Édith Piaf

Infancia

Nació en París, el 19 d'avientu de 1915, sol nome de Edith Giovanna Gassion. El so padre, Louis Alphonse Gassion (nacíu en Castillon na rexón de Calvados en Normandía en 1881), yera acróbata, y pa celebrar la so nacencia enfilóse y dexó a la so madre, que yera cantante ambulante, Annetta Maillard (1895-1945), d'orixe ítalo-bereber.^[11] Ensin sofitu, tuvo qu'encarar el partu sola. Salió a la cai pelos sos propios medios, pero nun consiguió llegar al hospital y Edith nació en plena cai debaxo d'una farola frente al númberu 72 de la cai de Belleville en París.

Annetta, al ser demasiáu probe como pa criar a la pequeña Edith, confiar a la so madre, Emma (Aïcha) Saïd Ben Mohammed (1876-1930) d'orixe marroquín,^[12] quien en cuenta de da-y lleche con biberón, alimentar con vinu, cola escusa de qu'asina s'esaniciaben los microbios. Dempués la entrega al so padre, quien ta a puntu de dir al frente na Primer Guerra Mundial, lo que lo lleva a dexar a la neña cola so madre (güela paterna de Édith), dueña d'una casa de prostitución en Bernay, Normandía, onde la neña ye criada poles prostitutes de la casa.

Al rematar la Primer Guerra Mundial, el so padre vuelve del frente y llevar consigo a vivir la vida de los artistes de los pequeños circos itinerantes, depués la del artista ambulante, independiente y miserable. Édith revela'l so talentu y la so escepcional voz nos cantares populares que canta nes cais al pie del so padre, tal como'l so madre facer. En Montmartre, Rue Veron Nᵘ18 alcuéntrase'l Hotel Clermont, onde moró Édith Piaf a los 14 años al dixebrase del so padre en 1929.^[13]Fai'l so propiu camín como cantante na Place Pigalle, Ménilmontant, y nos suburbios de París (vease'l cantar "Elle fréquentait la Rue Pigalle"). En 1933 a los diecisiete años namorar d'un mozu de los recaos, Louis Dupont.^[13] Con quien pocu dempués, tuvo la so única fía, una neña llamada Marcelle, que morrió a la edá de dos años de meninxitis.^[13]

Robla un contratu con Polydor y graba el so primer discu en 1936: Les Mômes de la cloche ("los neños de la campana"). Ello convertir nun ésitu mediáticu de forma inmediata. Pero n'abril d'esi añu Louis Leplée, el dueñu del cabaré nel cual presentábase, ye asesináu na so casa. Esto revela qu'él formaba parte de los baxos fondos del barriu parisín de Pigalle, lo que bastia a Édith al centru del escándalu y al linchamiento mediáticu, y unviar nuevamente al llugar d'onde vieno: la cai y los pequeños cabarés miserables.

Vuelve tomar contautu col compositor Raymond Asso (autor de Mon légionnaire y Le Fanion de la Légion, creaes por Marie Dubas en 1935, que Piaf retoma a entamos de 1937). Asso convertir nel so Pygmalion y amigu, y preparar pa ser una cantante profesional del Music hall.

En marzu de 1936, debutó nel xéneru de music-hall nel teatru abc de París. Conviértese darréu nuna estrella de la cantar francés, adorada pol públicu y espublizada pola radio.En 1940 Piaf trunfa nel Bobino con una pieza escrita especialmente pa ella por Jean Cocteau llamada Le Bel Indiférent, qu'interpreta con ésitu, xunto al actor Paul Meurisse. Siempres con Paul como partenaire, en 1941, Piaf interpreta la película de Montmartre-sur-Seine de Georges Lacombe. Mientres el rodaxe d'esi llargumetraxe, Edith conoz a Henri Contet, que, como Marguerite Monnot, va convertir n'unu de los sos autores fetiches. Mientres la ocupación alemana, la cantante camuda'l so nome artísticu de "La Môme Piaf" pol de "Édith Piaf" y sigue dando conciertos, ensin vencer a la ocupación nazi. Ella interpreta cantares con un doble sentíu remembrando la Resistencia cuando interpreta El to ye partout na qu'alude a la traición d'un amante. Nesti periodu tan difícil pa tolos habitantes de Francia, Piaf álzase como proteutora de los artistes xudíos, escorríos poles autoridaes alemanes.

Na primavera de 1944 presentar nel Moulin Rouge, onde'l mozu cantante de music-hall Yves Montand forma parte importante del espectáculu. Produzse una flechada ente los dos artistes y Édith Piaf presentar a les persones más importantes de la dómina nel mundu del espectáculu: Joseph Kosma, Henri Crolla, Loulou Gasté, Jean Guigo, Henri Contet, Louiguy, Marguerite Monnot, Bob Castella, Francis Lemarque...

Mientres la guerra, Édith Piaf cantaba nos clubes y music-halls, y ayudaba a los prisioneros a escapar.^{[ensin referencies]}Tres la guerra, en 1945, escribe la lletra de La vie en rose, el so cantar más célebre, qu'interpreta na Comédie-Française.

Yves Montand, pela so parte, convertir nuna estrella del music-hall. Montand debuta nel cine xunto a Édith Piaf en Étoile sans lumière, pa depués llograr el so primer papel protagonista en Les portes de la nuit de Marcel Carné. Dambos parten en xira l'añu 1946, nel cual dixébrense.En 1946 la cantante presentar col grupu Les Compagnons de la Chanson col qu'interpreta Les Trois Cloches con gran ésitu. En 1947 parte de xira a los Estaos Xuníos.

En 1948, mientres ta nuna xira triunfal por Nueva York, vive la hestoria d'amor más grande de la so vida con un boxeador francés d'orixe arxelín, Marcel Cerdan, quien ganó'l campeonatu mundial de pesu mediu'l 21 de setiembre de 1948 y morrió nun accidente d'avión el 28 d'ochobre de 1949 nel vuelu de París a Nueva York nel que viaxaba pa dir al so alcuentru. Abatida pol sufrimientu, Édith Piaf vuélvese adicta a la morfina. Ella cantó'l so gran ésitu Hymne à l'amour na so memoria y, amás, esti novialgu anició la película Édith et Marcel.

Aparte del mentáu, son dellos los romances de Édith Piaf. Los más conocíos fueron con Marlon Brando, Yves Montand, Charles Aznavour, Theo Sarapo y Georges Moustaki.

En 1951, el nuevu cantautor Charles Aznavour convertir nel so secretariu, asistente, xofer y confidente. Aznavour escribe dalgunes de los meyores cantares a Édith Piaf como Plus Bleu que tes yeux o Jezebel.

El 29 de xunetu de 1952 cásase col célebre cantante francés Jacques Pills, según el testimoniu de l'actriz Marlene Dietrich. Divorciar en 1956.En 1953, empecipia un programa de desintosicación pa revertir la dependencia a les melecines qu'afectaben nocivamente la so salú.En 1956, Piaf convertir nuna gran estrella del music-hall nel mundu enteru y especialmente nos Estaos Xuníos, onde trunfa nel Carnegie Hall de Nueva York, del cual conviértese n'habitual.

Empieza una hestoria d'amor con Georges Moustaki, a quien Edith llanza al cantar. Al so llau tuvo un grave accidente automovilísticu l'añu 1958, lo qu'empiora'l so yá deterioráu estáu de salú y la so dependencia de la morfina.

Edith convirtióse tamién nuna especie d'iconu parisín. Na década de 1950, Piaf yera famosa en munchos países. El públicu norteamericanu consagrar en 1956 nel Carnegie Hall de Nueva York, al que tornó con frecuencia, n'empecipiando esi mesmu añu una cura de desintosicación.

En 1958 graba'l cantar Milord, que se va convertir n'unu de los sos enormes ésitos mundiales. El públicu adorar.

En 1959, Édith esbarrumbar n'escena mientres una xira en Nueva York. Tuvo que soportar numberoses operaciones quirúrxiques. Volvió a París nun penosu estáu de salú y ensin Moustaki, que la abandona enantes de tornar a Francia, onde ye compensada pol cantar Milord.

En 1961, Édith Piaf, a pidimientu de Bruno Coquatrix, ufierta una serie de conciertos, seique los más memorables y emotivos de la so carrera, nel Olympia de París, local que taba so amenaza de sumir por problemes financieros. Ye nési, el so salón d'espectáculos favoritu, onde interpreta'l cantar Non, je ne regrette rien, cantar que, compuesta pa ella por Charles Dumont, afaise perfectamente a la so persona. Con ello salva al Olympia.

A esos altores, taba bien carez pa tenese de pies y muévese y canta namái con importantes dosis de morfina.

El 9 d'ochobre de 1962, a los 46 años d'edá, enfastiada, enferma y adicta, cásase con Theo Sarapo, cantante nuevu y apuestu de 26 años, y declara qu'albidra de que ye como un fíu que curia a la so vieya madre enferma. Canten a dúu, ente otres, ¿De qué sirve l'amor? (À quoi ça sert l'amour).

A principios del añu 1963, Édith graba'l so últimu cantar L'Homme de Berlín, escrita por Francis Lai (unu de los autores del final de la so carrera) y M. Vendôme.

El 11 d'ochobre (según dalgunos foi'l 10 d'ochobre en París^[14]) de 1963, Édith Piaf fina en Plascassier a los 47 años d'edá, por causa de cáncer hepáticu.^[15][16]Créese que Sarapo condució'l so cuerpu de vuelta a París de manera secreta pa faer creer que morriera nel so pueblu natal.

El so fallecimientu foi anunciáu oficialmente'l 11 d'ochobre, el mesmu día en que muerre'l so amigu'l cineasta Jean Cocteau con quien caltenía una estrecha comunicación. Al enterase de la muerte de la so amiga, Cocteau dixo: "C'est le bateau qui achève de couler. C'est ma dernière journée sur cette terre." Y añadió: "Je n'ai jamais connu d'être moins économe de son âme. Elle ne la dépensait pas, elle la prodiguait, elle en jetait l'or par les fenêtres" ("El barcu acabar de fundir. Este ye'l mio últimu día nesta tierra." Y añadió: "Nunca conocí un ser más desprendíu de la so alma. Ella nun apurría la so alma, ella regalar, ella tiraba oru peles ventanes."), enantes de morrer él mesmu.

El so entierru tien llugar nel campusantu de Père Lachaise, en París, col homenaxe d'un inmensu ensame d'almiradores. Charles Aznavour declaró que dende la Segunda Guerra Mundial nun se detuviera d'esa manera'l tráficu de tola ciudá. A pesar de la so fe, prohibiéronse-y les exequias relixoses, por cuenta de la so condición de divorciada. L'Osservatore Romanu, el periódicu del Vaticanu dixo qu'ella vivía "en pecáu públicu" y que yera un "ídolu de la felicidá prefabricada". El capellán de teatru y la música, el padre de Villaret Thouvenin, sicasí, dará-y una bendición final.

Un ensame inmensu d'almiradores rexuntar nun estensu cortexu aciagu al traviés de París pa rindi-y el so últimu homenaxe dende'l boulevard Lannes hasta'l campusantu Père-Lachaise 10.Édith Piaf foi embalsamada enantes de ser soterrada nel campusantu del Père-Lachaise al pie del so padre, Louis Alphonse Gassion quien morrió en 1944, y a la so fía Marcelle, finada en 1935 a la edá de 2 años.El so últimu home, Theo Sarapo, muertu nun accidente automovilísticu en 1970, ta soterráu con ella na mesma tumba.

D'estraordinaria personalidá, Édith Piaf sigue siendo una de les cantantes franceses más conocíes nel mundu. Amás, dio a conocer con gran ésitu a munchos cantantes franceses. Ente ellos Yves Montand, Charles Aznavour y Georges Moustaki. La so imaxe ta acomuñada al so indixebrable vistíu negru que la faía fácilmente identificable.

El Muséu Édith Piaf, dedicáu a la so memoria, atópase na cai Crespin du Gast, nel XI Distritu de París.

• 1937: Mon légionnaire, lletra de Raymond Asso y música de Marguerite Monnot.
• 1940: L'Accordéoniste, lletra y música de Michel Emer.
• 1946: Les Trois Cloches con Les Compagnons de la chanson, lletra y música de Jean Villard Gilles.
• 1946: La Vie en rose, lletra de Édith Piaf, y música de Louiguy y Marguerite Monnot (non acreditada).
• 1950: Hymne à l'amour, lletra de Édith Piaf y música de Marguerite Monnot.
• 1951: Padam... Padam..., lletra de Henri Contet y música de Norbert Glanzberg.
• 1952: Mon manège à moi, lletra de Jean Constantin y música de Norbert Glanzberg.
• 1954: Sous le ciel de Paris, lletra de Jean Dréjac y música de Hubert Giraud, de la película Sous le ciel de Paris de Julien Duvivier.
• 1956: L'homme à la moto, adautación de Jean Dréjac del rock americanu Black denim trousers and motorcycle boots de Jerry Leiber y Mike Stoller.
• 1956: Les amants d'un jour, lletra de Claude Delécluse y Michelle Senlis, y música de Marguerite Monnot.
• 1957: La Foule, lletra de Michel Rivegauche, versión francesa del cantar Que naide sepa'l mio sufrir compuesta polos arxentinos Ángel Cabral y Enrique Dizeo.
• 1959: Milord, lletra de Georges Moustaki, música de Marguerite Monnot.
• 1960: Non, je ne regrette rien (Non, nun peno de nada), lletra de Michel Vaucaire, música de Charles Dumont.

El so cantar Hymne à l'amour (Himnu al amor) ye la base de la película Toutes ces belles promesses, de Jean-Paul Civeyrac.

Na película Inception (L'Orixe) 2010 el Direutor Chistopher Nolan, usa un fragmentu del cantar Non, je ne regrette rien. Según el filme, el cantar ye utilizada pa dar avisu a los personaxes de que tán a puntu d'espertar d'un suañu. Per otra parte, nesta mesma película se denota la participación de Marion Cotillard como Mal, la mesma actriz que protagonizó a Édith Piaf en La Môme o La Môme^[1]

• Septième art (1930), curtiumetraxe (non editáu) realizáu por Albert Lumiere.
• La garçonne (1936), de Jean de Limur.
• Monmartre-sur-Seine (1941), de Georges Lacombe.
• Etoile sans lumière (1946), de Marcel Blistène.
• Neuf garçons, un cœur (1948), de Georges Friedland.
• Al diávolo la celebritá (1949), de Mario Monicelli.
• Paris chante toujours (1951), de Pierre Montazel.
• Boum sur Paris (1953), de Maurice de Canonge.
• Si Versailles m'était cunté (1954), de Sacha Guitry.
• French Cancan (1954), de Jean Renoir.
• Les Amants de demain (1959), de Marcel Blistène.

Na película "Saving Private Ryan" emplega'l Sr. Steven Spielberg una exitosísima cantar de Édith Piaf: "El to ye partout" nuna notable escena onde'l Cabu "Upham" traduz esti cantar, que s'escucha nel gramófonu, a los sos pares militares.

• Piaf (1974), de Guy Casaril.
• Edith et Marcel (1983), de Claude Lelouch.
• Piaf (1984), téléfilm con Jane Lapotaire.
• Une brève rencontre: Édith Piaf (1994), téléfilm de Michel Wyn con Sophie Arthur.
• La Môme (La Môme) (2007), d'Olivier Dahan, con Marion Cotillard nel papel de Édith Piaf, que ganó'l Óscar a la meyor actriz y al meyor maquillaxe.

• 1978: Piaf, de Pam Gems con Jane Lapotaire.
• 1983/86: La Piaf, adautación de Roberto Cossa con Virginia Lago.
• 1993/94: Piaf, de Pam Gems con Elaine Page.
• 1994/95: Piaf, de Pam Gems con Laura Canoura.
• 2008/10: Piaf, de Pam Gems con Elena Roger.

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Édith Piaf.
• Édith Piaf na Internet Movie Database (n'inglés)
• les conquêtes de Piaf (francés)
• Édith Piaf: chansons, photos (rusu; miles de semeyes)
• les paroles de ses chansons (francés)
• Piaf en quelques mots (chansons, interview, vidéos, moteur de recherche) (francés)
• Site officiel de la Bande originale du filme La Môme (francés)
• Ascendientes de Édith Piaf

Videos

• Versión de Non, je ne regrette rien por Cut Killer - en La Haine
• La Vie en rose
• Pianu Édith Piaf Cantares de Piaf en pianu