Berons

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Berons  (†)
Berones
Periodo
Edat Antiga
Rechions actuals
La Rioja
Sud de Navarra
Norte de Soria
Alaba.
Idiomas
Celtibero
Pueblos relacionaus
Celtibers y atros pueblos celtas
Mapa

   Berons en Celtiberia

Os berons (berones en latín) fuoron un pueblo prerromano en as edaz de Bronce y de Fierro d'a peninsula iberica. Tanto as fuents clasicas,[1][2] como os investigadors modernos,[3][4] consideran que os berons yeran un pueblo celta, encara que no incluyiu entre os pueblos celtibers.

As mugas cheograficas d'ista etnia son imprecisas, abarcan un gran territorio en a depresión d'Ebro dende a sierra de Cantabria dica o río Cidacos, ocupando parti d'as actuals Alaba, Burgos, La Rioja y Navarra. Ciudaz importants d'iste pueblo estioron Oliba u Lybia,[5] Tritio Metallo y Varia, ista zaguera a suya urbe prencipal[6][7][8] identificada con o chacimiento arqueolochico de La Custodia en o termín municipal de Viana en Navarra, podendo estar o suyo castro esfensivo situau en l'amanau Mont Cantabria.[9] Posteriorment, en l'antiguo territorio berón y chunto a o puesto a on yera Varia sería fundada a población romana de Vareia, d'alcuerdo a bellas hipotesis.[9]

Fuoron descritos por historiadors como Ptolomeu, Estrabón, Aulo Hircio u Tito Livio entre atros. Tito Livio os nombra en o relato d'as Guerras Sertorianas de l'anyo 76 aC[10] como enemigos de Sertorio y o suyo exercito. Estrabón fa referencia a la suya identidat explicitament celtica[11] y Aulo Hircio, en o suyo libro Bellum Alexandrinum describe a bravura y posterior fidelidat a Roma d'os guerrers berons.[12]

Desapareixe como pueblo en as fuents clasicas en l'anyo 72 aC dimpués d'a fin d'as guerras sertorianas, encara que bellas poblacions mantienen mientres bel tiempo a suya cultura debiu a una romanización tardana.

Referencias

Bibliografía

  • (es) MARCOS POUS, ALEJANDRO: Miscelánea de Arqueología Riojana. Imprenta Moderna, Logronyo (1973). ISBN 84-400-6782-8
  • (es) GIL DEL RÍO, ALFREDO: Los berones, a la búsqueda del pasado. (1988). ISBN 84-404-1338-6
  • (es) VILLACAMPA RUBIO, MARÍA ANGUSTIAS: Los berones según las fuentes escritas. Editorial Ochoa, Logronyo (1980). ISBN 84-7359-093-7
  • (es) PASCUAL FERNÁNDEZ, JESÚS MARÍA; SAN MIGUEL NAVARRO, LUIS CARLOS Y GAJATE GARCÍA, JOSÉ MARÍA: La Beronia (1998). ISBN 84-605-8967-6