Jacques Chenevière

Familieere Hintergrund

Em Chenevière syni Voorfaare vu dr Vatersyte häär sin vu L’Arbresle bi Lyon gstammt. Wel s in dr Familie dradizionäll vyyl broteschtantischi Bfaarer gee het, cha mer dervu uusgoo, ass si wie vyyl anderi Calvinischte wäg dr Hugenottechrieg uf Gämf gflichtet sin. Anne 1631 hän s Chenevières s deertig Buurgerräächt iiberchuu. Iri Noofaare zelle doodermit offiziäll zue dr zee eltschte Familie vu dr Stadt.^[2] Em Jacques Chenevière sy Uurgrooßvater isch dr Bfaarerssuun Jean-Jacques-Caton Chenevière (1783–1871) gsii, wu Brofässer fir dogmaatischi Theology gsii isch un d Gänfer Gschiicht vum 19. Jh. «wesentlich» mitbreegt ghaa het.^[7]

D Gämfer Grooßeltere Arthur un Susanne-Firmine, um 1864 bzw. 1880 (us dr BGE-Sammlige)

Em Jacques Chenevière sy Grooßvater Arthur Chenevière (1822–1908) het zeerscht bi dr Banque Bonna & Cie gschafft, wu mit dr hitige Privaatbank Lombard Odier & Co ain vu dr greeschte Akteer im Schwyzer Finanzsäkter drus fiirigangen isch. Anne 1868 het er si mit dr Banque Chenevière & Cie sälbschtändig gmacht, het drei Joor speeter bi dr Grindig vu dr Dytsche Verainsbank mitgmacht un isch derzue Verwaltigsroot bi dr BNP Paribas gsii. Glyychzytig het er as Aafierer vum Parti indépendant («Unabhängigi Bartei») e kuntreweersi Roll in dr Gämfer Bolitik gspiilt. Im Stryt um e Waalergeebnis isch s 1864 sogar zue re bluetige Schießerei zmitts im Stadtzäntrum zwische syne Aahänger un dääne vun eme Riwaal chuu. Vu 1864 bis 1871 isch er em Finanzdepartemänt vum Kanton Gämf fiirigstande, het nocherdani bis 1888 as Grooßroot un vu 1878 bis 1884 as Nazionaalroot amtiert.^[8] Syter 1845 isch er mit dr Doochter vum yyflussryyche Theoloog David-François Munier ghyroote gsii.^[9] E Strooß z Cologny, aire vu dr ryychschte Gmaine vu dr Schwyz am linke Staade vum Gämfesee, isch noch em Eebaar gnännt.^[10] S Gländ vu dr friejere Villa Chenevière isch hite dr Hauptsitz vum Wältwiirtschaftsfoorum.^[11]

Derwyylscht zwee Siin vum Eebaar au Bankier woore sin un d Doochter dr Grinder vu dr Union Bank (speeter UBS) ghyroote het,^[12] isch dr Adolphe Chenevière nit nume Jurischt gsii, nai, au Romancier un Essayischt. Di vier Gschwischtrig zaige doodermit d Entwicklig vu dr Gämfer Patrizierklass, wu si zum Änd vum 19. Jorhundert em Bankewääse un dr Philanthropy zuegwändet het, wel si di absoluut Kuntroll iber di effetlige Ämter vu Stadt un Kantoon verloore ghaa hän.^[13]

Dr Adolphe isch um 1880 uf Paris, wun er as Literatuurkritiker fir di prestigeryych Revue des Deux Mondes gschafft het, wu s hite no git un di eltscht Kultuurzytschrift vu Euroopa isch.^[14] Em Jacques sy Mueter Blanche (1865–1911), e gebooreni Lugol, isch us dr Neechi vu Nîmes gstammt, wu ire Familie s Räbguet Campuget gheert het.^[15] Dr jung Jacques het si vu dr Regioone vu dr Provence^[16] un vum Languedoc, wun er e Grooßdail vu syne Feerine als gsii isch, fir sy speeter literaarisch Wäärch inschpiriere loo.^[17] In dr Woort vu dr Publizischti Charlotte König-von Dach het d Mueter irem Suun

«den sprühenden Elan, den Glanz und die Bewegungsfreudigkeit der dichterischen Intuition als Gaben des Midi de la France zu dem schwereren, calvinistisch-protestantischen Genferblut».^[18]

Dr Jacques isch faktisch e Einzelchind gsii, wel sy jingere Brueder André Alfred 1888 chuurz no dr Gebuurt gstoorben isch.^[19]

Uusbildig un frieji Karriere

Dr Chenevière isch in dr Zyt vum kulturälle Bluescht vu dr Belle Époque z Paris ufgwagse un het dur sy privilegiert Elterehuus scho fie Zuegang zue chinschlerische Dräffpinkt wie em beriemte Salon vu dr Mooleri Madeleine Lemaire (1845–1928) ghaa.^[20] Scho as Juugedlige het er literaarischi Greeßene wie dr Marcel Proust (1871–1922), dr Kumpenischt Reynaldo Hahn (1874–1947) un d Schauspiileri Sarah Bernhardt (1844–1923) droffe.^[21] Sy heecheri Schuelbildig het dr Chenevière an dr eliteere Lycées Carnot^[22] un Condorcet iiberchuu.^[23] An dr Sorbonne Université het er Gaischteswisseschafte studiert.^[22]

Di eerschte Gediicht het dr Chenevière 1906 in dr Revue de Paris vereffetligt. Drei Joor speeter het er in eme Pariser Verlaag sy eerschte Gediichtband uusegee: Les beaux jours («Di scheene Dääg»). S Debüt het d Académie française mit em Prix Archon-Despérouses gchreent, eme Bryys fir jungi Diichter.^[22] Chuurz druf het er fir dr franzeesisch Kumpenischt Louis Aubert (1877–1968) d Liedtäxt zue dr Opéra-comique La forêt bleue («Dr blau Wald») gschriibe, wu Ändi 1911 z Boston uurufgfiert wooren isch.^[24]

Wu d Mueter vum Chenevière Ändi 1911 mit nume 46 Joor zmools an ere Emboly gstoorben isch,^[25] het er si steerker uf Gämf uusgriichtet, wun er nume us dr Feerine gchännt ghaa het.^[22] Deert het er e Fryndschaft zum Kumpenischt Émile Jaques-Dalcroze (1865–1950) aagfange,^[26] wu di rhythmisch-musikalisch Erzieig grindet het. Dr Chenevière het d Choor-Väärs fir d Pantomime Eco e Narciso («Echo un Narziss») gschriibe, wu dr Jaques-Dalcroze 1912 in sym Feschtspiilhuus z Hellerau bi Dresden uurufgfiert het.^[27]

Anne 1913 het dr Chenevière sy zwooti Gediichtsammlig uusebroocht: La chambre et le jardin («D Chammere un der Gaarte »). Vyyl vu dr Gediicht sin au in dr Revue de Paris, dr Revue des Deux Mondes, wu sy Vater derfiir gschafft het, un in Schwyzer Zytschrifte erschiine.^[28]

Chuurz vor em Uuusbruch vum Eerschte Wältchrieg sin dr Chenevière^[29] un sy Vater duurhaft vu Paris uf Gämf umzooge.^[14]

Eerschte Wältchrieg

dr Chenevière in dr Zäntraalstell (Bilder us em IKRK-Archiv)

Bi re Diräkzioonssitzig (räächts)

dr Chenevière (links) mit syre Co-Diräkteri Marguerite Cramer un em Archivaar Étienne Clouzot (1881–1944), fotografiert vum Gämfer Fotopionier Fred Boissonnas (1858–1946)

dr Chenevière (links) mit Cramer, Clouzot un IKRK-Generaalsekreteer Paul des Gouttes (räächts)

E baar Wuche noch em Uusbruch vum Eerschte Wältchrieg Ändi Juuli 1914 het s IKRK unter sym Bresidänt Gustave Ador (1845–1928) di Internazionaal Zäntraalstell fir Chriegsgfangeni grindet, go s Schicksaal vu Chriegsgfangen nooverfolge un dr Kontakt mit ire Familie widerhäärstelle. Dr Chenevière het si scho im Septämber spontaan as Freiwillige gmäldet.^[30] Sy Vater het si au engaschiert.^[31] Dr eschtryychisch Schriftsteller un Pazifischt Stefan Zweig (1881–1942) het vu dr Aafangszyt verzellt:

Bi zum Änd vum Joor hän scho rund 1200 Freiwilligi in dr Ryym vum Chunschtmuseum Musée Rath gschafft, dodrunter dr franzeesisch Schriftsteller un Pazifischt Romain Rolland,^[33] wu dr Jacques Chenevière yygstellt ghaa het.^[21] Wu dr Rolland dr Nobelbryys fir Literatuur anne 1915 iiberchuu het, het er d Helfti vum Bryysgäld an d Zentraalstell gspändet.^[33]

Di maischte vu dr Freiwillige sin wäg dr allgmaine Mobilmachig jungi Fraue gsii. E Dail vun ene – zem Byschpel d Musikpedagoogi Suzanne Ferrière, d Chunschthischtoorikeri Marguerite van Berchem wie au s Hischtoorikeri un Jurischti Marguerite Cramer – sin us Gämfer Patrizierfamilie gstammt un hän männligi Verwandti ghaa, wu hochi Posizioone im IKRK ghaa hän, wu bis deert uusschließli vu Manne gfiert wooren isch. Au s Chenevières sin zum IKRK dur Familientradizioon chuu: Em Adolphe sy jingere Brueder Edmond (1862–1932) isch mit ere Doochter vum Mailänder Bankier Charles Brot ghyroote gsii, wu bi dr Grindig vum IKRK mitgmacht ghaa het. Em Adolphe sy eltere Brueder Alfred-Maurice (1848–1926) isch dur sy Frau mit dr Familie vum IKRK-Mitgrinder Gustave Moynier (1826–1910) un däm sym Noofolger Ador verbunde gsii.^[2]

Vor däm Hintergrund het dr Jacques Chenevière bal as Co-Diräkter d Laitig vu dr Abdailig ibernuu, wu fir d Entente verantwoortli gsii isch.^[34] No dr Idee vu syre Co-Diräkteri Cramer hän di baide ne Sischteem etabliert,^[35] wu si d Fluet vu dr Aafrooge un Informazioone, wu yygange sin, dermit dur Karteichaarte un Kataloog hän verschaffe loo.^[36]

Näbe däre Aarbet het si dr Chenevière au im Gänfer Kultuurlääbe etabliert. Är het si zem Byschpel mit em Entwickligspsicholoog Édouard Claparède (1873–1940) un däm sym Schwooger Auguste de Morsier (1864–1923) zämedue, eme Voorchämpfer fir s Frauestimmräächt, go d Gälder sammle, wu dr Jaques-Dalcroze Ändi 1915 im Gämfer Stadtdail Eaux-Vives sy aigeni Akademy dermit het chenne grinde. S Inschtitut git s hite no im doodmool gchaufte Gebei.^[27] Dr Chenevière het au dr Jaques-Dalcroze-Schueler Georges Pitoëff bim Grinde vun ere Theatergruppe unterstitzt.^[37]

Glychzytig het dr Chenevière sy literaarischi Karriere fiirschidriibe: 1917 isch sy Debüt-Romaan L’île déserte («Di ainsaam Insle») bi Éditions Bernard Grasset erschiine, aim vu dr wiichtigschte Literatuurverlaag vu Frankryych. S Buech iber e Mann un e Frau vu Paris, wu uf eme polyneesische Atoll strande un iri geegesytige Antipathie bflääge, isch fir grooßi Dail vum Establishment im calvinistisch-prüüde Gämf e skandalesee Affront gsii.^[38] S giltet as Bypschel fir di e «beissende Satire auf die in ihrem moralistischen Korsett gefangene Genfer Gesellschaft».^[39]

Ändi 1917, e baar Moonet noch em Dood vu s Chenevières Vater im Alter vu 63 Joor,^[31] het s IKRK sy eerschte Friidesnobelbryys iiberchuu: Dr IKRK-Grinder Henry Dunant, wu wäg syre Privaatinsolwänz vum Mitgrinder Moynier an Rand druckt wooren isch, het die Uuszaichnig, wu zum eerschte Mool vergee wooren isch, anne 1901 perseenli kriegt. S isch dr ainzig Bryys, wu d Jury z Oslo im Chrieg vergee het. Dr Chenevière het as Co-Diräkter vu dr Entente-Abdailig au Aadail an dr Eerig ghaa.

Chuurz vor em Chriegsänd het dr Jaques-Dalcroze in no iim gnännte Inschtitut d Rhythmik-Show Les premiers souvenirs («Di eerschte Erinnerige») inszeniert, wu dr Chenevière d Täxt derfiir gschriibe ghaa het.^[40]

Zwische dr Wältchrieg

Im Novämber 1919 het d IKRK-Versammlig dr Chenevière zue irem Mitgliid gweelt.^[41] Är het doodruf in verschiidene Kummissioone vu dr Organisazioon mitgschafft. Derzue het die gheert, wu iber d Uuslandsmissioone vu dr Delegierte entschiide het, un soonigi, wu Verhandlige mit dr nei grindete Liiga vu dr nazionaale Rootchryz- un Roothalbmoondgsellschafte gfiert hän.^[2]

Im Augschte 1920 hän dr Chenevière un di dryzee Joor jinger Marguerite Oehl z Nöieburg ghyroote.^[42] D Brut het ai Joor voorhäär am Institut Jaques-Dalcroze ire Diploom gmacht.^[43] S Eebaar isch in di luxuriees Villa Hauterive («Hoochstaade») z Cologny zooge. S Aawääse het uurspringli dr prominänte Theolooge-Familie Turrettini gheert. Vor em Chenevière sin deert unter anderem dr eeschtryychisch-ungaarisch Kumpenischt Franz Liszt (1811–1886), dr Schwyzer Landschaftsmooler Barthélemy Menn (1815–1893) un dr franzeesisch Landschaftsmooler Jean-Baptiste Camille Corot (1796–1875) gwoont, un au dr franzeesisch Offizier Alfred Dreyfus (1859–1935) no sym Freispruch in dr Dreyfus-Affeere.^[14]

S Chenevières hän rund zwelf Joor in dr Villa gläbt un hän si zue me Zäntrum vu dr Weschtschwyzer wie au franzeesische Hoochkultuur gmacht. Reegelmääßigi Gescht in irem Salon sin d Literaate Gonzague de Reynold (1880–1970), Robert de Traz (1884–1951), Edmond Jaloux (1878–1949), Valery Larbaud (1881–1957), François Mauriac (1885–1970), Guy de Pourtalès (1881–1941) un Paul Valéry (1871–1945) un au d Kumpenischte Igor Strawinsky (1882–1971) un Jaques-Dalcroze gsii.^[14] Fir dr Rhythmik-Großmaischter het dr Jacques Chenevière 1922 wiider Liedtäxt gschriibe, desmool zue La fête de la jeunesse et de la joie («S Fescht vu dr Juuged un dr Fraid »).^[44]

Anne 1923 het dr IKRK-Bresidänt Ador, wu dr diräkt Noochber vum Chenevière z Cologny gsii isch,^[14] iin zum Generaaldiräkter gruefe.^[2] Noch em Änd vum Griechisch-Diirkische Chrieg im Voorjoor het s aber bis zum Uusbruch vum Chacochrieg 1932 e verglyychswyys rueigi Zyt gee, wu em Chenevière greeßeri Freiryym fir syni chinschtlerische Aktiwideete gloo het.

1925 isch dr Chenevière Mitrusgeeber vu dr Bibliothèque universelle et Revue de Genève woore,^[39] wu si fir Velkerverständigung un d Siicherig vum Friide yygsetzt het. Mit sym Chindhaitsfrynd de Traz,^[22] wu au as Suun vun eme Schwyzer un ere Franzeesi z Paris uf d Wält chuu isch,^[45] het er vor allem derfir gsoorgt, ass dr literaarisch Uusdusch zwische dr dytsch- un franzeesischsproochige Wälte wider ufgläbt isch. Si hän zem Byschpel d Wäärch vum Thomas Mann un vum Rainer Maria Rilke z Frankryych wider salonfähig gmacht. D Moonetszytschrift isch bis 1930 erschiine.^[46]

Im Mai 1930 het d Schwyzerisch Schillerstiftig dr Chenevière fir sy Romaan Les messagers inutiles («Di unneetige Bot») uuszaichnet.^[47] Um des Zyt het en dr Bundesroot as sy Verdrätter in Ufsichtsroot vu dr Stiftig delegiert,^[48] wun er e Vierteljoorhundert derfir aktiiv bliiben isch.^[49]

Anne 1935 het er sy Romaan Connais ton cœur («Chänn Dy Häärz») vereffetligt, wu si dr «dunkleren Seiten des Lebens» gwidmet het un wu «als eines seiner bedeutendsten Werke gilt».^[50]

In dr Joor vor em Zweete Wältchrieg het si dr Chenevière wider steerker bim IKRK engaschiert. As Schwäärpunkt vun em het zum aine dr Spaanische Buurgerchrieg (1936–1939) gulte.^[4] Zum anderen isch er Mitgliid vun ere Kumissioon zum Abessiniechrieg, wu s faschistisch Cheenigryych Itaalie vu 1935 bis 1937 mit eme velkerräächtswiidrige Aagriffs- un Erooberigschrieg geg s oschtafrikaanisch Chaiserryych Abessiinie gfiert het.^[2] Wu s IKRK im Meerz 1936 Briicht vum Delegierte un Dokter Marcel Junod iber dr italieenisch Yysatz vu Giftgaas z Korem iiberchuu het, isch dr IKRK-Bresidänt Max Huber mit em Chenevière un em IKRK-Mitgliid Carl Jacob Burckhardt uf Room graist. Noch em Chenevière het dr Jurischt Huber in ere chuurze Audiänz bim Diktaatoor Benito Mussolini dr Yysatz vu Chemywaffe aagsproche. In dr intäärne Debatte, wu si no däre Rais gfiert hän, het si dr Chenevière geege d Idealischte um d Lucie Odier gstellt. An dr Syte vu dr formaaljurischtische Dogmaatiker um dr Huber het er argumäntiert, ass s IKRK kai Mandaat ghaa heeb, dr Yysatz vu Giftgaas effetli z veruurdaile. Im Ergeebnis het s IKRK nume ne zrugghaltende Brief an s Italieenisch Root Chryz gschickt.^[51]

Zweete Wältchrieg

Graad am 1. Septämber 1939, em Daag vum dytsche Iiberfall uf Poole, isch in dr Revue de Paris e Täxt vum Chenevière zum 75-jeerige Jubileum vu dr eerschte Gämfer Kunwänzioon erschiine. Dodin het er betont, ass s IKRK un di ganz Rotchryzbeweegig bi däne ganze Konflikt, wu gschweelt hän, fir humaniteeri Intervänzioone berait stiende.^[52] Zwoo Wuche speeter het s IKRK d Zäntraalstell fir Chriegsgfangeni ufgmacht. As Noofolgeri vu dr Zäntraalstell us em Eerschte Wältchkrieg het si uf dr Gämfer Kunwänzioon vu 1929 grindet. Zue irem Diräkter het d IKRK-Fierig dr Chenevière ernännt.

E Mitarbaiteri vu dr Zäntraalstell an ere Watson-Maschiin vu IBM

D Zäntraalstell im Gämfer Bâtiment électoral («Waalgebei»), wu voorhäär em Velkerbund as Sitzigsort dient ghaa het. Bilder us em Nationaal Archief vu dr Niiderlande

Wu NS-Dytschland am 10. Mai 1940 mit em Weschtfäldzuug dr Aagriff uf di neitraale Staate Niiderlande, Belgie un Luxemburg aagfange het, het dr Chenevière sofort mit eme Uusböu vu dr Zäntraalstell reagiert. Zum Zytpunkt vum dytsche Siig iber Frankryych Ändi Juuni het d Agäntuur scho fascht döusert Freiwilligi ghaa. Wie scho im Eerschte Wältchrieg sin di maischte vun ene Fraue gsii. Go d Fluet vu Informazioone verschaffe, wu s bi däre neie Dimänsioon vum humaniteere Eeländ gee het, het dr Chenevière e modäärni Daateverschaffig noch eme Hollerith-Lochchaarteverfaare yygfiert. Doderzue het di US-amerikaanisch Fiirma International Business Machines Corporation (IBM) ooni Cheschte segs sognännti Watson-Maschiine z Verfiegig gstellt, wu grooßi Mängene an Karteichaarte hän chenne waidli sortiere un katelogisiere. E bitteri Irony vu dr Gschiicht isch, ass s NS-Terrorregime sälber in grooßem Umfang IBM-Tächnology fir di sischtemaatisch Verfolgig vu Minderhaite bruucht het.^[53]

Ändi Novämber 1941 isch dr Chenevière uf Vichy graist, wun er si mit em Marschall Philippe Pétain droffe het, go iiber d Situazioon vu dr franzeesische Chriegsgfangene im Dytsche Ryych schwätze.^[54]

In dr nämlige Dääg het dr Chenevière di eerschte Briicht iber di sognännt Ändleesig, di generaalstaabsmääßig Vernichtig vu dr Juude dur Nazi-Dytschland z Oschteuropa iiberchuu. Dr Schwyzer Bootschafter z Bukarest, dr René de Weck (1887–1950), wu as Weschtschwyzer Diichter un Romancier mit em Chenevière Frynd gsii isch, het en Privaatbrief an en gschriibe, wu alarmiert het.^[55] Dodin het er betoont:

Dr René de Weck het dooderzue au dr Voorschlaag gmacht, ass e IKRK-Delegierte im Rame vun ere andere Missioon zeerscht aigeni Informazioone chennt sammle. Di rumäänisch Regierig chennt si derno syne Empfäälige nit entzie mit Blick uf s Aasää vum «Gämfer Chryz»: «Tausende bedrohter Leben könnten so gerettet werden.» Dr Chenevière het eerscht iiber ai Mooent speeter Antwoort gee, ass äär un syni Kolleege «keine Möglichkeit sehen, den gegenwärtigen Stand der Dinge wirksam zu verbessern».^[4]

Anne 1942 het d Uniwersideet Gämf em Chenevière dr Eeredoktertitel vu dr Gaischteswisseschafte verliie.^[57] Im nämlige Joor het er fir guet ai Joorzeent d Laitig vu dr Literatursyte vum Journal de Genève ibernuu,^[58] ere liberaale Daageszytig, wu emol mit dr Vereffentlichung vun eme Briicht vum Dunant iber d Schlacht vu Solferino zur Grindig vum IKRK byydrait ghaa het.^[59]

Im Spootjoor 1942 het d IKRK-Fierig anderi Briicht iber dr Holocaust iiberchuu. In dr IKRK-Vollversammlig am 14. Oktoober het wäge däm e grooß Mee – aagfiert vu dr Marguerite Frick-Cramer, dr Suzanne Ferrière un dr Lucie Odier – fir en effetlige Protescht as ultimatiivi Intervänzioon gstimmt. D IKRK-Spitze um dr Gschiichtsprofässer Burckhardt, wu dr chrank Huber verdrätte het, un dr Bundespräsident Philipp Etter hän si aber däm Votum verwaigeret. Dr Chenevière het si uf d Syte vu sym Frynd Burckhardt gstellt,^[4] wu mit ere Doochter vum Gonzague de Reynold ghyroote gsii isch, eme räächtskunservatiiv-autoritarischtische Frynd vum Chenevière ^[60] (Dr Etter het as Schueler vum Gonzague de Reynold gulte).^[61] D Räächtsdogmaatiker hän argumäntiert, ass s Komitee mit eme lute Appäll nume syni tradizionäll Wiirke deet gfäärde, vor allem d Fiirsoorg um d Chriegsgfangene. Dr Chenevière het au bi andere Gläägehaite all Ritt di schtrikt Bschränkig uf s velkerräächtli Mandaat aagmaant.^[4]

Anne 1943 het dr Chenevière sy Romaan Les captives («Di Gfangene») vereffetligt, wu as sy Maischterwäärch giltet.^[62] Drotz ass s Wäärch uf e diräkte Aktualideetsbezuug verziichte duet^[18], sään d Rezänsioone au Yyfliss vu dr Ussenandersetzige bim IKRK:

«Er hat als Gegenstand das unerforschliche Menschenherz, in Fesseln geschlagen durch Mißtrauen und Barrikaden der Abwehr. Aus diesen dunklen Kammern geht das Verhängnis eines ganzen Hauses hervor. In unentrinnbarer Folgerichtigkeit rollt ab, was die Menschen in der eigenen Brust in Bewegung setzen. Nichts löst sich zum Guten; nicht einmal die Möglichkeit eines Kompromisses erscheint irgendwo am Horizont dieser bedrängten Welt. Das Gesetz großer Tragik waltet hier; Verstrickung und Niederbruch eines Charakters in den eigenen unheilvollen Wesensbedingungen.»^[63]

Ändi 1944 het s Nobelkomitee s IKRK mit sym zweete Friidesnobelbryys no 1917 geert. Wie im Eerschte Wältchrieg isch des dr ainzig Bryys gsii, wu s in dr Zyt vum Chrieg vergee het. D Jury z Oslo het doodermit «die grossartige Arbeit, die das IKRK während des Krieges für die Menschheit leistete»^[64] gwiirdigt. Wie im Eerschte Wältchrieg het si dr Chenevière wäg sym Engaschmänt in dr Zäntraalöstell deerfe mitgeert fiele.

Ändi Februar 1945 het d Versammlig vum IKRK dr Chenevière un dr Albert Lombard, wu au us ere alte Gämfer Bankiersfamilie gstammt isch, zue Stellverdrätter vum neie Bresidänt Burckhardt gweelt.^[65] D Amtszyt vu dr beede Viizebresidänte isch aber uf s Kaländerjoor yygränzt gsii.^[66]

No 1945

Im Juni 1946 het dr Chenevière e lange Artikel in dr Revue de Paris iber d Aktivideete vum IKRK in dr Zyt vum Zweete Wältchrieg vereffetligt.^[67] Dodin isch er au uf s Schwyyge zum KZ-Sischteem yygange, het aber dr Voorschlaag vum de Weck vu 1941 ewäg gloo, wu s em IKRK meegli gmacht ghaa hätt, aigeni Informazioone zur Shoa z bschaffe:

Im Mai 1947 hän dr Chenevière, sy alte Frynd Jaques-Dalcroze un dr Mooler Alexandre Blanchet im Stadttheater vum Gämf dr Bryys vu dr Stadt iiberchuu, wu zum eerschte Mool vergee wooren isch.^[68] Die Eerig isch alli drei Joor an Chinschtler*ne vergee woore, wu si um s Aasää vu Gämf verdient gmacht hän.^[69]

Anne 1949 isch em Chenevière sy Romaan Les captives vu 1943 in dytscher (un ungaarischer) Ibersetzig unter em Titel «Herbe Frucht» erschiine, wu iim dr Duurbruch bim dytschsproochige Publikum brocht het.^[70]

Ändi 1949 het d IKRK-Versammlig em Chenevière zue sym dryssgjeerige Jubiläum as Mitgliid d Guldeni Medaille vu dr Organisazioon verliie.^[6] Är isch doodermit noch em Huber eerscht di zwoot Persoon gsii, wu jee die Eer iiberchuu het.^[71] Glyychzytig het dr Chenevière as Mitgliid vum Bresidäntschaftsroot, as Voorsitzer vu dr Kumissioon fir uuswäärtigi Aagläägehaite^[72] un vu 1950 bis 1952 wider as Viizebresidänt als wyter bi daagesbolitische un strateegische Entschaidige zue humaniteere Kriise wie z Algeerie,^[73] z Griecheland, z Indochiina, z Indoneesie, z Korea, z Paleschtiina / Israel, z Siirie un z Tuneesie mitgmacht.^[74]

Internazionaale Daag vum Roote Chryz 1953 (IKRK-Archiiv)

am Hocke, 2. vu räächts

räächts

Aafangs 1955 het si dr Chenevière us em Ufsiichtsroot vu dr Schwyzerische Schillerstiftig zruggzooge,^[49] wun er mit sym Ruef dur dr Bundesroot syter 1930 aagheert ghaa het.^[48] Im Juuni vum nämlige Joor het er aber no d Loobreed zur Verleiig vum Grooße Bryys vu dr Stiftig im Zürcher Roothuus^[75] an sy alte Frynd Gonzague de Reynold ghalte,^[54] wu as Apologeet vu dr arischtokratische Vergangehait vu dr Schwyz un Simpatisant vu autoriteere Reschiim scho doodmool heftig umstritte gsii isch un des bis hiten isch.^[76] Zwai Joor speeter het dr Chenevière sälber dr Bryys vu sällere Stiftig fir sy Gsamtwäärch iiberchuu.^[77]

Ändi 1959 het d IKRK-Versammlig em Chenevière zum vierzigschte Jubiläum vu syre Mitgliidschaft dr Titel vun eme Eere-Viizebresidänt verliie, wu äxtra fir iin gschaffe wooren isch.^[6] Vier Joor speeter het s Nobelkomitee em IKRK sy dritte Friidesnobelbryys no 1917 un 1944 zuegsproche. S isch dodermit bis hit di ainzig Organisazioon, wu die Eerig eso vyyl Mool kriegt het. Nume dr Chenevière un d Marguerite van Berchem isch bi allne drei Uuszaichnige aktiivi IKRK-Spitzefunktioneer gsii (D Frick-Cramer het vum letsche Bryys 1963 as Eeremitgliid e baar Dääg vor irem Dood erfaare).

Anne 1966 het dr Chenevière syni Memoiren unter em Titel Retours et images («Rugbsinnige un Bilder»), wun er si aber nit zrugbsunne het uf s Schwyyge zum Holocaust. Am Änd vum nämlige Joor het em di Cheenigli Akademy vu dr Wisseschafte un Scheene Chinscht vu Belgie dr Grooß Bryys fir franzeesischi Literatuur usserhalb vu Frankryych verliie.^[78] 1968 het au d Académie française dr Chenevière nomol uuszaichnet, wu ne säächzg Joor voorhäär as ain vu dr beschte Jung-Diichter uuszaichnet ghaa het, un het em dr Prix du Rayonnement de la langue et de la littérature françaises zuegsproche.^[79]

Im Novämber 1969 isch dr Chenevière noch eme halbe Joorhundert as IKRK-Mitgliid us Altersgrind zrugdrätte. In dr Gschiicht vu dr Organisazioon het nume dr Ador lenger wie äär amtiert. Glyychzytig het d IKRK-Versammlig ire Eere-Viizebresidänt au zum Eeremitgliid ernännt. Dr IKRK-Bresidänt Marcel Naville het in syre Wiirdigung em Chenevière sy konschtant Engaschmänt briise un au sy

«unvergleichliches Urteilsvermögen».^[6]

Dr Jacques Chenevière isch am 22. April 1976, e baar Dääg no sym 90. Gebuurtsdaag, z Bellevue gstoorbe,^[19] ere Gmai am räächte Staade vum Gämfersee in dr Neechi vum IKRK-Hauptsitz. Deert isch s Eebaar Chenevière in dr Joorzeent syt em Uuszuug us dr Villa Hauterive in eme Aawääse mitr Seeblick gwoont.^[3] Dr Chenevière isch zwische syne Eltere un syre Schwiigermueter uf em Friidhooft vu Collonge-Bellerive vergraabe woore, ere Gmai am linke Seestaade, wun er e Zwootresidänz diräkt am See ghaa het. D Nooruef in dr Schwyzer Zytige hän vor allem sy literaarisch Vermächtnis bschriibe. Im Thuner Tagblatt het s zem Byschpel ghaiße:

S IKRK het in dr Revue internationale de la Croix-Rouge e Eloog vereffetligt un doodin us dr Apology vum Chenevière vu 1946 zitiert, doderno heeb s IKRK im Zweete Wältchrieg nume diskreeti Iberzyygigsaarbet chenne laischte, go sy Funkzioon as neitraale Vermittler nit gfäärde.^[81] Syt dr effetlige Entschuldigung dur dr Bresidänt Cornelio Sommaruga (* 1932) anne 1995 erchännt s IKRK s Schwyyge zum Holocaust aber as «das grösste Versagen» vy syre Gschiicht aa.^[5] Zwai Joorzeent friejer het di doomoolig IKRK-Fierig di diplomaatisch Zrughaltig verdaidigt, wu dr Chenevière derfir mitverantwortli gsii isch, un het en as e Mann gwiirdigt

«der dem Roten Kreuz das Beste aus seiner Kraft, seiner Intelligenz und seinem Herzen gab».^[81]

Em Chenevière sy Witfrau Marguerite isch anne 1991 im Alter vu 92 Joor gstoorbe.^[82]

Zue sym hundertschte Gebuurtsdaag het d Bibliothèque publique et universitaire de Genève dr Chenevière 1987 noodreegli mit ere Uusstellig iber sy Wäärch un sy Lääbe geert.^[83]

Anne 1992 isch s Chenevières Maischterwäärch Les captives as Neiuflaag erschiine.^[39] Im nämlige Joor isch z Gämf d Fondation Jacques et Marguerite Chenevière grindet woore. Ire verchindetb Zyyl isch gsii, d Yyname us em Stiftigskapitaal ganz oder dailwyys an anerkännti Yyriichtige fir elteri Mänsche, bsundersch elteri Fraue, in Noot uuszgee.^[84]

D Greeber vum Chenevière un syre Frau Marguerite, wu kai Chinder ghaa hän, vu s Marguerites Mueter Marie (1864–1957) un au vu syne Eltere Adolphe un Blanche uf em Friidhoof vu Collonge-Bellerive solle 2022 ufhoobe wääre.

Autobiografy

• Retours et images, Éditions Rencontre, Lausanne 1966

Biografie un Essay

Im franzeesische Orginaal

• Sophie de Ségur|La comtesse de Ségur, née Rostopchine, Gallimard, Paris 1933
• Campagne Genevoise, Éditions du Griffon, Neuenburg 1950
• Eloge de Gonzague de Reynold. Lauréat du grand prix de la Fondation Schiller suisse, Zürich 1955

Uf Dytsch

• Laudatio für Gonzague de Reynold, gesprochen bei der Übergabe des grossen Preises der Schweizerischen Schillerstiftung im Rathaus Zürich am 5. VI. 1955, Zürich 1955
• Genfer Landschaft, Éditions du Griffon, Neuenburg 1961

Uf Änglisch

• Countryside Around Geneva, Éditions du Griffon, Neuenburg 1963

Gediichtbänd

• Les beaux jours, Éditions Alphonse Lemerre, Paris 1909
• La chambre et le jardin, Éditions Alphonse Lemerre, Paris 1913

Libretti

• La forêt bleue, A. Durand, Paris 1911
• Les premiers souvenirs, Imprimerie de la Tribune de Genève, Genf 1918
• La fête de la jeunesse et de la joie, Foetisch Frères, Lausanne 1922

Romään un Novälle

Im franzeesische Orginaal

• L’île déserte, Éditions Larousse, Paris 1917
• Jouvence; ou, La chimère, Éditions Grasset, Paris 1922
• Innocences, Éditions Grasset, Paris 1924
• Les messagers inutiles, Éditions Grasset, Paris 1926
• Daphné, Éditions du Sagittaire, Paris 1927
• La jeune fille de neige, Calmann-Lévy, Paris 1929
• Les aveux complets, Calmann-Lévy, Paris 1931
• Connais ton cœur, Calmann-Lévy, Paris 1935
• Valet, dames, roi, Calmann-Lévy, Paris 1938
• Les captives, Éditions du Milieu du Monde et la Guilde du Livre, Genf 1943
• Le bouquet de la mariée, R. Julliard, Paris 1955
• Daphné; ou, L’école des sentiments, Éditions Rencontre, Lausanne 1969

Uf Dytsch

• Die einsame Insel, Verlag Theodor Knaur, Berlin 1927
• Bube, Damen, König: Lehrjahre der Liebe, Fretz & Wasmuth, Zürich 1939
• Erkenne Dein Herz, Christian Wegner Verlag, Hamburg 1939 und 1948
• Herbe Frucht, Christian Wegner Verlag, Hamburg 1949

 Jacques Chenevière im dütschsprochige Wikisource

 Commons: Jacques Chenevière – Sammlig vo Multimediadateie

• Roger Francillon: Jacques Chenevière. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
• Literatur vu un iber Jacques Chenevière in dr bibliografische Datebank WorldCat
• Publikatione vo und über Jacques Chenevière im Katalog Helveticat vo dr Schwiizerische Nationalbibliothek
• Literatuur vu un iiber dr Jacques Chenevière in dr Daatebank vu dr Bibliothèque nationale de France
• Literatur vum un iber de Jacques Chenevière im Katalog vu dr Dütsche Nazionalbibliothek
• Jacques Chenevière in dr Daatebank Dodis vu dr Diplomaatische Dokumänt vu dr Schwyz
• Papiers Chenevière – 6,5 m an Akte us em Nooloss vu dr Familie iber d Joor 1631 bis 1989 – in dr Bibliothèque de Genève
• Handschrifteverzaichnis zum Jacques Chenevière im Kalliope-Verbund, u. a. mit Brief an Georges Borgeaud un Max Rychner
• Korreschpondänz mit em Carl Jacob Burckhardt, 17 Brief us dr Joor 1927 bis 1974 us em Nooloss vum Burckhardt in dr Bibliotheek vu dr Uniwersideet Baasel
• IKRK-Film vu 1941 mit audiovisuälle Ufname vum Chenevière zwische 10:25 un 11:35