Villanueva de Galligo

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Villanueva de Galligo (en castellano Villanueva de Gállego) ye una villa y municipio aragonés d'a provincia de Zaragoza situata en a Comarca Central.[1]

Villanueva de Galligo
Municipio d'Aragón
BanderaEscudo d'armas
Entidat
 • País
 • Provincia
 • Comarca
Municipio
 Aragón
 Zaragoza
Comarca Central
Partiu chudicialZaragoza
MancomunidatCentral
Superficie76 km²
Población
 • Total

4806 hab. (2013)
Altaria
 • Meyana

244 m.
Distancia
 • 13 km

enta Zaragoza
AlcaldeJesús Gayán Carceller
Codigo postal50830
Parroquial
 • Archidiocesi
 • Arcipestrau
 • Parroquia

Zaragoza
Zuera
O Salvador
RíosGalligo
Coordenadas
Villanueva de Galligo ubicada en Aragón
Villanueva de Galligo
Villanueva de Galligo
Villanueva de Galligo en Aragón
Web oficial

A suya población ye de 4.728 habitants (2020), en una superficie de 76,00 km² y una densidat de población de 62,21 hab/km².

Cheografía

A villa de Villanueva de Galligo ye situata a 244 metros d'altaria sobre o livel d'a mar, a o canto d'o río Galligo y a una distancia de 13 km d'a ciudat de Zaragoza, a capital d'a suya comarca, d'a suya provincia y d'Aragón.

Historia

L'orichen d'a villa debió d'estar en un rolde de casas de labranza que asinas fuoron establindo o nuclio urbán, trestallato perfectament en dos vicos, o Barrio Alto y o Barrio Baixo. Una serie d'edificacions soladas, que son conoixidas con o nombre de "torres" (casa tipica de l'Aragón mas rural y amanau ta la ciudat) son o recuerdo d'un habitat mas esparramicato.

Villanueva estió mientres bels sieglos parti d'una sinyoría que o rei Pero IV d'Aragón deixó t'a ciudat de Zaragoza ta financiar a guerra por conquerir a Corona de Castiella. Alavez pasó a estar Villanueva un lugar de Zaragoza, encara que con alcalde y rechidor propios que a suya esleción heba de fer-se con l'asentimiento d'o Concello de Zaragoza. En o fogache de 1495 figura como barrio de Zaragoza.[2]

A la fin d'o sieglo XVIII se convertió en un concello independient.

En o sieglo XII i tenió a suya seu un monesterio d'a Orden de Cistels que lo tresladoron ta Rueda.

Toponimia

O nombre arabe d'ista villa estió Burchazut (escrito cuasi siempre Burjazut en documentos medievals), nombre que actualment ye tamién o d'una imachen d'a Virchen venerata en o lugar y a suya redolada (Nuestra Señora de Burjazud, pero con j velar castellana). En o sieglo XV ya amaneixe o nombre de Villanueva de Burjazut, y como prueba que a j se pronunciaba ch en a "Documentación Medieval de la Casa de Ganaders de Zaragoza" trobamos escrito Villanueva de Burchaçut en un texto de fins d'o sieglo XV (cuan s'encomienza a copiar a ortografía castellana on a ch no representa una k en cultismos como en a ortografía medieval aragonesa):

E esto an feyto los ditos, sabiendo los prebilegios de Çaragoça et de la Casa de los Ganaderos los cuales fueron yn timados a los jurados e procuradores et hotros honbres del lugar de Villanueba de Borchaçut.

O nombre actual d'a villa no apareixe en documentos oficials dica o sieglo XVII.

Demografía

Evolución demografica
1362 f1495 f1842185718601877188718971900
--5361.2031.1581.2631.4221.3491.384

191019201930194019501960197019811991
1.3851.7412.0642.0692.1092.1372.2352.3582.460

199219941996199719981999200020012002
--2.734-2.8602.9633.1343.2713.441

200320042005200620072008200920102011
3.4883.6623.7903.9034.0134.0134.1014.3764.526

201220132014201520162017201820192020
4.6114.6064.6164.6144.6784.6564.6614.7204.728

20212022202320242025202620272028-
-4.769-------

 1717-1981: población de feito; 1990- : población de dreito.
Fuent: Intercensal en l'INE, Series de población en l'INE y Relación d'unidatz poblacionals en l'INE.

Administración

Reparto de concellers

Eleccions municipals[3]
Partiu19791983198719911995199920032007201120152019
Independients5----256305
Ciudadanos---------53
Partido de los Socialistas de Aragón-2353321332
Partido Popular-2106411221
Compromiso con Aragón---------1-
Chunta Aragonesista-------010-
Centro Democrático Liberal-------32--
Partido Aragonés-7532210---
Centro Democrático y Social--23--2----
Organización Revolucionaria de Trabajadores3----------
Unión de Centro Democrático3----------
Total1111111111111111111111

Alcaldes

Lista d'alcaldes
LechislaturaNombrePartiu politico
19791983José Tomás Calvo OvedeUnión de Centro Democrático
19831987
19871991
19911995
19951999
19992003
20032007
20072011José Manuel Garisa SanagustínIndependient
20112015Jesús Gayán CarcellerFederación d'Independients d'Aragón
20152019Mariano Marcén CastánCiudadanos
20192023Mariano Marcén CastánFederación d'Independients d'Aragón
20232027Mariano Javier Marcen Castan [4]Federación d'Independients d'Aragón

Cultura

En o suyo termín municipal ye situata a Universidat Sant Chorche, una universidat privata con facultats de Comunicación y Ciencias Socials, Ciencias d'a Salut, Escuela d'Arquitectura y Tecnolochía, Instituto de Luengas Modernas y Instituto de l'Humanismo y Sociedat podiendo obtenir os titols de Periodismo, Publicidat y Relacions Publicas, Comunicación Audiovisual, Traducción y Comunicación Intercultural, Farmacia, Incheniería Informatica y Arquitectura. A mas a mas d'oferir tamién a posibilidat de fer diferents másters y doctoratos.

Esporte

Molimentos

  • Ilesia d'o Salvador, d'estilo modernista.

Lugars achirmanaus

Se veiga tamién

Vinclos externos

Referencias