Thanh Hoài

Thanh Hoài tên thật là Đinh Tiến Hoài, sinh ngày 12 tháng 6 năm 1932 tại Hưng Yên,^[2] cha là giáo viên quê gốc Hà Nội, mẹ là một bà nội trợ bình thường. Cha ông vì luân chuyển việc dạy học và làm hiệu trưởng tại các trường tiểu học thuộc Hưng Yên và Hải Phòng. Khi còn học ở Trường Tiểu học Kiến An, Hải Phòng, ông đã là một cây cười, được giao phụ trách nhóm văn nghệ, tập múa hát, kịch hài. Đồng thời, ông còn là thành viên hướng đạo của nhóm “Sói con” do nhạc sĩ Nguyễn Xuân Khoát hướng dẫn.^[1] Năm 1952, cha ông qua đời, Thanh Hoài cùng mẹ theo người cô có chồng là Giám đốc Công ty Hỏa xa Sài Gòn vào Nam kiếm sống; tại ông gặp và theo học nghề từ nghệ sĩ Ba Vân.^[3][4]

Ông là bác ruột của ca sĩ Diễm Liên.^[5]

Ông qua đời ngày 22 tháng 12 năm 2014 vì di chứng tai biến.^[3]

Đến năm 1955, ông bắt đầu hoạt động nghệ thuật chuyên nghiệp dưới nghệ danh Thanh Hoài, nhanh chóng khẳng định vị trí trên sân khấu và phim ảnh. Ngay khi Việt Nam Cộng hòa có sóng truyền hình, Thanh Hoài bật sáng với vai "Cả keo" trong vở Lão hà tiện của Molière năm 1967, sau đó ông liên tiếp được mời vào các bộ phim hài như: Tứ quái Sài Gòn, Năm vua hề về làng, Năm hiệp sĩ bất đắc dĩ, Triệu phú bất đắc dĩ, Con ma nhà họ Hứa…^[3] Sau này một số vở hài của ông đã được các hãng đĩa Hoành Sơn, Việt Nam, Hồng Hoa phát hành rất thành công.^[6] Bạn diễn ăn ý nhất của ông là Thanh Việt họ sánh ngang cùng với các cặp danh hài khác như: Phi Thoàn - Khả Năng, Tùng Lâm - Xuân Phát, Văn Chung - La Thoại Tân.^[4] Trước năm 1975, Thanh Hoài từng làm ở Cục xây dựng nông thôn của chế độ Việt Nam Cộng hòa.^[7]

Sau 1975, ông về Long An phụ trách chương trình Gia đình bác Tám, trên Đài phát thanh Long An rồi về làm Trưởng phòng Văn Thể Mỹ cho Xí nghiệp đánh cá Côn Đảo. Năm 1990 ông làm cán bộ sở Văn hóa Thể thao tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu.^[3] Tính từ năm 1990 đến 1995, ông tham gia khoảng 200 bộ video.^[8] Sau này ông còn phó giám đốc một khách sạn của nhà nước ở Vũng Tàu.^[4]

Trong một lần gặp nghệ sĩ Hồng Vân tại nhà nghệ sĩ Tùng Lâm,^[9] Thanh Hoài được Hồng Vân và Tùng Lâm thuyết phục nên năm 2007,^[10] ông nhận lời trở lại sân khấu kịch sau 27 năm vắng bóng, lần này ông đóng vai "cụ cố Hồng" trong vở kịch Số đỏ trên sân khấu Phú Nhuận.^[3] Năm 2009, NSND Doãn Hoàng Giang tiếp tục mời đóng vai vai diễn này. Sau đó, ông được Đài Truyền hình Việt Nam mời tham gia biểu diễn chương trình Gala cười, cùng với NSND Hồng Vân, nghệ sĩ Anh Vũ.^[1]

Những năm cuối đời, Thanh Hoài tham gia biểu diễn tại Nhà hát kịch Thành phố Hồ Chí Minh và thường đi diễn phục vụ trẻ em mồ côi, khuyết tật, các mái ấm tình thương. Ông còn thành lập Công ty Trách nhiệm hữu hạn Tâm Hạnh gồm khoảng mười mấy thành viên chuyên tổ chức biểu diễn nhằm gây quỹ từ thiện.^[1]

Hài kịch

Lão hà tiện, Quan huyện mê đề, Tiếng trống ghen tuông, Cô gái sông Ma, Thuyền ra Ấn Độ, Mê bài là phá sản, Gả con cho xì thẩu, Số đỏ, Bỉ vỏ, Ngao sò ốc hến, Tư Ếch đi tắm biển, Ba Giai - Tú Xuất

Phim / Video

Việt Nam Cộng Hòa
Năm	Tựa đề	(Các) đạo diễn	Chú thích
1973	Tứ quái Sài Gòn	La Thoại Tân , Nguyễn Đức Quỳnh Kỳ
1972[11]	Năm hiệp sĩ bất đắc dĩ	Lê Hoàng Hoa
1973[11]	Triệu phú bất đắc dĩ
1973	Con ma nhà họ Hứa
	Trường tôi	Lê Dân
1974[11]	Bốn phù thủy sợ ma	Lê Mộng Hoàng
1975[11]	Năm vua hề về làng	Lê Hoàng Hoa, Lê Dân, Lê Mộng Hoàng, Thân Trọng Kỳ, Quốc Hưng
	Quái nữ sợ ma	Lê Mộng Hoàng	Đã quay xong, hủy chiếu do biến cố 1975[11]
Việt Nam
	Gia đình bác Tám
	Hai Nhái cưới vợ bé
	Rùa vàng, rùa bạc	Lê Lộc