớ những gì quên.
-
- Người thứ nhất:
- Ôi, ôi, ôi!
- Bà cho không ít hơn một đồng bạc trắng
- Còn quý ông lại vô cùng bủn xỉn!
- Người ta chộp được tôi
- Đưa về Kaluga rồi cho vào lính
- Chuyện coi như là đã rồi.
-
- Người thứ hai:
- Còn chuyện của tôi nhớ lại mà thấy hãi!
- Tôi vào lính là do tự nguyện mà thôi.
- Ở làng ngày ấy tôi yêu một cô gái
- Mẹ cô ấy cũng ủng hộ hai chúng tôi
- Mẹ mong rằng hai đứa sẽ đẹp đôi
- Nhưng tên chúa đất lại tìm cách ngăn cản:
- Nói rằng bé hãy còn chưa kịp lớn
- Tôi đành chờ, tìm cách đến với người yêu
- Một năm sau tôi quyết định một điều:
- Tôi cùng với mẹ đến nhà thưa chuyện
- Nhưng chuyện với chúa đất không hề quan trọng
- Mà ông ấy chỉ cần năm trăm rúp mà thôi…
- Biết kiếm đâu ra số tiền ấy hả trời?
- Ông ấy không tin gì, dù van xin, khóc lóc
- Không ai cho tiền, chỉ còn mỗi cách
- Là bằng bàn tay lao động làm ra
- Thế là tôi đã cất bước đi xa.
- Qua vùng biển Đen, miền sông Đông rộng lớn
- Tôi kiếm được tiền, mua nhiều quà tặng
- Và quay về tìm Ganna yêu dấu của mình
- Tôi trở về, tìm đến nhà em trong đêm
- Nhưng chỉ nhìn thấy một bà già nằm bên bếp
- Bà già gầy gò như đang chờ chết
- Còn ngôi nhà giờ hoang vắng, trống trơn
- Tôi bước đến gần với một vẻ kinh hoàng
- Bà mẹ già đang trong cơn hấp hối
- Không còn nhận ra tôi – chàng trai ngày ấy!
- Tôi gọi cha đạo, gọi hàng xóm láng giềng
- Cha đạo đến, nhưng tất cả đã muộn màng
- Bà mẹ già đã chết rồi. Còn dấu vết
- Của người tôi yêu thì không ai biết.
- Nhưng có người hàng xóm đã nói với tôi:
- "Chẳng lẽ cậu không nghe tin cho đến lúc này?
- Ganna đã bỏ đi về miền Si-bê-ri hun hút
- Nàng đã từng phải phục dịch tên chúa đất
- Sau đó nàng đã sinh một đứa con
- Nhưng nàng đã dìm nó xuống sông!"
- Nghe vậy – tôi cảm thấy như người bị bỏng
- Bước ra khỏi ngôi nhà, cầm con dao quắm
- Tôi chạy tìm tên chúa đất khốn kiếp kia
- Tôi chạy không còn biết đất dưới chân là gì…
- Nhưng tên chúa đất đã không còn ở đó
- Nó học ở Ki-ép rồi… Chuyện của tôi là thế!
- Mẹ cha tôi, tôi bỏ lại ở quê hương
- Và tôi vào lính, cất bước lên đường.
- Giờ hồi tưởng lại mà tôi còn thấy khiếp
- Tôi đã từng định đốt hết nhà tên chúa đất
- Hoặc là sẽ tự giết chết mình
- Nhưng Trời tha cho…
- Và anh biết không
- Sau đó người ta chuyển tên chúa đất
- Vào quân đội,
- Và tôi nhìn thấy mặt.
-
- Người thứ nhất:
- Thế rồi sao?
- Thì anh hãy xử hắn lúc này!
-
- Người thứ hai:
- Thôi để nó yên. Chúa Trời sẽ giúp
- Quên đi những tháng ngày khủng khiếp.
-
- Những người lính đã trò chuyện huyên thiên
- Còn tôi lúc gần sáng đã mơ màng ngủ
- Và tôi mơ thấy biết bao tên địa chủ
- Những kẻ đã làm tôi không thể ngủ yên.
-
- XI
- Người cắt cỏ
-
- Người bước đi trên đồng
- Không phải mùa cắt cỏ
- Không đồng cỏ - núi non
- Mặt đất và biển cả
- Đều gào thét, rú lên.
-
- Người cắt cỏ trong đêm
- Gặp những con cú vọ
- Người không hề ngơi nghỉ
- Không để ý một ai
- Hỏi hay không cũng thế.
-
- Không van xin nài nỉ
- Người không mài lưỡi dao
- Ngoại ô hay thành phố
- Giống như con dao cũ
- Không cần mài lần nào.
-
- Nông phu và chủ quán
- Thi sĩ, trẻ mồ côi.
- Và người già hát đệm
- Đặt đồng cỏ núi đồi
- Vua chúa không hề hiếm.
-
- Đến lượt người thấy tôi
- Ở nơi chốn xa xôi
- Đang ngồi sau song sắt
- Không ai cho thập ác
- Và quên lãng giữa đời.
- Bản dịch của Nguyễn Viết Thắng
|