Albanie

Albanie hät e Bevölkrig vo 3.563.110 (Juli 2005). Dr Bevölkrigzuewachs lit bi 0.52% un 25.6% vur Bevölkrig sin unter 15 Johr. D Lebenserwartig isch 77.24 Johr (Männer 74.6, Fraue 80.15). D Analphabetismusrate isch 13.5 % (Männer 6.7 %, Fraue 20.5 %). D Chindersterblichkeit isch 0.021 %.

D Bvölkrig vo Albanie läbt zu 70% ufem Land, allerdings sin mängi Regione durch d Landflucht i d Hauptstadt scho praktisch entvölkert. So isch Tirana vo 250.000 Ywohner im Johr 1990 uf wyt über 600.000 aagwagse. Albanie hät 1990 d höggschti Geburterate vo Europa gha, stoht jetz aber bim europäischi Durchschnit vo 2 Chinder pro Frau. Dodurch altert d albanischi Bvökrig rasant, was aber bisher durch d Presenz vur junge Generation nonit sichbar isch.

D Mentalität vo viili Lüt isch no vo dr ländlichi Herchumft prägt. Allerdings stoht d Landbvölkrig nüt i hohem Aasehe un wird verächtlich als katonarë (vum Land) oder mallok (us de Berg) bezeichnet.

Über 95 % vur Bvölkrig sin Albaner, do demit isch Albanie s ethnisch homogenschte Land ufem Balkan. D Albaner teile sich i zwei ethnischi Gruppe uf, d Gege im Norde un d Toske im Süüde. D zwei Gruppe unterscheide sich durch verschiidni Dialekt (Gegisch un Toskisch) un durch verschiidni chulturelli un gsellschaftlichi Yflüss. D Toske sin stärker vo dr osmanische Chultur beynflusst während d Gege e archaischi Stammesgsellschaft erhalte hän. D Gränz zwüsche de zwei Gruppe isch dr Fluss Shkumbin.

Im Süüde gits e grössri Minderheit vo Grieche. D gnaui Aazahl isch umstritte, leit aber warschynlich bi 3 % (66.000). D albanischi Regiirig goht vo 1 % us, d Griechischi hingege vo 12 %. D reschtlichi 2 % verteile sich uf Aromäne (au im Süüde, vor allem z Korça), Slawische Mazedonier (a dr Gränz zur Republik Mazedonie; insgsamt unter 20.000) un Roma. Bis uf d Roma hän alli Minderheite ihri eigni Schuele. D Uni vo Korça bietet griechischi Fächer aa un mit de lokale Behörde cha uf Griechisch komuniziirt werre.

Ethnischi Albaner läbe usserdem im Kosovo (2.112.000), z Serbie (67.000), z Montenegro (31.000) un i de Republik Mazedonie (509.000). Usserdem läbe altygsesseni albanischi Minderheite z Italie (100.000 Arbëresh; Albaner, wo im 15. Jahrhundert vo de Türke gflohe sin) un z Griecheland. D'Albaner z Griecheland hän sich früeher uf d Çamëria Albaner un d Arvanite verteilt. Nochem Zweite Weltchrieg sin d überwigend muslimischi Çamëria Albaner nooch Albanie umgsiidelt worre (un viili Grieche us Albanie usgwandert), d orthoxe Arvanite hingege sehe sich als Grieche. Hüt wohne no 200.000 Çamëria Albaner i Griecheland, de Flüchtling wird aber d Ruckkehr verwehrt. D arvanitischi Bvölkrig leit zwüsche 140.000 oder sogar 1.600.000. D Arvanite sin zwar sprochlich un kulturel Albaner, sehe sich selber aber als ethnischi Grieche.

Usserdem sin syt 1990 über e halbi Million Albaner nooch Griecheland usgwandert un ca. 200.000 nooch Italie. Usserdem wohnt e grossi Zahl vo Albaner i Weschteuropa un i Nordamerika.

S Gält vo Albanie isch dr Lek.

 Commons: Albanie – Sammlig vo Multimediadateie

• d Weblite vo de Albanische Regierig (albanisch/englisch)