香港蟹類
香港位於亞熱帶範圍,海岸線又長,所以有好多唔同物種嘅熱帶同溫帶嘅水生動物棲息。淨係蟹類就已經好多元化,現時粗略估計大約有 300 個物種(Lee & Leung,1999年)。根據Dai & Yang(1991年)響中國海洋作詳細嘅記錄,中國海洋蟹類有成 800 種咁多,而香港嘅蟹種大約佔咗中國嘅三成,其中最重要嘅係梭子蟹科、方蟹科同沙蟹科,淨係每一科都超過 20 種。
蟹同蝦、龍蝦一樣,都係屬於甲殼綱、十足目嘅動物(即係「10隻腳」,意思係有1對螯同4對步行足咁解)。蟹身被頭,胸,甲覆蓋,唔同物種有唔同嘅形狀。腹部同口器就收喺頭胸甲之下。部分只係潮下帶生活嘅物種,最後一對係足(第四對步行足)結構就好似槳葉咁,係用嚟幫助游水。
蟹嘅甲殼闊度因物種而唔同,由幾毫米(角眼切腹蟹,Tmethypoecoelis ceratophora)到 25 厘米(巨大擬濱蟹,Pseudocarcinus gigas)都有。蟹類嘅生境好多元化,廣泛分布喺唔同嘅水陸環境,包括淡水、鹹淡水、海洋生境。現時香港嘅蟹類資料重未齊全(尤其係海洋蟹類),所以日後可能重會有新物種出現。
物種
- 束腹蟹科 Parathelphusidae:
- Somanniathelphusa zanklon
- 溪蟹科 Potamidae:
- 鰓刺溪蟹Crypotopotamon anacoluthon (香港特有種)
- 香港南海溪蟹 Nanhaipotamon hongkongense (香港特有種)
- 玉蟹科 Leucosiidae :
- 果堅殼蟹 Ebalia malefactrix
- 隆線拳蟹 Philyra carinata
- 梭子蟹科 Portunidae:
- 鋸緣青蟳 Scylla serrata
- 遠海梭子蟹 Portunus pelagicus
- 三疣梭子蟹 Portunus trituberculatus
- 紅星梭子蟹 Portunus sanguinolentus
- 異齒蟳 Charybdis anisodon
- 锈斑蟳 Charybdis feriatus
- 鈍齒蟳 Charybdis hellerii
- 晶瑩蟳 Charybdis lucifera
- 野生短槳蟹 Thalamita admete
- 查氏短槳蟹 Thalamita chaptali
- 鈍齒短槳蟹 Thalamita crenata
- 少刺短槳蟹 Thalamita danae
- 底棲短槳蟹 Thalamita prymna
- 雙額短槳蟹 Thalamita sima
- Thalamita stimpsoni
- 和尚蟹科 Mictyridae:即和尚蟹
- 短指和尚蟹 Mictyris brevidactylus
- 沙蟹科 Ocypodidae:
- Camptandrium sexdentatum
- Cleistostoma dilatatum
- 角眼沙蟹 Ocypode ceratophthalmus
- 平掌沙蟹 Ocypode cordimana
- 銳刺招潮Uca acuta
- 弧邊招潮 Uca arcuata
- 北方凹指招潮 Uca borealis
- 粗腿綠眼招潮 Uca crassipes
- 清白招潮 Uca lactea
- 擬屠氏招潮 Uca paradussumieri
- 角眼切腹蟹 Tmethypoecoelis ceratophora
- 大眼蟹科 Ocypodidae:
- 泥蟹屬 Illyoplax spp.
- 大眼蟹屬 Macrophthalmus spp.
- 擬閉口蟹屬 Paracleistostoma spp.
- 股窗蟹屬 Scopimera spp.
- 方蟹科 Grapsidae:
- 方蟹亞科(Grapsus sp.):有 2 種
- 白紋方蟹Grapsus albolineatus Lamarck, 1818
- 大額蟹屬(Metopograpsus)
- 寬額大額蟹 Metopograpsus frontalis
- 四齒大額蟹Metopograpsus quandridentatus
- 大額蟹屬(Metopograpsus)
- 弓蟹亞科 Eriocheir :有 6 種
- 字紋弓蟹 Varuna litterata
- 日本絨螯蟹 Eriocheir japonica
- 絨毛近方蟹 Hemigrapsus penicillatus
- Hemigrapsus sanguinolentus
- 肉球近方蟹Hemigrapsus sanguireus(De Haan, 1853)
- 平背蜞 Gaetice depressus
- 相手蟹亞科Sesarminae:有 21 種
- 螳臂蟹屬 Chiromantes:
- 紅螯螳臂蟹 Chiromantes haematocheir
- 無齒螳臂蟹 Chiromantes dehaani
- 明顯相手蟹 Chiromantes tangi
- Chiromantes sereni
- Parasesarma屬:
- 斑點相手蟹(神妙擬相手蟹)Parasesarma pictum
- 摺痕相手蟹 Parasesarma plicata
- 三櫛相手蟹 Parasesarma tripectinis
- 紅螯相手蟹 Parasesarma haematocheir
- Parasesarma affinis
- Nanosesarma屬:
- 小相手蟹 Nanosesarma minutum
- Pseudosesarma屬:
- 帕氏假相手蟹Psuedosesarma patshuni [香港特有種]
- Sarmatium屬:
- Sarmatium germaini
- Perisesarma屬:
- 雙齒近相手蟹 Perisearma bidens
- 帶紋近相手蟹 Perisesarma fasciata
- 米埔近相手蟹 Perisesarma maipoensis
- 中華仿相手蟹 Sesarmops sinensis
- Episesarma屬:
- 泡粒新相手蟹 Episesarma versicolor
- 新脹蟹屬 Neosarmatium:
- 斑點新脹蟹 Neosarmatium punctatum
- 邁納新脹蟹(粗壯新脹蟹)Neosarmatium smithi
- 張口蟹屬(Chasmagnathus):
- 隆脊張口蟹 Chasmagnathus convexus
- 厚蟹屬(Helice):
- 側足厚蟹 Helice latimera
- 台灣厚蟹 Helice sp.
- 長方蟹屬(Metaplax):
- 少疣長方蟹 Metaplax takahasii
- 長足長方蟹 Metaplax longipes
- 秀麗長方蟹 Metaplax elegans
- 泥毛蟹屬(Clistocoeloma sp.):
- 泥毛蟹 Clistocoeloma merguiensis
- 中華泥毛蟹 Clistocoeloma sinensis
- 螳臂蟹屬 Chiromantes:
- 活額寄居蟹科 Diogenidae
- 細螯寄居蟹 Clibanarius sp.
- 扇蟹科 Xanthidae
- 平額石扇蟹 Epixanthus frontalis
- 司氏酋婦蟹 Eriphia smithi
- 火紅皺蟹 Leptodius exaratus
- 愛潔蟹屬 Atergatis
- 花紋愛潔蟹
- 正直愛潔蟹
- 細紋愛潔蟹
- 饅頭蟹科 Calappidae
- 紅點黎明蟹 Matuta lunaris
- 消遙饅頭蟹 Calappa philargius
- 肝葉饅頭蟹 Calappa hepatica
- 瓷蟹科 Porcellanidae
- 日本岩瓷蟹 Petrolishthes japonicus
- 豆蟹 Pinnotheres sinensis
- Decorator
- 豪華折額蟹(Micippa thalia)
- 鈍額曲毛蟹(Camposcia retusa)
- 關公蟹(Dorippe sp.)
蟹嘅生態、商業價值
蟹類(尤其係相手蟹類),係香港紅樹林嘅重要組成部分。佢哋主要食爛嘅紅樹樹葉、種子同樹枝,又會捉昆蟲、蠕蟲嚟食,甚至會捉其他蟹仔嚟食,所以佢哋可以消耗好多紅樹枯葉,形成重要嘅能量流動鏈。仲有,佢哋挖洞嘅行為亦可以令紅樹樹根四周空氣變得流通。同時,蟹類亦係八爪魚﹑墨魚﹑雀鳥﹑甚至紅頰獴、水獺等動物嘅獵物。
唔少蟹都可以攞嚟食,有啲重有商業價值,梭子蟹科就係其中一種,包括著名嘅鋸緣青蟹(Scylla serrata),同其他游水蟹,例如遠海梭子蟹(Portunus pelagicus)等物種。方蟹科嘅中華絨螯蟹(Eriocheir sinensis)就係出名嘅大閘蟹,響中國水域生長,另一種同大閘蟹好似樣嘅日本絨螫蟹(Eriocheir japonicus)亦可以響香港水域搵到。
參閱
資料來源
- 《香港物種探索》第 9 期,「香港相手蟹研究」一文。
- 漁農自然護理署網站 ——「香港物種:香港紅樹林的動物」
- 《香港動物原色圖鑑》,ISBN 962-02-0003-9
- 《香港自然圖鑑系列 2:河口生物》,ISBN 988-98539-2-2
- 《香港自然圖鑑系列 9:礁岩生物》,ISBN 988-98539-0-6
- 《香港生態情報》
- 《小泥灘‧大發現—龍尾潮間生物圖鑑》
- 《香港的經濟甲殼類動物》,ISBN 962-02-0346-1