რუმიშ სასულთანო
რუმიშ სასულთანო — კულტურულო თურქულ-სპარსული, სუნიტური სახენწჷფო, ნამუთ არსებენდჷ ანატოლიას 1077–1308 წანეფს. დუდშე რუმიშ სასულთანო სელჩუკეფიშ იმპერიაშ აკოდგინალუაშა მიშმეშჷ. 1077 წანას სულეიმან იბნ ყუთლუმიშიშ ხემანჯღვერობათ, რუმიშ სასულთანოქ გიშელჷ სელჩუკეფიშ ხეშუულებაშე დო ზოხორინელობა მიპალუ. სასულთანოშ ნანანოღა იდვალუაფუდჷ ნიკეას, 1097 წანას ნანანოღა კონიაშა გეგნიღეს.
რუმიშ სასულთანო | ||||
| ||||
|---|---|---|---|---|
 რუმიშ სასულთანოშ ტერიტორიული ექსპანსია 1100-1240 წანეფს | ||||
| ნანანოღა | ნიკეა (1077-1097) კონია (1097-1308) სივასი (1211-1220) | |||
| ნინა | სპარსული (ოფიციალური), ჯვეშანატოლიური თურქული, არაბული, ბერძენული | |||
| რელიგია | სუნიზმი (ოფიციალური), ქირსიანობა | |||
| დუდალაშ ფორმა | მონძეური მონარქია ტრიარქია (1249-1254) დიარქია (1257-1262) | |||
| სულთანი | ||||
| - 1077–1086 | სულეიმან იბნ ყუთლუმიში (მაართა) | |||
| - 1303–1308 | მასუდ II (ეკონია) | |||
.svg){kind=small}
რუმიშ სასულთანოქ ტერიტორიული ექსპანსიაშ პიკიშ მიოჭირინუ მავითოჟირა-მავითოსუმა ოშწანურეფს, მუჟამსჷთ თიქ ქიდეკინჷ ბიზანტიაშ ონიშოლეფი სქირონაშქა ზუღაშ დო უჩა ზუღაშ წყარპიჯეფს. ბჟაეიოლიშე სასულთანოშ სანძღოეფქ ქიმიოჭირინუ ვანიშ ტობაშახ. სასულთანოს გოვითარაფილი რდჷ ვაჭარუა ირანწკჷმა დო ცენტრალური აზიაწკჷმა. ვაჭარუაშ გოვითარაფაშო კაბეტი შანულობა უღუდჷ ქარვასლეფიშ ფართე რშვილს. ჸათე ბორჯიშო ძალამს გევითარჷ დო გიფაჩჷ ვაჭარუაქ გენუაწკჷმა. უკულიანი პერიოდეფს სასულთანოშ აკოდგინალუაშა მიშელეს ანატოლიაშ ბეილიქეფქ: დანიშმენდეფქ, მენგუჯეკიდეფქ, სალთუკიდეფქ დო ართუქიდეფქ.
რუმიშ სასულთანო ძალამს დაზარალჷ ჯვაროსნული ლესქერობეფქ. 1243 წანას მონღოლეფიშ მიშაჭკირუაშ დო ქოსე-დაღიშ ლჷმას მარცხიშ უკულ, რუმიშ სასულთანოქ მონღოლეფიშ ვასალო გინირთჷ. მავითოსუმა ოშწანურაშ მაჟირა გვერდიშო, სასულთანოქ ძალამს დედაღარჷ დო მიოდინუ ოურდუმე-პოლიტიკური გოლინა. 1308 წანას დოჸვილეს ეკონია სულთანი მასუდ II. რუმიშ სასულთანოშ აკნაცჷმეფს არსებენდჷ ბრელი ანატოლიური ბეილიქი, ნამუეფიშეთ ართ-ართის ოსმანეფი ხემანჯღვერენდეს. უკულიანი პერიოდეფს, ოსმანეფქ ქიდეკინეს შხვა ბეილიქეფი დო მუნეფიშ ხეშუულებაშ თუდო რსული ანატოლია აკაართიანეს.
ჯოხოდვალა
ენდონიმი რუმი რდჷ ბჟადალი რომიშ იმპერიაშ თურქული ჯოხოდვალა, ნამუთ ასე ხოლო გიმირინუაფჷ თეხანური თურქული ნინას.
სულთანეფიშ ერკებული
| სულთანი | მართუალაშ პერიოდი | შხვა შანულამი ინფორმაცია |
|---|---|---|
| 1. ყუთლუმიში | 1060–1064 | ოლიმუდჷ ალფ-არსლანს სელჩუკეფიშ ხვისტაშ მონძეობაშო |
| 2. სულეიმან იბნ ყუთლუმიში | 1075–1077 წანეფს მართუნდჷ იზნიქიშ დო იზმითიშ მუკი მახორუ თურქმანული ტომეფს. 1077 წანაშე რუმიშ სულთანო ქიჩინჷ მელიქ-შაჰიქ | მერჩქინელი რე რუმიშ სელჩუკური სასულთანოშ დუმარსხუაფალო |
| 3. ქილიჩ-არსლან I | 1092–1107 | მაართა სულთანი ნანანოღა კონიას |
| 4. მელიქ-შაჰი | 1107–1116 | |
| 5. მასუდ I | 1116–1156 | |
| 6. ქილიჩ-არსლან II | 1156–1192 | |
| 7. ქეი-ხოსროვ I | 1192–1196 | მაართა მართუალა |
| 8. რუქნ ად-დინ სულეიმან-შაჰი | 1196–1204 | |
| 9. ქილიჩ-არსლან III | 1204–1205 | |
| (7.) ქეი-ხოსროვ I | 1205–1211 | მაჟირა მართუალა |
| 10. ქეი-ქავუს I | 1211–1220 | |
| 11. ალაედინ ქეიყუბადი | 1220–1237 | |
| 12. ქეი-ხოსროვ II | 1237–1246 | |
| 13. ქეი-ქავუს II | 1246–1262 | |
| 14. ქილიჩ-არსლან IV | 1249–1266 | |
| 15. ქეი-ყუბად II | 1249–1254 | |
| 16. ქეი-ხოსროვ III | 1266–1284 | |
| 17. მასუდ II | 1282–1296 | მაართა მართუალა |
| 18. ქეი-ყუბად III | 1298–1302 | |
| (17). მასუდ II | 1303–1308 | მაჟირა მართუალა |
ლიტერატურა
- Cahen, Claude; Holt, Peter Malcolm (2001). The Formation of Turkey. The Seljukid Sultanate of Rūm: Eleventh to Fourteenth Century. Longman.