Allianz Arena

Ds Stadion lyt am nördleche Ändi vom Münchner Stadtbezirk Schwabing-Freimaa i der Fröttmaninger Heide u ca. 9,8 km Luftlinie vom Marieplatz ewäg.^[12] Dür di diräckti Lag am Outobahnchrüz Münche-Nord (A9/A99) isch es zügigs Verchehre vom u zu de Spil i Verbindig mit em diräkt a der Arena ligende rund 11.000 Pkws fassendi Ystellhalle gwährleischtet. Im Süde befindet sech d Abindig a d Aschlussstell Münche-Fröttmaning-Süd (A9). Im Norde wird d Allianz Arena us Richtig Weschte über d AS Münche Fröttmaning-Nord (A99) beziehigswys us Richtig Oschte über ds Outobahnchrüz Münche-Nord u d Aschlussstell Münche Fröttmaning-Süd erreichbar.

Dür ne ca. 15-minütige Fuesswäg über d Esplanade cha vom Stadion us der U-Bahnhof Fröttmaning erreicht wärde.^[13] Dört verchehrt d Münchner U-Bahn Linie U6. D Fahrt i oder us der Münchner Innestadt duuret öppe 16 Minute. Reisendi wo vom Münchner Houptbahnhof chömme müesse mit der S-Bahn zum Marieplatz fahre u dert uf d U6 umstyege. Alternativ cha me ou d U1, U2, U7 u der U8 näh u dermit bis zum Sendlinger Tor fahre u dert uf d U6 umstyge. Me cha ou mit der U4 u der U5 bis zum Odeonsplatz fahre u dert uf d U6 umstyge. Ou d Areis über der Münchner Oschtbahnhof erforderet e umstyg uf d S-Bahn oder d U5. Für d Areis vom Münchner Flughafe nimmt me d S-Bahn u het e fahrzyt vo ca. 40 Minute bis zum Bahnhof Marieplaz u dert muess me äbefalls uf d U6 umstyge. Zur Entlaschtig vo der U-Bahn steit bi einige Heimspil vom FC Bayern zuesätzliech e choschtelosi Bösverbindig vom S-Bahnhof Donnersbärgerbrügg für d Areis zur Verfüegig.^[14]

Kapazität

D Allianz Arena isch, bis uf ds nid verschliessbare offene Dach, e gschlossenigs reins Fuessballstadion. Di Internationalikapazität betreit 69.344 Sitzplätz (bis i Ouguscht 2012 sys 66.000). Sy si fasch alli glichmässig uf drei Räng verteilt. Underrang sys rund 25.000, im Mittelrang sys rund 24.000 u im Oberrang sys rund 22.000 Sitzplätz.^[9] Der Neigigswinkel variiert daderby vo 24° im underrang über 30° im Mittelrang bis 34° im Oberrang.^[15] Zu de 67.812 Sitzplätz ghöre 2.152 Business- (im Mittelrang) u Sponsore-Seats (im Underrang) u öppe 400 Presseplätz (Livekommentatoreplätz u der schrybende Press im under Rang), di 106 unterschidlech grosse bis zu 62 Plätz umfassende Logen (zwüschem Mittel- u em Oberrang mit 1.374 Plätz sowi de 227 Plätz für Mönsche mit ere Behinderig u ihri Begleitpersone uf der Houpterschliessigsäbeni ohni Äbeniwächlel.^[9][16] D Azahl vo de Presseplätz variiert nach Bedarf u setzt sech wäret reguläre Bundesligaspil us 176 Plätz mit Tische, 98 ohni Tische u 90 Kommentatoreplätz zämme, insgesamt also 364 Presseplätz. Während der Wältmeischterschaft 2006 sy 2.600 Plätz zur Verfüegig gstande, vo dene 1000 mit Tische u 1000 ohni Tische im Underrang Wescht sowi 600 Kommentatoreplätz im Oberrang Wescht.^[17]

Bi Bundesliga- u Pokalspil wärde vo de rund 25.000 Sitzplätz im Underrang jewile 5.200 Sitzplätz i der Nord- u der Südkurfe i 6.800 Stehplätz umgwandlet (düre Umbou vo de Sponsoretribüni uf em Underrang Wescht, so me d Sponsoreplätz dür Standartsitze ersetzt het, isch d Kapazität um öppe 1.000 Plätz erhöht worde).^[16] Die dür das erreichti höcheri Zueschaouerkapazität isch zersche dür das usgliche worde, das me insgesamt öppe 4.000 Plätz a anderer Stell vom Stadion nid verchouft worde sy. Am 16. Januar 2006 hei d Behörde d Ufstockig ug 69.901 Plätz gnämiget, so wi nach Abzug vo allne Medie- u Arbeitscharte sy syt em Start vo der Bundesliga-Rückrundi 2005/06 finde 69.000 Zueschouer bi Liga- u DFB-Pokal-Spil Platz. D Blöck 112 u 113 (Südkurve) sy syt der Saison 2006/07 bi nationale Spil Stehplätzblöck u bi internationale Spil wärde i dene Blöck a Traverse d Sitze verstgamacht nach de Regle vo der UEFA u der FIFA. I der Regel wärde si aber nid bruucht.

Alli Plätz sy überdacht, wäge em Windsog cha’s aber passiere das es uf Teile vo de Räng rägnet. I der Winderpouse 2005/06 sy, für e Komfort wyter z steigere, d Ygäng vo der Houptverteiligsebeni mit Türene verseh het, wo bi de Spil chöi abegfahre wärde. Dür das blaaset der wind währed de Spil nid geng so starch über d Zueschouerräng ewäg. Bi ufegfahrene Tor wird der Rase besser belüftet.

Am Afang vo der Saison 2012/13 sy im Oberrang zwee wyteri Sitzreihe Instaliert worde u so isch d Stadionkapazität uf 71.137 Zueschouer u bi internationale Spil uf 67.812 Zueschouer erwyteret worde.

Im April 2013 isch bekannt worde, dass d Kapazität bi internationale Spiel äbefalls uf 71.000 Zueschouer söll gsteigeret wärde. Das söll dür e besseri Usnützig vom Platz uf der Süd- u der Nordtribüni müglech wärde.

Im Ouguscht 2014 isch du d Arena nomal um guet 2.200 Steh- sowi rund 1.500 Sitzplätz erwyteret worde.^[18]

Der Underrang vo der Südkurve isch mit e mene Kombi-Syschtem usgstattet. I Metallboxe, wo uf em Bode chöi abgsänkt wärde, stöh klappberi Sitze für Internationali Spil zur Verfüegig. Ds sogenannte “Stuttgarter-Modäll” isch vorhär scho bim Umbou vom Stuttarter Stadion zum Ysatz cho.

Das het me gmacht im Hiblick uf d Münchner Bewärbig für d Fuessball-Europameischterschaft 2020, für z Finalspil isch nämlech e Kapazität vo mindischtens 70.000 Sitzplätz gforderet worde. E abschliessendi Freigab für d Nutzig vo däne zuesätzleche Plätz isch ersch im Januar 2015 gnämiget worde, so isch d Arena bi Bundesliga u DFB-Pokalspil nume bi 75.024 u bi internationale Spil 69.344 Zueschouer gläge.^[19] E wytere Kapazitätserhöchig dür ne Ybou vo mene vierte Rang ligi lut Jan-Christian Dreesen, Finazvorstand vo der FC Bayern München AG, allerdings no i wyter Ferni.

Bi Heimspil vom TSV 1860 het me us Sicherheitsgründ (Pufferblöck zwüsche de Heim- u de Gäschtefans i der Südkurve) nur 71.400 Zueschouer zuegla.^[20]

D Sponsore- u d Business-Seats sowi d Logeplätz sy zuesätzlech vom Palkhuus S0/S1 us über Rolltäppe u seperati Ylasskontrollene erreichbar. D Usgab vo de Akkreditierige für d Presseverträter finde im sogenannte Presseclub statt, dä befindet sech uf der Ebeni 0 underhalb vo de Bsuecherygäng. Die isch über ds Parkhuus S1 oder über e Rampi erreichbar.

D Esplanade u der Kurt-Landouer-Platz

Ds südlech vo der Arena aschliessende viergschössige Parkhuus isch mit rund 9.800 Pkw-Stellplätz ds gröschte Parkhuus vo men ne Fussballstadion z Europa.^[21] Uf ihm “lid” d Esplanade, wo em Stadionbsuecher als Fuesswäg zur u vo der Arena dient. So verbinde di gschwungene Wäge uf der grüene ghaltene Esplanade uf ere Breiti vo 133 m u ere Längi vo 600 m^[16][21] bez. ere Breiti vo 136 m u ere Längi vo 543 m^[9][22] der U-Bahnhof Fröttmaning u ds Parkhuus (je zwöi Stägehüser pro Parkhuusabschnitt) mit der Arena. Glychzytig sölle derby d Bsuecherström entzere u gezilt glänkt wärde. Ds Bouwärch faht äbenärdig uf der Höchi vo der nördleche Fuessgängerbrügg zur U-Bahn-Haltstell, füehrt über ds Parkdeck u mündet uf em 2015 benannte Kurt-Landouer-Platz vor de südleche Stadionygäng. Nördlech isch ds Stadion u am südlechen Ändi vo der Esplanade befinde sech mit insgesamt 350 Parkplätz für Fanbusse sowi 130 Parkplätz für Mönsche mit Behinderig. Im Stadion bez. diräkt am Stadion befindet sech uf der zwöite Äbeni nomal 1.200 Parkplätz, womit insgesamt 11.000 Parkplätz zur Verfüegig stöh.^[16]

D Fassaden u ds Dach

Belüüchtig vo der Allianz Arena

Die für d Allianz Arena charakteristischi Fassada besteit us 2.760 jewils 0,2 mm dicke Foliechüssi us Ethylen-Tetraflourethylen, vo dene sy di 1.056 Chüssi im Bereich vo der Ussefassade belüchtet, di 1.704 Chüssi im Bereich vom Dach sy nid belüchtet. Si ergä e Gsamtflächi vo 66.500 m².^[23] Di 45° gäge der Uhrzeigersinn befestigte routeförmige Chüssi chöi bis Ouguscht 2015 outonom wahlwys u usschliesslich in Rot, Blau oder Wyss u i mehrere Helligkeitsstufe belüchtet wärde. Für das isch a jedere Syte e flache 3,5 m länge Metallchaschte befeschtiget worde, wo Lüüchtstoffröhre beinhalte, wo ihres Liecht dür paralell nebenand ligende Glasschybe in Wyss, Rot u Blau strahle. D Fassade fat in ere Höchi vo 3,5 m über em Zuegang vom Esplanade uf der Äbeni 2.^[24]

Bi Heimspil vom FC Bayern Münche strahlt d Arena Rot u Wyss, bi Länderspil in Wyss u bi Heimspil vom TSV 1860 isch d Arena i de Farbe blau u wyss belüchtet worde. Am 17. März 2013 isch d Allianz Arena zum erstemal alässlech em St. Patrick’s Day grüens belüchtet worde. Das het me mit grüene Schynwärfer gmacht.^[25] Wo Kroatie am 1. Juli 2013 der EU byträtten isch, het d Arena ab 22:00 Uhr am 30. Juni bis zum 1. Juli em 2:00 Uhr i mene rot-wysse Schachbrättmuschter glüüchtet. So gseht ou die kroatische Wappe us.^[26] Bi Belüüchtigschöschte vo ca. 50 € pro Stund wird e so grossi Lüchtchraft erzügt, dass d Allianz Arena i klare Nächt ou no vom öschtrychische Bärggipfel d. h. us ere Dischtanz vo über 75 Kilometer dütlech z gseh isch.

Am 22. Mai 2014 het der FC Bayern Münche uf syre Websyte bekannt gä, dass d Luftchüssi-Fassade vo der Allianz Arena bald vom Elektronikkonzärn Philips di 8.000 Lüüchtene mit insgesamt 380.000 LEDs umgrüschtet wird. Jede einzel Liechtpunkt uf der rund 29.000 Quadratmeter belüüchtete Ussehülle wird sech gezilt u i Ächtzyt astüre la, so das z. B. Farbverlöif cha dargstellt wärde. Di drü verfüegbare Farbe hei sech uf es Farbspektrum vo 16 Millione Farbe gsteigeret. Dür d Umrüschtig wird sech usserdäm d Umwäldbilanz vo der Arena verbessere, so sölle bis zu 60% a Energiichöschte ygspart wärde.^[27] Am 12. Ouguscht 2015 isch di neui Liechtalag zum Saisonstart 2015/16 ygweit worde. D Yrichtig het im Oktober 2014 agfange. Uf ere Flächi vo 26.000 Quadratmeter het me meh als 300.000 LEDs verteilt.^[28] Somit gilt d Allianz Arena als eini vo de gröschte LED Fassade vo der Wält näbscht em Burj Khalifa z Abu Dhabi sowi em T-Center z Wien.^[29]

Im Rahme vom Länderspil zwüsche Dütschland u Italie am 29. März 2016 isch d Arena zum erschtemal i de Farbe vo der dütsche Nationalflagge Schwarz, Rot u Guld belüchtet worde.^[30] Am 4. Juli 2016, am Nationalfyrtig vo der USA, het d Ussefassade i de Farbe vo der US-Flagge glüüchtet. Drü Wuche später het der FC Bayern e USA-Reis underno.^[31] Alässlech vom Chrischtopher Street Day 2016 isch ds Stadion i der Nacht von 9. uf e 10. Juli 2016 zum erschtemal mit de Farbe vo der Rägebogefahne belüüchtet worde.^[32]

Under em Dach isch es tegschtil Underdacht befeschtiget worde, die sy am Afang nume wäret em Spilbetriib zum Schutz vo der Sunne sowi zur Verbesserig vo der Akustik zue gmacht worde. A spilfreie Tage sy die Storene zum Teil ufgmacht worde, um ds Spilfäld dür di dört befindlechi liechtdurchlässige Chüssi besser chönne z beliechte. Mittlerwyle blybt d Underdechi durhaft zue, da der Rase künschtlech belüchtet wird.

Drunder befindet sech ei LED-Liechtband. We der FC Bayern Münche spilt, lüüchtet si duurhaft in rot. Nach em ne Goalerfolg pulsiert si i rot u wyss.

Wägen ihrer Form wird d Allianz Arena oft ou allgemein als Schluuchboot, Outoreifen oder Luftchüssi bezeichnet.

Rase

Am 2. Juni 2013 het z erschtemal i der Gschicht vom Stadion es Spil wäge Unbespilbarkeit vom Platz müesse abgseit wärde.^[33]

Di knapp 8.000 m² grossi Raseflächi isch bis zur Summerpouse im Jahr 2014 us 2,2 m x 15 m grosses Rasestück bestande, wo je 1,2 Tonne schwär isch gsi. Syt der Eröffnig het der Rollrase meh als zähmal müesse neu verleit wärde.^[34] Die Prozedur duuret bis zu zwöiehalb Täg u choschtet jedesmal ca. 100.000 Euro. Zwüschine isch es nötig gsi, chlyneri Flächine uf grund vo starcher Belaschtig usztuusche.

Vor der Saison 2014/15 isch e Hybridrase verleit worde, wo us Naturrase mit ygflochtenem Kunschtrasefasere besteit.^[35] I dä Rase het sich bis i ds Jahr 2016 e Pilz ygfrässen u der Rase het agwüssne Stelle löcher über cho u het so d Bespilbarkeit ygschränkt. Es hei sech grossflächig bruni Stelle im Rase bildet. Am 23. Septämber het der FC Bayern Münche entschide, das der Rase komplett abtreit wird u neus Gras usgrollt wärde söll. Äbefalls het me sech derzue entschyde, wirder zum alte Naturgras zrügg geit. E neue Hybridrase söll nümm i der Allianz Arena verleit wärde.^[36]

Der Bode setzt sech us mehrere Schichte zäme: Under em 2,3 cm dicke Rase befindet sech e Dicksode, de di oberschti Raseschicht, de di underi Raseschicht mit Wasserspycherfähigkeit, de e Drenascheschicht us Sand u schliesslech e Frostschutzchis.

Der Inneruum bim Spil FC Bayern Münche – TSV 1860 Münche am 2. Juni 2005.

Gaschtronomi, Shops u Alagmanagement

Sämtlechi Gaschtronomibereiche vo der Allianz Arena (Business-Club, Sponsore-Lounges, VIP-Loge, Kioske, Fan-Träffs, à-la-Carte-Reschturants sowi Presse-Club) wärde vo der Arena One betriibe, das isch e usschliesslech für d Allianz Arena gründeti Tochtergsellschaft vo E.ON facility Management, die ghört widerum vollständig em Energikonzärn E.ON AG. Im Jahr 2014 het di öschtrychischi Premium-Catering-Company DO & CO Akziegsellschaft d Arena One überno.^[37] Si betrybt näbscht em Gaschtronomibereich ou ds Bsuechermanagement, ds Eventmanagement u ds Alagemanagement. A sämtleche sech uf ere Flächi vo rund 6.500 m² befindleche Gaschtronomieständ cha nur bargäldlos zale mit ere sogenannte ArenaCard. A sächs ArenaCard-Outomade, Ticket-Kasse, Ufwärt-Statione sowi bi mobile Verchöifer cha die Charte ufglade wärde. I allne Fanshops u im Arena Bistro cha me aber mit Bargäld zale. Im Dezämber 2018 isch ds Zale mit Apple Pay ygfüehrt worde. Ds E-Ticket cha ou uf Apple Wallet gspycheret wärde.^[38]

Ab der Saison 2018/19 wärde d Geträcnk i der Arena nur no i Mehrwägbächer usgschänkt. Ds Ziil vo der Umstellig isch, der Ghüder z vermyde u no effiziiänter mit de Energii-Ressourcen umzga. Der FC Bayern schaffet derby mit em Bayrische Umwäldminischterium zäme.^[39]

Wyter git’s zwöi Chindertagesstett, d Lego-Wält u d Megastore vom FC Bayern Münche mit 800 m² Verchoufsflächi. Dä befindet sech innerhalb vom Stadion, wo ursprünglech ou e Fanshop vom TSV 1860 Münche u d Gschäfter bzw. Usstelligsbereiche vo der Medion, der Telekom u Audi z finden isch gsi. I däm Bereich isch ab Juli 2011 d FCB-Erläbniswält entstande. Die isch im Mai 2012 eröffnet worde. Zudäm sy a der Stadionussesyte Kioske ygla.

Charteverchouf vor Ort

Di insgesamt 54 Charteschaltere verteile sech uf füf Ygangsbereiche, vier im Süde sowi eine im Norde, wo us 48 bzw. 6 Charteschaltere bestöh u im Süde dür Ballön markiert sy. Me bezeichnet se als “Kasse-Canyons”.^[17]

Mobilfunk

Ds komplette Stadion wird vo eire einzige Mobilfunkalag versorget, si besteit us em ne BTS-Hotel (i däm befinde sech alli notwändige Basisstatione vo de Netzbetryber) sowi es optisches Verteilsyschtem us Relaisstationen u Glasfasere. D Alag ermüglechet de Bsuecher uf GSM 900/1800 u UMTS ds Telefoniere sowi ne mobile Internetzuegang. Zudäm verfüegt ds Stadion über e LTE-1800- u e 2600-MHz-versorgig.^[40]

Syt em Mai 2020 verfüegt d Arena über ne Mobilfunkstandart 5G. Im u um ds Stadion sy derfür elf Antenne installiert worde.^[41]

Innebelüüchtig u d Videowänd

D Flutliechtalag vom Stadion het bis im Summer 2017 us Halogen-Metalldampflüüchte bestadne, de sy si dür LED-Flueter ersetzt worde.

Äbefalls im Summer 2017 sy d Videowänd erneueret worde: Bis 2017 isch im Norde u im Süde je e ca. 100 m² grossi Videowand befeschtiget gsi. Si sy du dür Videotafele vo je 200 m² ersetzt worde, das si die gröschte Bildschirme z Europa (Stand Juli 2017). Um der Blick uf e Bildschirm ou vo allne Plätz us uf em Oberrang chönne z gwährleischte, sy zuesätzlech chlyni Videowänd uf der Rücksyte i der glyche grössi montiert worde.^[42]

Der Bouherr u Eigetümer vo der Allianz Arena isch d Allianz Arena Münche Stadion GmbH. Die isch 2001 gründet worde. Hüt isch si e 100%igi Tochter vo der FC Bayern Münche AG. D Alpine Holding het ds Stadion boue. Der Gschäftsfüehrer isch syt der “Stadionaffäre” vom Jahr 2004 bis i ds Jahr 2010 der Peter Kerschpe (bis zum 15. Juni 2005 zäme mit em Bernd Rauch) gsi. Im Aschluss het der Jürgen Muth das Amt überno. Ursprünglech isch d FC Bayern Münche AG u d TSV Münche vo der 1860 GmbH & Co. KGaA a der Stadiongsellschaft zu jewilen 50 Prozänt beteiliget gsi. D Mietinahme, wo vo beidne Vereine a d GmbH isch zahlt worde, sy für d Tilgig vo de Verbindlechkeite us em Stadionbou vorgseh gsi. Ufgrund vo de finanzielle Problem vom Gsellschafter TSV Münche vo der 1860 GmbH & Co. KGaA het si am 27. April 2006 ihre Ateil a elf Millione Euro a d FC Bayern München AG verchouft. Syt här isch d FC Bayern München AG di alleinigi Eigetümere vo der Stadiongsellschaft u so ou vo der Allianz Arena. Für d TSV Münche vo der 1860 GmbH & Co. KGaA het bis i z Jahr 2010 d Option bestange, d Ateile zrügg z choufe. Im Novämber 2007 het d TSV Münche vo der 1860 GmbH & Co. KGaA aber uf das Optionsrächt verzichtet. Im Gägezug isch nach agabe vo Mediebrichte verybart worde, dass d Erlöse us zwöi Fründschaftsspiil vo de beide Vereine fifti fifti ufteilt wärdi u d Ynahme entgäge der ursprüngleche vertragleche Regelig nid a d Allianz Arena Münche Stadion GmbH fliesst.

Am 11. Februar 2014 het der FC Bayern bekannt gä, dass är dür e Verchouf vo 8,33% vo de Adeile am FC Bayern a d Allianz SE ygnoni Gälder für d Tilig vo der Allianz-Arena-Verbindlechkeite verwändet wärde.^[43] Ds ursprüngleche Finanzierigsborhabe isch von ere 14 Jährige Loufzyt bis i ds Jahr 2028 usgange. Mit em Ateilserwärb vom Versicherigsunternähme isch verybart worde, dass d Spiilstett vom FC Bayern bis zum Jahr 2041 der Name Allianz Arena wird träge.^[44]

Gmäss de Statute vo der UEFA darf der Stadion-Sponsor bi internationale Spiil (Länderspiil, Champions/Europa League etc.) nid gnennt wärde. I däne Fäll wird der alternativ Name “FIFA WM-Arena Münche”, “Fuessball-Arena Münche” oder ou nur “Arena Münche” verwändet. D Bouchöschte vom Stadion hei rund 286 Millionen Euro (Gsamtchöschte inkl. Finanzierigschöschte: 340 Millione Euro) usgmacht. D Finanzierig isch als Projektfinanzierig über d Eurohypo AG vo der Dresdner Bank AG, e mene gschlossene Fonds vo der KGAL-Gruppe us em Grüenwald bi Münche sowi der FC Bayern München AG abgwicklet worde. Zudäm het di öffentlechi Hand rund 210 Millione Euro für d Arealerschliessig u d Infrastruktur zahlt. Für e Bou het me ds Grundstück wo im Gwärbegebiet glägen isch zur Sondernutzigsflächi umzonet. So isch der Wärt vo 84 Millionen Euro uf 14 Millionen Euro gsunke. Dür e niidrigere Grundstückswärt isch du ou der Erbouzins gsunke. Der Landtagsabgordneti Martin Runge het da drin e wettbewärbswidrigi Byhilf gseh u het drum Beschwärde ygleit bi der EU-Wettbewärbskommision.^[45]

Am 21. Oktober 2001 het zum Bou vom Stadion e Bürgerentscheid stattgfunde, dä het d Frag sölle kläre, öb es neus Stadion am hütige Standort söll bout wärden u öp d Stadt di notwändige Infrastrukture söll bereitstelle. E Umbou vom Olympiastadion isch vorhär vom Architekt Günter Behnisch abglehnt worde. D Abstimmig isch mit 65,8 Ja zu 34,2 Prozänt Nei-Stimme zu Gunschte vom Neubou usgfalle. Me het so ou ds Quorum vo mindischtens 10% Ja-Stimme erreicht. D Wahlbeteiligung het den mit 37,5% e Wärt erreicht, wo no nie bi mene Bürgerentscheid z Bayern isch erreicht worde.^[9] Dadruufabe het’s e Architektewettbewärb gä. Vo ussprünglech acht Modäll sy zwee Entwürf zur Abstimmig gstande.^[46]

D Schwyzer Architekte Herzog & de Meuron het der Zueschlag über cho u het dadruufabe ds Konzept entwicklet, wo mit em Joggeli z Basel isch verglychbar gsi. Es Stadion mit ere durchsichtige Hülle us ETFE-Foliechüssi, wo vo inne chöi belüüchtet wärden u sälbstreinigend sy. Mit em Bou vom Stadion isch im Herbscht 2002 agfange worde. D Grundsteilegig isch am 21. Oktober 2002 gsi. Ändi April 2005 sy d Bouarbeite beändet worden u am 30. April 2005 isch d Übergab dür d Alpine Bou GmbH verfolgt.^[9] Wil är Insäiderinformatione a d Boufirma Alpine wyter gä u so derfür 2,8 Millionen Euro übercho het, isch der Karl-Heinz Wildmoser junior zu nere mehrjährige Haftstraf verurteilt worde. Är isch als Verträter vom TSV 1860 i der Gschäftsfüehrig vo der Allianz Arena Münche Stadion GmbH gsi.

D U-Bahnhöf Fröttmaning u Marieplatz vo der Linie U6 sy im Zug vom Stadionusbou erwyteret worde. Der Bahnhof Fröttmaning isch gäge Norde versetzt u vom ne zwöi uf ene vier Gleisige Bahnhof erwyteret worde, zudäm isch zuesätzlech e Fuessgängerbrügg am Nordändi vom Bahnhof boue worde. D Abstellalag isch äbefalls erwyteret worde, damit me nach em ne Spiil müglechscht schnäll Züg für e Abtransport vo de Bsuecher zur Verfüegig cha stelle. Der Bahnhof Marieplatz isch mit zuesätzleche Fuessgängertunnle entlag vo de bestehende Bahnsteigtunnle ds Umstyge zur S-Bahn erliechteret worde. Nach em positive Usgang vo nere Machbarkeitsstudie isch zudäm e Verlängerig vo der U6 bis zum Neufahrner S-Bahnhof untersuecht worde. Das isch aber du nach ere Voruntersuechig wider verworfe worde. D A9 isch zum Teil uf sächs beziehigswys acht Fahrstreifen usboue worde u d A99 het e Halbaschluss nördlech vo der Arena übercho.

Nach der erschte Saison 2005/06 hei d Betryber uf 49 Spiil i der Arena chönne zrüggluege. Es sy insgesamt 2.633.080 Zueschouer i der Arena gsi, wobi d Bayern uf ene Schnitt vo 67.588 u d Sächzger uf ene Schnitt vo 41.932 Zueschouer sy cho. Im Einzelne sys 17 Bundesliga-, 17 Zwöitliga-, 4 Pokal- (2× Bayern u 2× Löie), 4 Champions-League-, 1 Ligapokal- (Bayern), 3 Fründschafts- (1× Bayern, 1× Löie, 1× gägenand), 2 Eröffnigsspil u eis Testspiil statt gfunde.^[47]

Eröffnig u ds erschte Spiil

Vor em offizielle Eröffnigsspiil isch es am 19. Mai 2005 vor guet 30.000 Zueschouer zum ne Testspiil vo de Traditionsmannschafte vo beidne Münchner Vereine cho, das hei d Sächzger mit 3:2 gwunnen u het als Testlouf für d Ablöif im Stadionbetriib dienet. Der Bernd Rauch het festgstellt, “dass trotz em rundum glungne Testlouf no allerhand Arbeit uf alli Beteiligte zuechämti.”^[48]

D Arena isch du am 30. Mai mit em ne Fründschaftsspil zwüschem TSV 1860 München u em 1. FC Nürnbärg offiziell eröffnet worde. Ds erschte Goal het der Patrick Milchruum vom TSV 1860 gschosse. Ds Spiil het mit 3:2 gändet.^[49] Am druuffolgende Tag het der FC Bayern Münche gäge di dütschi Nationalmannschaft es inoffiziells Fründschaftsspiil ustreit. Ds Spiil het Bayern mit 4:2 gwunne.^[50] Beidi Spiil sy mit 66.000 Zueschouer usverchouft gsi u sy als Eröffnigsspiil I u Eröffnigsspiil II bezeichnet worde.^[47]

Ds erschte Pflichtspiil i der Allianz Arena het am 26. Juli 2005 im Rahme vom DFL-Ligapokal 2005 stattgfunde. Das Spiil het der FC Bayern Münche mit 1:2 gäge VfB Stuttgart verlore.

Ds erschte Bundesligaspiil i der Arena isch ds 3:0 vom FC Bayern am 5. Ouguscht 2005 gäge Borussia Mönchegladbach gsi. Es isch der 1. Spiltag vo der Saison 2005/06 gsi.^[51] Ds erschte Spiil i der Zwöiteliga het der TSV 1860 Münche gäge Hansa Rostock am 12. Ouguscht 2005 ustreit u mit 4:1 gwunne.^[52] Der erschti Uswärtssiig bi me ne Punktspiil i der Allianz Arena isch em Dynamo Dresde am 9. Septämber 2005 bim 2:1 gäge 1860 Münche glunge.

Ds erschte internationale Spiil isch ds Champions-Leauge-Spiil am 27. Septämber 2005 gsi. Der FC Bayern Münche het gäge der belgisch Club FC Brügge gspiilt mit 1:0 gwunne.^[53]

D Fuessball-Wältmeischterschaft 2006

Ds Stadion isch Spiilort bi der Fuessball-Wältmeischterschaft 2006 gsi u mit 66.000 Sitzplätz, nach em Berliner Olympiastadion (72.000) u vor em Weschtfalestadion (65.000), ds zwöitgröschte Stadion vom Turnier u isch bi jedem Spiil usverchouft gsi. Hie hei sächs Spiil statt gfunde. 4 Gruppespiil, es Achtelfinalspiil u es Halbfinalspiil. Wobi me näbe Berlin, Dortmund u Stuttgart di meischte Spiil ustreit het. Ds Erschte Pflichtspiil vo der dütsche Fuessballnationalmannschaft isch ds Eröffnigsspiil vo der Fuessball-Wältmeischterschaft 2006 gäge Costa Rica gsi, wo di dütschi Mannschaft mit 4:2 gwunne het. Wil d Allianz kei Wärbepartner vo der FIFA isch gsi, isch ds Stadion i ds FIFA WM-Stadion Münche untouft worden u der Schriftzug Allianz Arena isch vom Stadion demontiert worde u wäret der WM am Huus vo de Künscht z Münche montiert worde. D Chöschte für Demontasch u der Transport hei ca. 150.000 Euro usgmacht.^[54]

Währet der Fuessball-Wältmeischterschaft 2006 hei di folgende Spiil i däm Stadion stattgfunde.

Fr, 9. Juni 2006 18 Uhr Gruppe A (Eröffnigsspiil)
Deutschland  Dytschland	–	Costa Rica	4:2
Mi, 14. Juni 2006 18 Uhr Gruppe H
Tunesie	–	Saudi-Arabie	2:2
So, 18. Juni 2006 18 Uhr Gruppe F
Brasilien  Brasilie	–	Australien  Australie	2:0
Mi, 21. Juni 2006 21 Uhr Gruppe C
Elfebeiküschte	–	Serbie und Montenegro	3:2
Sa, 24. Juni 2006 17 Uhr Achtelfinal
Deutschland  Dytschland	–	Schweden  Schwede	2:0
Mi, 5. Juli 2006 21 Uhr Halbfinal
Portugal  Portugal	–	Frankreich  Frankriich	0:1

Ds Ändspiil vo der UEFA Champions League 2012

Ds UEFA Champions-League-Final am 19. Mai 2012 zwüschem FC Bayern Münche u em FC Chelsea het i der Allianz Arena stattgfunde. Der Zueschlag für d Usträgig vo däm Ändspiil het me am 29. Januar 2009 übercho.^[11] D Ussehuut vo der Arena heit zum erschtemal für ds UEFA Champions-League-Finale entworfene Logo in hellblau, dunkelblau u grüen kariert glüüchtet. Für das het me Kunstofffolien über di bestehende Route gchläbt worde. Wyter isch der Schriftzug vo der Allianz Arena dür z Uefa Champions League-Banner überdeckt worde.^[55][56] Da d Umboumassnahme vo der UEFA, wo näbe de bereits gseite vorallem der Usbou vom Pressebereich betroffe het, het d Kapazität yschränkige vo 66.000 wo süsch albe für Internationali Spiil gälte nid chönne yghalte wärde. Drum sy am Final nur 62.500 Zueschouer derby gsi.

Der FC Bayern Münche isch di erschti Mannschaft gsi, wo ds Finale vo der Champions League (syt 1993) im eigete Stadion het chönne erreiche, u di vierti i der Gschicht vom gsamte Wetbewärb (syt 1955). Zum vierte Mal isch Münche Usträgigsort vom ne Final i der Königsklass gsi, we o di drü mal vorhär ds Ändspiil im Olympiastadion isch ustreit worde. D Bayern hei das Finale gäge de FC Chelsea mit 3:4 im Elfmeterschiesse verlore. Nach der Verlengerig isch es 1:1 gstande.

Der Uszug vom TSV 1860

Nach em Absturz vom TSV 1860 München us der 2. Bundesliga diräkt i di viertklassigi Regionalliga Bayern isch der Mietvertrag im Juli 2017 ufglöst worde, e späteri Rückkehr isch usgschlosse worde.^[57] D Sächzger träge ihri Heimspiil wider im Grüenwalder Stadion us,^[58] der FC Bayern het ds Stadion jitz als alleinige Nutzer u het’s nach sine eigete Wünsch umgstallte. Zur Saison 2018/19 isch der Inneruum wo bislang wytgehend in grau isch ghalte gsi, d Farbe vom FC Bayern übercho. Ungefähr e Drittel vo de über 75.000 Sitzschale sy ustuscht u so uf de Räng der Schriftzug “Mia san mia” uf der Weschttribüni sowi “FC BAYERN MÜNCHEN” uf der Oschttribüni u ds Logo vom Verein uf der Nordtribüne dargstellt worde. Der Mittelrang het e roti Farbgäbig über cho.^[59][60]

Gäge Ändi Mai 2018 hei d Umbouarbeite im Stadion planmässig agfange. Zudäm sy di alte Sitze usbout u einzelne verpakt u a diejenige verschickt worde, wo ds Agebot vom FC Bayern agon hei, e Sitz für 20 Euro z choufe. Der SC Pöcking Possehofe het für sys Stadion am Starnbärger See het 220 Sitze gchouft. Daderfür hät är sech extra uf d Wartelyschte la sezte. Sämtlechi Sitze wo der SC Pöcking Possehofe het übercho sy Sitze us der Südkurfe gsi.^[61][62] När het me mit der Farbleche umgstallgig agfange. Alli Setzstufe u Sytewänd i de Blöck sy zersch grundiert u de im Bayern-Rot gstriche worde.^[63] Zudäm hei d Fans im Bereich vo de Kioske einigi Flächine agmalt,^[64] die erinneret a grossi Momänte i der Clubgschicht so zum bispil der Champions-League-Siig 2013.

Am 5. Ouguscht 2018 het ds erschte Spil i der neugstaltete Arena statt gfunde. Der FC Bayern het vor usverchouftem Huus Manchester United mit 1:0 bezwunge.^[65] Insgesamt het d Umgstaltig elf Wuche duuret. Mit der Saison 2018/19 het me im Stadion uf Mehrwägbächer umgstellt. Ds Pfand betreit pro Bächer zwöi Euro u söll zur Abfallvermydig u Ressurseschonig byträge. Es cha ou für karitative Zwäcke gspändet wärde. Es gilt ou es Rouchverbot im Stadion. Das gilt für alli Roucherware wi Zigerette, Zigarre, Pfyfe, Iqos oder E-Zigarette. Nur a de usgschilderete Rüümlechkeite u uf de vorgsehne Flächine uf der Ebeni 4 u 5, uf der Esplanade u de Promenade darf no groucht wärde.

Fuessball-Europameischterschaft 2021

Für d Usrichtig vo der Ändrundi vo der Fuessball-Europameischterschaft 2020 het d UEFA beschlosse ds Turnier alässlech em 60-jährige Bestehe vom Wettbewärb i insgesamt 12 Länder düre z füehere. Intressierti Verbänd hei sech jewils mit eim Stadion entweder für d Usrichtig vo drü Gruppespiil em ne Achtle- oder Viertelfinal oder für d Usrichtig vo de Halfinals sowi em Finalspiil chönne bewärbe. Am 30. Ouguscht 2013 het ds DFB-Präsisium bekannt gä, dass sech Dütschland mit Münche für d Ustägig bi der EM wird bewärbe, di konkurrierendi Bewärbig vo Berlin isch abglehnt worde.^[66] Obwohl der DFB zersch inträsse a nere Bewärbig für ds Finalpäckli signalisiert het, het der DFB im Septämber 2014 churz vor der Vergab vo de Usdragigsrächt, bekannt gä das si zu gunschte vo London uf ene Bewärbig für ds Final- u d Halbfinalspiil verzichtet.^[67] D Bewärbig vo Münche het schliesslech d Ustragigsrächt für drü Spiil i der Gruppephase sowi es Viertelfinal zuegsprochen übercho. Mit ere offizielle Kapazität vo 70.000 Zueschouer wird d Allianz Arena ds drittgröschte Stadion bi der Europameischterschaft sy, hinder em Wembley-Stadion z London u em Olympiastadion z Rom.^[68] Uf grund vo der Corona-Pandemie isch ds Turnier im März 2020 um nes Jahr verschobe worde u söll im Früesummer 2021 stattfinde.^[69]

Währed der Fuessball-Europameischterschaft 2021 sölle z Münche di folgende Spiil ustreit wärde:

Di, 15. Juni 2021 21:00 Uhr Gruppe F
Frankreich  Frankriich	-	Deutschland  Dytschland	-:- (-:-)
Sa, 19. Juni 2021 18:00 Uhr Gruppe F
Portugal  Portugal	-	Deutschland  Dytschland	-:- (-:-)
Mi, 23. Juni 2021 21:00 Uhr Gruppe F
Deutschland  Dytschland	-	Ungarn 1957  Ungarn	-:- (-:-)
Fr, 2. Juli 2021 21:00 Uhr Viertelfinal
Siiger von Achtelfinal 4	-	Siiger vom Achtilfinal 2	-:- (-:-)

Ändspiil vo der UEFA Champions League 2023

Der FC Bayern Münche het sech zäme mit der Stadt u der Allianz Aarena um ds Ändspiil vo der UEFA Champions League 2020/21 beworbe. Der einzig Mitbewärber isch lut der UEFA di russischi Stadt Sankt Petersburg gsi mit em WM-Stadion vo 2018.^[70] Am 13. Februar 2019 het d Münchner Vollversammlig vom Stadtrat beschlosse de Bewärbigsunderlage für ds Finale 2021 a d UEFA Yzreiche. Falls Münche der Zueschlag überchunnt würdis zum ne mehrtägige “Champions Festivel” mit Underhaltigsprogramm im Olympiapark cho. Di gschetste Chöste für d Usdräge söll lut der Stadt bi ca. 8,5 Millione Euro lige. D Bewärbisch isch am 26. Juni uf ds Ändspiil 2022 erwyteret worde. D UEFA het Afangs 2019 beschlosse d Ändspil 2021 u 2022 im Päckli z vergä. Das bedütet, dass di beide Bewärberstedt jewils der Zueschlaf für eis Ändspiil überchöme. Am 24. Septämber 2019 het d UEFA ds Ändspiil 2022 nach Münche vergä.^[71] Dür d COVID-19-Pandemi u der dadruus resultierende Verschiebig wird Münche ds Ändspiil vo der UEFA Champions League 2022/23 ustrage.^[72]

Fuessball-Europameischterschaft 2024

Ds DFB-Präsidium het im Oktober 2013 beschlosse, das sech der DFB um d Usdragigs vo der Fuessball-Europameischterschaft 2024 wott bewärbe.^[73] Münche het sech als eini vo insgesamt 14 Kandidatsstedt bim DFB mit der Allianz Arena als Usträgigsort beworbe. Am 15. Septämber 2017 het ds DFB-Präsidium Münche der Zueschlag erteilt. Nachdäm Dütschland 2018 vo der UEFA als Gaschtgäber für d Europameischterschaft 2024 usgwählt worden isch, isch Münche als Ustragigsort bestätiget worde u gilt als mügleche Kandidat für ds Finale.^[74]

Uf jedefall wird d Allianz Arena ds erschte Stadion sy, wo bi zwöi ufenanderfolgendi EM-Ändrundeturnier Spiil wird usrichte.^[75]

Manne

→ Houptartikel Lyschte vo de Länderspiil vo der dütsche Fuessballnationamannschaft

Di dütschi Fuessballnationalmannschaft vo de Manne het bis lang sibe Begägnige i der Arena ustreit. Bi der Europameischterschaft 2020 söll di dütschi Mannschaft alli drü Vorrundespiil z München usträge. Uf grund vo der Corona-Pandemi isch ds Turnier im März 2020 um nes Jahr verschobe worde u söll im Früehsummer 2021 stattfinde.^[76]

9. Juni 2006, WM-Eröffnigsspiil
Deutschland  Dytschland	–	Costa Rica	4:2 (2:1)
24. Juni 2006, WM-Achtelfinal
Deutschland  Dytschland	–	Schweden  Schwede	2:0 (2:0)
17. Oktober 2007, EM-Qualifikation
Deutschland  Dytschland	–	Tschechien  Tschechie	0:3 (0:2)
3. März 2010, Fründschaftsspiil
Deutschland  Dytschland	–	Argentinien  Argentinie	0:1 (0:1)
6. Septämber 2013, WM-Qualifikation
Deutschland  Dytschland	–	Osterreich  Öschterriich	3:0 (1:0)
29. März 2016, Fründschaftsspiil
Deutschland  Dytschland	–	Italien  Italie	4:1 (2:0)
6. Septämber 2018, UEFA Nations League 2018/19
Deutschland  Dytschland	–	Frankreich  Frankriich	0:0
15. Juni 2021, EM-Gruppespiil
Deutschland  Dytschland	–	Frankreich  Frankriich	-:-
19. Juni 2021, EM-Gruppespiil
Deutschland  Dytschland	–	Portugal  Portugal	-:-
23. Juni 2021, EM-Gruppespiil
Deutschland  Dytschland	–	Ungarn 1957  Ungarn	-:-

Froue

→ Houptartikel: Lyschte vo de Länderspiil vo der dütsche Fussballnationalmannschaft vo de Froue

Di dütschi Frouenationalmannschaft het i der Allianz Arena im Rahme vo der Vorbereitig uf d Europameischterschaft es Fründschaftsspiil gäge Japan ustreit. D Partie het vor 46.104 Zueschouer statt gfunde.

29. Juni 2013, Fründschaftsspiil
Deutschland  Dytschland	–	Japan  Japan	4:2 (1:1)

• Lischte vo de gröschte Fuessballstadie vo der Wält
• Lischte vo de gröschte Stadie vo der Wält
• Lischte vo de gröschte Fuessballstadie z Dütschland

• Wolfgang Ettlich: Der Fußballtempel – Eine Arena für München. (Dokumentarfilm über den Bau der Allianz Arena), 2005.
• FC Bayern München, Ai Weiwei, Herzog & de Meuron: Discovery HD: Built for Champions – Allianz Arena+Beijing Stadium, 2009.
• Hubertus Hamm: Allianz Arena. Der Bildband. Süddeutsche Zeitung/Bibliothek, 21. November 2006, ISBN 3-86615-402-X, S. 224.

• Elisabeth Angermair, Roman Beer und Manfred P. Heimers: Fussball in München. Von der Theresienwiese zur Allianz-Arena. 1. Auflage. Münchenverlag, München 2006, ISBN 3-937090-12-6.
• Andreas Bock, Alexander Gutzmer, Benjamin Kuhlhoff: Fussball-Wunder-Bauten: Die schönsten Stadien und ihre Geschichten. Callwey Verlag, München 2014, ISBN 978-3-7667-1969-0.
• Reinaldo Coddou H: Fußballtempel. 3. Auflage. Spielmacher, Mannheim 2013, ISBN 978-3-95680-006-1, S. 143–144.
• Stefan Diener, Ingo Partecka: Faszination Stadion 2006. Die WM-Stadien. Geschichte – Porträts – Ausblick. In: Stadionwelt. 1. Auflage, 2005, ISBN 3-00-017603-9, S. 166–181.
• Andreas Friepes, Christoph Peil, Mario Tomasegovic, Thomas Hartmann, Sebastian Bütow: Sky Bundesliga Stadionguide 2014/15 Sky Deutschland, 2014, S. 8–13.
• Fabian Gniffke: Deutschland Deine Tempel: Die 15 größten Fußballstadien. 2. Auflage. Books on Demand, Norderstedt 2015, ISBN 978-3-7347-5144-8, urn:nbn:de:101:1-20150213673, S. 166–180.
• Stadionwelt (Hrsg.): 50 Stadien in Europa, die man gesehen haben muss In: Stadionwelt. 2011, ISBN 978-3-943605-03-7, S. 263–269.
• Stadionwelt Inside. Nr. 4/2015. Stadionwelt, Brühl 2015, ISBN 978-3-943605-32-7, S. 24–29.

 Commons: Allianz Arena – Sammlig vo Multimediadateie

• Offizielle Website der Allianz Arena
• Allianz Arena. In: Structurae
• Stadionführer von Stadionwelt
• Gerd Gregor Feth: Leuchtende Rauten markieren das bayerische Lokalderby. Technische Detail-Infos zu Architektur/Baumaterialien auf faz.net, 25. Januar 2005.
• Ausführliche Seite über die Allianz Arena, mit vielen Bildern auf d-spannenkrebs.de
• Text, Fakten und ein ausgewähltes Literaturverzeichnis