Vi Thủ An

Vi Thủ An là châu mục châu Tô Mậu của nhà Lý, Từ điển tiếng Việt cho là người Tày, đời đời quy thuận.^[1] Châu Tô Mậu^[a] nằm ở vùng biên giới giữa nhà Lý và nhà Tống, tù trưởng châu này thường tổ chức tấn công sang đất Tống để cướp bóc^[b]. Họ Vi là họ lớn trong vùng, ngoài Tô Mậu còn nắm giữ các châu Tư Lăng, Lộc, Tây Bình bên nhà Tống.^[4] Năm 1050, bọn thủ lĩnh Vi Thiệu Tự, Vi Thiệu Khâm đem người trong châu trốn sang đất Tống, Lý Nhân Tông cho người sang trao đổi, phía Tống liền giao trả toàn bộ.^[5][c]

Năm 1075, Thái úy Lý Thường Kiệt nhận thấy nguy cơ quân Tống xâm lược, bèn tổ chức một cuộc tấn công vào các căn cứ hậu cần của quân Tống ở ba châu Ung, Khâm, Liêm. Các thủ lĩnh vùng biên như Tông Đản, Thân Cảnh Phúc, Lưu Kỷ, Vi Thủ An, Hoàng Kim Mãn,... được phân công các nhiệm vụ khác nhau. Trong đó, Vi Thủ An dẫn quân châu Tô Mậu đánh chiếm trại Cổ Vạn, mở rộng chiến quả ra xung quanh, góp phần vào thắng lợi chung của nhà Lý.^[7]

Sau trận chiến đó, nhà Tống vẫn không từ bỏ kế hoạch đánh Việt. Tống Thần Tông quyết định dùng phẩm hàm để chiêu dụ các tướng giữ biên thùy của nhà Lý, trong đó Vi Thủ An nhận hàm Cung bị khố Phó sứ.^[8]

Năm 1077, quân Tống do Quách Quỳ và Triệu Tiết chỉ huy vượt qua biên giới, Thân Cảnh Phúc, Lưu Kỷ chống trả không được, phải rút vào rừng. Vi Thủ An vốn được Lý Thường Kiệt giao nhiệm vụ giữ con đường từ châu Tư Lăng đến Lạng Châu,^[9] nhưng do đã bị các quan Tống là Tri Khâm châu Lưu Sơ và Trại chủ Vĩnh Bình Dương Nguyên Khanh dụ dỗ từ trước, nên nhanh chóng đầu hàng.^[10]

Quân Tống sau đó thua trận ở sông Như Nguyệt, buộc phải rút quân về. Nhà Tống chiếm đóng bốn châu Quảng Nguyên, Tô Mậu, Môn và huyện Quang Lang. Năm 1078, Lý Thường Kiệt cho quân thu phục Quang Lang, hai châu Tô Mậu và Môn cũng trở về nhà Lý.^[11] Không rõ kết cục của Vi Thủ An.

• Châu Hải Đường (2021). An Nam truyện. Hà Nội: Nhà xuất bản Hội Nhà Văn. ISBN 9786049606816.
• Đào Duy Anh (2005). Đất nước Việt Nam qua các đời. Hà Nội: Nhà xuất bản Văn hóa - Thông tin. ISBN 8935077000665 Kiểm tra giá trị |isbn=: tiền tố không hợp lệ (trợ giúp).
• Hoàng Xuân Hãn (2014). Lý Thường Kiệt, lịch sử ngoại giao và tông giáo triều Lý. Hà Nội: Nhà xuất bản Khoa học xã hội. ISBN 9786409026805 Kiểm tra giá trị |isbn=: giá trị tổng kiểm (trợ giúp).
• Quốc sử quán; Ngô Sĩ Liên (chủ biên). Đại Việt sử ký toàn thư.
  • Viện Khoa học Xã hội Việt Nam; Ngô Đức Thọ (dịch và chú thích); Hà Văn Tấn (hiệu đính) (1998). Đại Việt sử ký toàn thư (Tập 1). Hà Nội: Nhà xuất bản Khoa học xã hội.
• Quốc sử quán (1992). Đại Nam nhất thống chí, Tập 3. Huế: Nhà xuất bản Thuận Hóa.