Idioma xilbertés

L'idioma xilbertés (taetae nin Kiribati, en xilbertés) ye un idioma micronesiu de la familia austronesia.

Xilbertés
'Taetae nin Kiribati'
Faláu enBandera de Kiribati Kiribati
Bandera de Islles Fixi Islles Fixi
Bandera de les Islles Márxal Islles Márxal
Bandera de Nauru Nauru
Bandera de Tuvalu Tuvalu
Bandera de Vanuatu Vanuatu
RexónMicronesia
Falantes102.000 (aprox.)
FamiliaAustronesiu

  Malayu-polinesiu
    Oceánicu
      Micronesiu
        Micronesiu nuclear
          Idioma xilbertés

Estatus oficial
Oficial enBandera de Kiribati Kiribati
Reguláu porKiribati Language Board
Códigos
ISO 639-1nengún
ISO 639-2gil
ISO 639-3gil

Aproximao 105.000 persones falen gilbertense, de les que 98.000 viven en Kiribati, un 97.2% de la población. El restu de los falantes son habitantes de Nui (Tuvalu), Rabi (Fixi), Mili (Islles Márxal) y dalgunes otres islles onde esisten colonies d'antiguos habitantes de Kiribati (Isla Salomón, Vanuatu, Nueva Zelanda o Ḥawai).

Al contrariu qu'otros idiomes de la rexón del Pacíficu, l'idioma nun se topa en peligru d'estinción, y casi tolos falantes utilizar a diariu. Namái'l 30% de los falantes d'esti idioma son dafechu billingües col inglés, polo que'l xilbertés nun cuerre'l riesgu de ser absorbíu pola llingua inglesa.

Pescadores, marineros, granxeros y xente arreyada na producción de copra conformen la mayor parte de falantes d'esta llingua.

Dialeutos

El xilbertés tien dos dialeutos principales: el del norte y el del sur; La principal diferencia ente dambos ta na pronunciación de delles pallabres. Les islles de Butaritari y Makin tamién tienen el so propiu dialeutu, que difier tantu en vocabulariu como en pronunciación del gilbertense estándar.

Escritura

Pa la escritura emplega l'alfabetu llatín dende'l sieglu XIX, cuando'l misioneru Hiram Bingham Jr. tradució la Biblia. Enantes el llinguaxe escarecía de forma escrita. Una de les dificultaes coles que s'atopó Bingham al traducir la Biblia fueron referencies a pallabres como por casu monte, un fenómenu xeográficu desconocíu pa los habitantes de Kiribati d'aquella dómina y del que namái oyeren falar en lleendes samoanes.

Alfabetu

Alfabetu Gilbertés[1]
ABEIKMNNGORTOW
ahbeeehikimmnnnggohrisiúwi

Frases útiles

  • Hola - Mauri
  • Hola [singular]- Ko na mauri
  • Hola [plural] - Kam na mauri
  • ¿Cómo tas? - Ko uara?
  • ¿Cómo táis? - Kam uara?
  • Gracies - Ko rabwa
  • Gracies [a delles persones] - Kam rabwa
  • Adiós - Ti a bo ('veremos')

Referencies

Enllaces esternos