Hegemonie
Hegemonie is die politieke, ekonomiese en militêre oorheersing van een staat oor ander state.[1][2] In Antieke Griekeland (8ste eeu vC – 6de eeu nC), het hegemonie die polities-militêre oorheersing van die hegemon stadstaat oor ander stadstate aangedui.[3] In die 19de eeu het hegemonie die "sosiale of kulturele oorheersing; oorheersing deur een groep binne 'n samelewing of omgewing" en "'n groep of regime wat onbehoorlike invloed binne 'n samelewing uitoefen" aangedui.[4]
In teorieë van imperialisme dikteer die hegemoniese orde die interne politiek en die samelewingskarakter van die ondergeskikte state wat die hegemoniese invloedsfeer uitmaak, hetsy deur 'n interne, geborgde regering of deur 'n eksterne, geïnstalleerde regering. Die term hegemonisme het die geopolitieke en kulturele oorheersing van een land bo ander lande aangedui, bv. die hegemonie van die Groot Moondhede gevestig met Europese kolonialisme in Afrika, Asië en Latyns-Amerika.[5]
In die Marxistiese filosofie het Antonio Gramsci kulturele hegemonie gedefinieer as die heersende klas se oorheersing van die waardestelsel en sedes van 'n samelewing, sodat die regerende klas perspektief as die wêreldbeskouing van die samelewing afgedwing word[5] dus, in die verhoudings tussen die sosiale klasse van 'n samelewing, beskryf die term hegemonie die kulturele oorheersing van 'n heersende klas, wat die ondergeskiktheid van die ander sosiale klasse afdwing.[6]
In internasionale verhoudinge is 'n hegemoon die enigste groot moondheid in 'n unipolêre stelsel. Sy militêre mag is van so 'n vermoë dat geen ander staat die middel het om 'n ernstige stryd daarteen te voer nie; sy ekonomiese mag is van dieselfde omvang, en dit is ambisieus en gewillig om 'n sekere orde op die internasionale stelsel af te dwing.[7]