香港蟹類

香港位於亞熱帶範圍,海岸線又長,所以有好多唔同物種嘅熱帶同溫帶嘅水生動物棲息。淨係類就已經好多元化,現時粗略估計大約有 300 個物種(Lee & Leung,1999年)。根據Dai & Yang(1991年)響中國海洋作詳細嘅記錄,中國海洋蟹類有成 800 種咁多,而香港嘅蟹種大約佔咗中國嘅三成,其中最重要嘅係梭子蟹科、方蟹科同沙蟹科,淨係每一科都超過 20 種。

龍蝦一樣,都係屬於甲殼綱十足目嘅動物(即係「10隻腳」,意思係有1對螯同4對步行足咁解)。蟹身被頭,胸,甲覆蓋,唔同物種有唔同嘅形狀。腹部同口器就收喺頭胸甲之下。部分只係潮下帶生活嘅物種,最後一對係足(第四對步行足)結構就好似槳葉咁,係用嚟幫助游水。

蟹嘅甲殼闊度因物種而唔同,由幾毫米(角眼切腹蟹,Tmethypoecoelis ceratophora)到 25 厘米(巨大擬濱蟹,Pseudocarcinus gigas)都有。蟹類嘅生境好多元化,廣泛分布喺唔同嘅水陸環境,包括淡水、鹹淡水、海洋生境。現時香港嘅蟹類資料重未齊全(尤其係海洋蟹類),所以日後可能重會有新物種出現。

招潮蟹嘅一種(Uca pugnax

物種

  • 溪蟹科 Potamidae:
    • 鰓刺溪蟹Crypotopotamon anacoluthon (香港特有種)
    • 香港南海溪蟹 Nanhaipotamon hongkongense (香港特有種)
  • 玉蟹科 Leucosiidae :
    • 果堅殼蟹 Ebalia malefactrix
    • 隆線拳蟹 Philyra carinata
  • 梭子蟹科 Portunidae:
    • 鋸緣青蟳 Scylla serrata
    • 遠海梭子蟹 Portunus pelagicus
    • 三疣梭子蟹 Portunus trituberculatus
    • 紅星梭子蟹 Portunus sanguinolentus
    • 異齒蟳 Charybdis anisodon
    • 锈斑蟳 Charybdis feriatus
    • 鈍齒蟳 Charybdis hellerii
    • 晶瑩蟳 Charybdis lucifera
    • 野生短槳蟹 Thalamita admete
    • 查氏短槳蟹 Thalamita chaptali
    • 鈍齒短槳蟹 Thalamita crenata
    • 少刺短槳蟹 Thalamita danae
    • 底棲短槳蟹 Thalamita prymna
    • 雙額短槳蟹 Thalamita sima
    • Thalamita stimpsoni


  • 和尚蟹科 Mictyridae:即和尚蟹
    • 短指和尚蟹 Mictyris brevidactylus
  • 沙蟹科 Ocypodidae:
    • Camptandrium sexdentatum
    • Cleistostoma dilatatum
    • 角眼沙蟹 Ocypode ceratophthalmus
    • 平掌沙蟹 Ocypode cordimana
    • 銳刺招潮Uca acuta
    • 弧邊招潮 Uca arcuata
      弧邊招潮蟹Uca arcuata
    • 北方凹指招潮 Uca borealis
    • 粗腿綠眼招潮 Uca crassipes
    • 清白招潮 Uca lactea
    • 擬屠氏招潮 Uca paradussumieri
    • 角眼切腹蟹 Tmethypoecoelis ceratophora
  • 大眼蟹科 Ocypodidae:
    • 泥蟹屬 Illyoplax spp.
    • 大眼蟹屬 Macrophthalmus spp.
    • 擬閉口蟹屬 Paracleistostoma spp.
    • 股窗蟹屬 Scopimera spp.
  • 方蟹科 Grapsidae:
    • 方蟹亞科(Grapsus sp.):有 2 種
  • 白紋方蟹Grapsus albolineatus Lamarck, 1818
      • 大額蟹屬(Metopograpsus)
        • 寬額大額蟹 Metopograpsus frontalis
        • 四齒大額蟹Metopograpsus quandridentatus
    • 弓蟹亞科 Eriocheir :有 6 種
      • 字紋弓蟹 Varuna litterata
      • 日本絨螯蟹 Eriocheir japonica
      • 絨毛近方蟹 Hemigrapsus penicillatus
      • Hemigrapsus sanguinolentus
      • 肉球近方蟹Hemigrapsus sanguireus(De Haan, 1853)
      • 平背蜞 Gaetice depressus
    • 相手蟹亞科Sesarminae:有 21 種
      • 螳臂蟹屬 Chiromantes:
        • 紅螯螳臂蟹 Chiromantes haematocheir
        • 無齒螳臂蟹 Chiromantes dehaani
        • 明顯相手蟹 Chiromantes tangi
        • Chiromantes sereni
      • Parasesarma屬:
        • 斑點相手蟹(神妙擬相手蟹Parasesarma pictum
        • 摺痕相手蟹 Parasesarma plicata
        • 三櫛相手蟹 Parasesarma tripectinis
        • 紅螯相手蟹 Parasesarma haematocheir
        • Parasesarma affinis
      • Nanosesarma屬:
        • 小相手蟹 Nanosesarma minutum
      • Pseudosesarma屬:
        • 帕氏假相手蟹Psuedosesarma patshuni [香港特有種]
      • Sarmatium屬:
        • Sarmatium germaini
      • Perisesarma屬:
        • 雙齒近相手蟹 Perisearma bidens
        • 帶紋近相手蟹 Perisesarma fasciata
        • 米埔近相手蟹 Perisesarma maipoensis
        • 中華仿相手蟹 Sesarmops sinensis
      • Episesarma屬:
        • 泡粒新相手蟹 Episesarma versicolor
      • 新脹蟹屬 Neosarmatium:
        • 斑點新脹蟹 Neosarmatium punctatum
        • 邁納新脹蟹(粗壯新脹蟹Neosarmatium smithi
      • 張口蟹屬(Chasmagnathus):
        • 隆脊張口蟹 Chasmagnathus convexus
      • 厚蟹屬(Helice):
        • 側足厚蟹 Helice latimera
        • 台灣厚蟹 Helice sp.
      • 長方蟹屬(Metaplax):
        • 少疣長方蟹 Metaplax takahasii
        • 長足長方蟹 Metaplax longipes
        • 秀麗長方蟹 Metaplax elegans
      • 泥毛蟹屬(Clistocoeloma sp.):
        • 泥毛蟹 Clistocoeloma merguiensis
        • 中華泥毛蟹 Clistocoeloma sinensis
  • 活額寄居蟹科 Diogenidae
  • 細螯寄居蟹 Clibanarius sp.
  • 扇蟹科 Xanthidae
    • 平額石扇蟹 Epixanthus frontalis
    • 司氏酋婦蟹 Eriphia smithi
    • 火紅皺蟹 Leptodius exaratus
    • 愛潔蟹屬 Atergatis
      • 花紋愛潔蟹
      • 正直愛潔蟹
      • 細紋愛潔蟹
  • 饅頭蟹科 Calappidae
    • 紅點黎明蟹 Matuta lunaris
    • 消遙饅頭蟹 Calappa philargius
    • 肝葉饅頭蟹 Calappa hepatica
  • 瓷蟹科 Porcellanidae
    • 日本岩瓷蟹 Petrolishthes japonicus



    • 豆蟹 Pinnotheres sinensis
    • Decorator
      • 豪華折額蟹(Micippa thalia)
      • 鈍額曲毛蟹(Camposcia retusa)
      • 關公蟹(Dorippe sp.)

蟹嘅生態、商業價值

蟹類(尤其係相手蟹類),係香港紅樹林嘅重要組成部分。佢哋主要食爛嘅紅樹樹葉、種子同樹枝,又會捉昆蟲蠕蟲嚟食,甚至會捉其他蟹仔嚟食,所以佢哋可以消耗好多紅樹枯葉,形成重要嘅能量流動鏈。仲有,佢哋挖洞嘅行為亦可以令紅樹樹根四周空氣變得流通。同時,蟹類亦係八爪魚墨魚雀鳥﹑甚至紅頰獴水獺等動物嘅獵物。

唔少蟹都可以攞嚟食,有啲重有商業價值,梭子蟹科就係其中一種,包括著名嘅鋸緣青蟹(Scylla serrata),同其他游水蟹,例如遠海梭子蟹(Portunus pelagicus)等物種。方蟹科嘅中華絨螯蟹Eriocheir sinensis)就係出名嘅大閘蟹,響中國水域生長,另一種同大閘蟹好似樣嘅日本絨螫蟹(Eriocheir japonicus)亦可以響香港水域搵到。

參閱

資料來源

  • 《香港物種探索》第 9 期,「香港相手蟹研究」一文。
  • 漁農自然護理署網站 ——「香港物種:香港紅樹林的動物」
  • 《香港動物原色圖鑑》,ISBN 962-02-0003-9
  • 《香港自然圖鑑系列 2:河口生物》,ISBN 988-98539-2-2
  • 《香港自然圖鑑系列 9:礁岩生物》,ISBN 988-98539-0-6
  • 《香港生態情報》
  • 《小泥灘‧大發現—龍尾潮間生物圖鑑》
  • 《香港的經濟甲殼類動物》,ISBN 962-02-0346-1