Spiissalz
| Dialäkt: Schwäbisch |
S Spiissalz, au Chochsalz oder churz Salz, isch des Salz, mo ma en dr Kich braucht. S bsteht en dr Hauptsach aus Natriumchlorid.
Vrwendong
Salz isch oine vo de wichdigschde Sacha beim Essa. Zwenig ond zviel isch schleachd. Bei de moisschte Gricht braucht ma a bissle, au we ma s hintrher ned schmeckt. En friehere Zeita war s Handlswaar, mo Leut reich gmacht hot, manchmol abr au net.[1]
Eimol isch es a
- Gwürz, abr au zom
- Konserviera[2] ond
- Kältemiddl en Lösong, als
- Auftaumittl[3] ond zom
- Inhaliera bei Longabroblem[4]
Konserviera
Zum Eisalza vo Gmüas,[5] Sauergraud[6] ond au sooscht, wird s no emmer brauchd. Floisch duat ma au eisalza,[7][8] au vor em Räuchra.
Vorkomma en Bade-Wirtteberg
- Heilbronn
- Stetten[9]
Au heit no suacht ma noch m Salz.[10]
Herkomma
Des Salz send Spura vo Meer, dia frühr da gwesa send (so wia d Verstoineronga).[11]
Herschdellong
S wurd als
- Schdoisalz em Bergwerk[12] gwonna ond als
- Siedsalz hergschdelld, wenn s als Sole aus anara Quell kommt. Dia Sole ka ma konzendrira em Gradierwerk[13], damit s Auskocha vom Wassr net so viel koschdat.
Siedepfanne
Salzwerk Bad Friedrichshall-Kochendorf
Gschicht
En onsrar Gegnd isch Hall a Ord an dem scho vo de Kelta Salz gwonna worda isch. 'Hal' isch aus m Keltischa, wo s 'Saline' moint.[1] Wia groass d Bedeitong war, ka ma dra seha, dass d Schwäbisch Haller Münz em "Heller" da Nama geba hot.
Händelheller, 13. Jhdt.
Schüssel-Heller
Berner Heller
Alde Vrwendonga
Oi Vrwendong isch au Gschichd: Salza vo Obschd, wesdrwega s Gsälz Gsälz hoissd.[14] Andrs hot ma manche Sacha hald et konservira kenna. Dr Zuckr war friehr z deir, dr Honig au rar.