Gwrtheyrn
Gurthigerno hoặc Gwrtheyrn (/ˈvɔːrtɪdʒɜːrn/;[1] tiếng Wales: Guorthigirn, Guorthegern, tiếng Anh cổ: Wyrtgeorn; tiếng Breton Gurdiern, Gurthiern; tiếng Ireland: Foirtchern; tiếng Latinh: Vortigernus, Vertigernus, Uuertigernus, etc) là một lãnh chúa Anh gốc La Mã ở thế kỷ V, thường được sử học Anh quốc và Wales đồng nhất là một trong những quân vương sơ sử của quần đảo Anh[2].
.jpg)
Lịch sử
Cuộc đời Gwrtheyrn nhuốm màu huyền huyễn, ông được kể rằng đã cậy nhờ quân đoàn Anglo-Saxon của anh em Hengist và Horsa nhằm đánh đuổi người Pict và Scot hoành hành triền miên ở mạn Bắc. Nhưng sau khi trừ được mối nguy ngoại tộc lại bị những đồng minh này phản, dẫn tới sự thành lập Vương quốc Cantuariorum[3].
Tuy nhiên, Gwrtheyrn kịp thời chạy thoát tới địa hạt Dyfed thuộc bán đảo Llŷn và sống nốt phần đời còn lại ở đó. Vì thế, ông cũng được coi là quân vương khởi đầu Vương quốc Powys, một trong những cơ sở ban đầu của xứ Cymru trung đại.
Văn hóa
Lai lịch và hành trạng đức vua Gwrtheyrn lần đầu được mô tả trong sách Chinh hủy kí của ông thánh kiêm học giả Gweltaz thế kỷ VI, tức là rất gần hiện thực Anh quốc thời bấy giờ[4]. Sau Gwrtheyrn có các sách của thánh Beda và một số tác gia vô danh khác. Thế nhưng, số phận nhân vật Gwrtheyrno chỉ thực thu hút sự quan tâm của đám đông khi trở thành một trong những tác nhân chính của Truyền thuyết Arthur, việc này bắt nguồn từ những bài tụng ca của giới ngâm du thi nhân trung đại trung thế kỷ[5][6][7].
Hai tác phẩm ngày nay được học giới coi là tiêu biểu nhất đề cập đến vua Gwrtheyrn lại là Anh quốc liệt vương sử và Cái chết của vua Arthur. Gwrtheyrn được mô tả như nhân vật đối trọng với Arthur nhưng cố nội tâm cực kì phức tạp. Đa số tác gia thường đổ lỗi cho ông vì để Anh quốc rơi vào tay rợ Anglo-Saxon.
Xem thêm
Liên kết ngoài
- Myles Dillon, Nora Kershaw Chadwick, Christian-Joseph Guyonvarc'h et Françoise Le Roux, Les Royaumes celtiques, Éditions Armeline, Crozon, 2001, ISBN 2-910878-13-9
- Christian Y. M. Kerboul, Les Royaumes brittoniques au Très Haut Moyen Âge, Éditions du Pontig / Coop Breizh, Spézet, 1997, ISBN 2-84346-030-1
- (tiếng Anh) J.M.P. Calise Pictish Sourcebook- Documents of Medieval Legend and Dark Age History. Greenwood Press, Londres (2002) ISBN 0313322953 « Vortigern (Gyrtheyrn, Gvrtheneu, Guorthigirn) British ruler (c.425-449) » tr. Thiếu tham số! (Bản mẫu:P.)260-261.
- (tiếng Anh) Ann Williams, Alfred P. Smyth, D P Kirby A Bibliographical Dictionary of Dark Age Britain (England, Scotland and Wales c.500-c.1050). Seaby London (1991) ISBN 1 852640472 « Vortigern British ruler fl. fifth century ». tr. Thiếu tham số! (Bản mẫu:P.)233.
- (tiếng Anh) Mike Ashley The Mammoth Book of British Kings & Queens Robinson (Londres 1998) ISBN 1-84119-096-9 « Vortigern High King of Britain c425-c466; c471-c480 » tr. Thiếu tham số! (Bản mẫu:P.)109-110.
- Vortigern Studies website
- "Vortigern" on National Library of Wales Dictionary of Welsh Biography
- Cunliffe, Barry (ngày 15 tháng 10 năm 2012). “Anglo-Saxon Portraits: Vortigern”. BBC Radio 3.