Vận chuyển thụ động

Sự khuếch tán là sự chuyển động của các phân tử theo chiều từ nơi có gradient nồng độ cao đến nơi có gradient nồng độ thấp. Sự khuếch tán diễn ra trong môi trường lỏng và khí. Khi các phân tử phân bố đồng đều trong môi trường, sự khuếch tán đạt đến cân bằng. Ở trạng thái cân bằng này, các phân tử vẫn di chuyển nhưng theo hai chiều như nhau nên gọi là cân bằng động.

Có hai phương thức:

- Khuếch tán đơn giản: Chỉ các chất không phân cực và kích thước nhỏ, có thể đi qua lớp phospholipid kép như các chất khí, các phân tử kị nước.

- Khuếch tán tăng cường: Chỉ các chất phân cực và kích thước lớn, đi qua lớp lớp lipid kép vấn tốc độ rất chậm hoặc không đi qua được nên chúng cần có protein vận chuyển. Ví dụ như các ion, các phân tử ưa nước (đường, amino acid,...).

Thẩm thấu là sự chuyển động của các phân tử nước và dung môi xuyên qua màng tế bào do áp suất thủy tĩnh được sản sinh ra bởi hệ tuần hoàn. Tùy thuộc vào kích cỡ của lỗ màng, chỉ dung môi ở những kích cỡ nhất định có thể đi xuyên qua nó được. Ví dụ, lỗ màng của bao tiểu thể trong thận thì rất bé, và chỉ duy có albumin, loại protein nhỏ nhất, có cơ hội được lọc qua. Mặt khác, lỗ màng của tế bào gan lại cực kì to, nhưng tuy vậy tế bào lại cực kì nhỏ để cho phép những loại dung môi khác nhau đi qua và được trao đổi chất.

Vùng có nhiều phân tử nước, nồng độ chất tan thấp được gọi là vùng có thế nước cao. Vùng có ít phân tử nước hơn, nồng độ chất tan cao được gọi là vùng có thế nước thấp.

Khi tế bào ở trong các dung dịch có nồng độ khác nhau, các phân tử nước sẽ di chuyển qua màng theo 3 trường hợp:

- Nhược trương: Khi dung dịch có nồng độ chất tan nhỏ hơn bên trong tế bào.

- Đẳng trương: Khi nồng độ chất tan của dung dịch và bên trong tế bào bằng nhau.

- Ưu trương: Khi dung dịch có nồng độ chất tan lớn hơn bên trong tế bào.