North Carolina
North Carolina sī Bí-kok ê chi̍t-ê chiu, jîn-kháu tāi-iok ū 8,049,313, pâi-miâ tē 10. I ê siú-hú sī Raleigh, siāng-tōa ê siâⁿ-chhī sī Charlotte.
North Carolina Chiu State of North Carolina | |||||
---|---|---|---|---|---|
| |||||
Chhiok-hō: Old North State; Tar Heel State | |||||
Piau-gí: Esse quam videri: "To be, rather than to seem" (official); First in Flight: First in Freedom | |||||
Koan-hong gí-giân | Eng-gí[1] | ||||
Liû-thong gí-giân | 2000 nî ê sî
| ||||
Chū-bîn chheng-ho͘ | North Carolinian (official); Tar Heel (colloquial) | ||||
Siú-hú | Raleigh | ||||
Siāng-tōa siâⁿ-chhī | Charlotte | ||||
Siāng-tōa to͘-hōe | Charlotte metro area | ||||
Bīn-chek | Pâi-miâ tē-28 | ||||
• Ha̍p-kè | 53,819 sq mi (139,390 km2) | ||||
• Tang-sai khoah | 170 lí (261 km) | ||||
• Lâm-pak khoah | 560[3] lí (901 km) | ||||
• % chúi-bīn | 9.5 | ||||
• Hūi-tō͘ | 33° 50′ N to 36° 35′ N | ||||
• Keng-tō͘ | 75° 28′ W to 84° 19′ W | ||||
Jîn-kháu | Pâi-miâ tē-9 | ||||
• Ha̍p-kè | 10,146,788 (2016 est.)[4] | ||||
• Bi̍t-tō͘ | 208.7/sq mi (80.6/km2) Pâi-miâ tē-15 | ||||
• Hō͘-kháu siu-ji̍p tiong-ta̍t | $50,797 [5] (tē-38) | ||||
Koân-tō͘ | |||||
• Ko-tiám | Mount Mitchell[6][7] 6,684 ft (2037 m) | ||||
• Pêng-kin | 700 ft (210 m) | ||||
• Kē-tiám | Tāi-se-iûⁿ[6] sea level | ||||
Siat chiu chìn-chêng | North Carolina Séng | ||||
Sin chiu seng-li̍p | November 21, 1789 (tē-12) | ||||
Chiu-tiúⁿ | Roy Cooper (D) | ||||
Hù-chiu-tiúⁿ | Dan Forest (R) | ||||
Li̍p-hoat | General Assembly | ||||
• Siōng-gī-īⁿ | Senate | ||||
• Hā-gī-īⁿ | House of Representatives | ||||
Chham-gī-goân | Richard Burr (R) Thom Tillis (R) | ||||
Chiòng-gī-īⁿ tāi-piáu | 10 Republicans 3 Democrats (lia̍t-toaⁿ) | ||||
Sî-khu | Eastern: UTC -5/-4 | ||||
ISO 3166 | US-NC | ||||
Kán-siá | NC, N.C. | ||||
Bāng-chām | www |
Tē-hō-miâ
"Carolina" ji̍t jī sī Eng-lân Ông Charles 2-sè hō--ê, sī beh êng-hián i-ê lāu-pē Charles 1-sè. 1710 nî goân Carolina si̍t-bîn-tē thiah chò nn̄g hūn, North Carolina ("Pak Carolina") kap South Carolina ("Lâm Carolina").
Tē-lí
North Carolina ê lâm-pêng sī South Carolina, sai-lâm-pêng sī Georgia, sai-pêng sī Tennessee, pak-pêng sī Virginia, hiòng-tang sī Tāi-se-iûⁿ.
Pún chiu ē-tàng hun chò saⁿ-ê chú-iàu ê tē-lí tē-he̍k: Tāi-se-iûⁿ hái-kîⁿ pêⁿ-po͘ sī chiàm tī tang-pō͘; tiong-ion Piedmont tē-he̍k, kap sai-pêng sǹg Appalachia Soaⁿ-tē chi̍t hūn ê Soaⁿ-tē tē-he̍k. Hái-kîⁿ pêⁿ-po͘ tē-hng koh hâm Outer Banks, sī chi̍t lia̍t kīn-hái ê khun-sin khoán tó-sū (barrier island), Tidewater khu, kap lio̍k-tē pêⁿ-po͘.
Le̍k-sú
Chiu lāi óa tiong-lâm-pō͘ ê Hardway Tē-tiám (Hardaway Site), sī tī North Carolina hông hoat-kiàn siāng chá jîn-lūi chng-siā. In só͘ sio̍k ê sî-kan khó-lêng sī 1 bān tang chêng. Tùi Chêng 1000 nî kàu Au-chiu-lâng lâi kàu chìn-chêng, chi̍t ūi sī sio̍k tī khó-kó͘-ha̍k siōng só͘ hō ê Woodland sî-kî, tong-sî í-keng ū ún-tēng ê lông-gia̍p.
Siāng chá ji̍p North Carolina ê Au-chiu thàm-hiám-chiá khó-lêng sī 1524 nî Giovanni da Verrazzano chhōa-thâu--ê. I sī Hoat-kok siong-gia̍p-chiá chhiàn ê Italia Firenze ê lâng, tong-sî sī phài i chhōe thàng hiòng Lyon siâⁿ ê chhâm-si liāu bō͘-e̍k lō͘-sòaⁿ. Kàu 1526 nî ê sî, koh ū Lucas Vázquez de Ayllón niá-chhōa ê Se-pan-gâ si̍t-bîn-chiá tùi Hispaniola kòe-khì, tī in só͘ hō ê "Jordan Hô" (Rio Jordan, khó-lêng sī kin-á-ji̍t Cape Fear Hô) hái-kháu chiūⁿ hōaⁿ. In chi̍t chiah chûn chiūⁿ-lòa chō-sêng bē-chió sún-sit, tè-bé si̍t-bîn sit-pāi.
Eng-kok lâng tī Pak Bí-chiu siāng chá chi̍t kái kiàn-li̍p ê si̍t-bîn-tē ê chhì-hiám sī tī 1584 nî khai-sait ê Roanoke Si̍t-bîn-tē, sī Walter Raleigh chhōa-thâu tī Roanoke Tó kiàn-li̍p--ê, kòe bô lōa kú koh chiō hông hòe-khì. 1587 nî, sin chi̍t kái chûn-tūi koh tī chia têng-sin kiàn-siat si̍t-bîn-tē. Siū tio̍h Se-pan-gâ Chiàn-cheng ê éng-hióng, Eng-lân kòe kàu 1590 nî khah thang chài-chhù chiap-chhiok Roanoke, m̄-koh hit chūn hoat-kiàn chit ūi í-keng hông koh chi̍t pái hông hòe-khì.
1629 nî, Eng-lân ê si̍t-bîn-tē Carolina Séng (Province of Carolina) sêng-li̍p. 1650 nî-tāi kàu 1660 nî-tāi chi kan, Eng-lân-lâng ûi chú ê chi̍t kóa khui-khún-chiá tùi Virginia sóa kòe North Carolina tē-khu. 1729 nî, North Carolina kái chò ông-niá si̍t-bîn-tē (crown colony).
1776 nî 4 goe̍h 12 ji̍t, North Carolina piàn chò sī thâu-chi̍t-ê khak-tēng tāi-piáu tī Tāi-lio̍k Hōe-gī tâu-phiò chi-chhî tùi Eng-kok Ông-khoân to̍k-li̍p ê si̍t-bîn-tē. Tong-sî in sī keng-kòe North Carolina Séng-gī-hōe (North Carolina Provincial Congress) ê Halifax Koat-gī (Halifax Resolves) só͘ chò ê koat-tēng.
1836 nî 10 goe̍h 25 ji̍t, Wilmington kap Raleigh Thih-lō͘ khai-sí kiàn-siat, liân-chiap Wilmington kap chiu-hú Raleigh.
Tī 1860 nî ê sî, North Carolina iáu sī lô͘-lē chiu-hūn chi it, chiu lāi ū saⁿ hun it ê jîn-khái sī lô͘-lē, kap lâm-hng kok chiu pí-kàu sǹg sī khah chió--ê. North Carolina goân-lâi bô ka-ji̍p Pang-lân-kok, sī Bí-kok Chóng-thóng Abraham Lincoln phài kun ji̍p-chhim South Carolina í-āu, in chiah chèng-sek ka-ji̍p Pang-liân. North Carolina ū chió kái ê chiàn-tò͘, chóng-sī thê-kiong Pang-liân chhiau-kòe 125,000 lâng ê peng-á, tāi-iok ū 40,000 ê kun-jîn sí-bông, lāi-bīn chhiau-kòe pòaⁿ-sò͘ sī phòa-pēⁿ sí--ê.
1903 nî 12 goe̍h 17, Wright hiaⁿ-tī tī North Carolina ê Kitty Hawk chè-chok chhut thâu chi̍t chiah sêng-kong poe-hêng ê hui-hêng-ki.
Keng-chè
North Carolina tī 2015 nî ê GDP sī 495,402 pa̍h-bān bí-kim.[8] Chiàu 2015 nî ê chu-liāu, pún chiu siāng-chē lâng chò ê khang-khòe sī sió-bē-gia̍p (retail trade) sán-gia̍p.[9]