Llingües hmong

Les llingües hmong[1] (o miao[2]) pertenecen a la familia llingüística Hmong-Mien, qu'inclúi delles llingües falaes por grupos miao (como los hmong, hmu y xong), el pa-hng y les llingües "bunu" usaos polos yao.

Llingües hmong
Distribución xeográficaEste d'Asia
PaísesBandera de la República Popular China China
Bandera de Tailandia Tailandia
Bandera de Laos Laos
Bandera de Vietnam Vietnam
Filiación xenética

MF áustrica (?)
  hmong-mienh

    Llingües mien
SubdivisionesBaheng
Jiongnai–She
llingües hmong orientales (Miao Chuanqiandi)
Qo Xiong (W. Hunan)
Hmu (Y. Guizhou)
posiblemente otres cañes
ISO 639-2hmn
Códigu Glottologhmon1337


Les llingües hmong (colloráu) y les llingües mien (verde).

Ver tamién
Idioma - Families - Clasificación de llingües
[editar datos en Wikidata]

Aspecto

Denominación de les llingües

La denominación más común pa estes llingües ye Miao (苗), el términu chinu y l'únicu usáu polos miao de China. Sicasí, hmong úsase más llargamente n'occidente, particularmente n'Estaos Xuníos onde esiste una importante migración hmong. Munchos inmigrantes d'esta etnia prefieren el términu hmong y consideren la denominación miao como peyorativa (anque dichu términu tien connotaciones negatives nel dialeutu sinítico de Guizhou, sigue siendo'l términu xeneral y neutral usáu polos miao de China).[3]

Per otra parte les distintes llingües hmong usaos pol grupu étnicu miao, tienen distintos nomes. Pueden estremase tres rames principales, que acontinuación se nome acordies colos nomes daos por Purnell (n'inglés y chinu), Ma y Ratliff, según los nomes descriptivos basaos nos patrones de colores de los sos traxes tradicionales:

MultitreeAutónimoPurnell(en chinu)MaRatliffcolor del traxe
hmpr—*Sichuan–Guizhou–Yunnan MiaoChuanqiandian Miao (川黔滇苗)Miao occidentalHmong occidentalBlanco, Azul/Verde, Floriáu, etc.
xianXongHunan Miao occidentalXiangxi Miao (湘西苗)Miao orientalHmong septentrionalMiaos coloraos/Meo
qianHmuEastern Guizhou MiaoQiandong Miao (黔东苗)Miao centralHmong orientalMiaos negros

* Nun esiste un nome común, los falantes de maio usen formes como Hmong (Mong), Hmang (Mang), Hmao, Hmyo. Los falantes de yao usen nomes basaos na forma Nu.

La Hunan Province Gazetteer (1997) da los siguientes autónimos pa dellos grupos clasificaos pol gobiernu a cencielles como miaos:

  • Xiangxi Prefecture: Guoxiong 果雄, Gexiong 仡熊; Guochu 果楚 (ceremonial)
  • Luxi County and Guzhang County: Suo 缩, Shuang 爽
  • Jingzhou County: Mu 目, Naimu 乃目
  • Chengbu County: Mao 髳

Distribución xeográfica


Descripción llingüística

Alfabetu y escritura

Ente 1951 y 1953 desenvuélvese l'adautación al alfabetu llatín en Laos. En 1959 Shong Llue Yang, desenvuelve l'alfabetu Pahawh.

Les llingües hmong escribiéronse tradicionalmente por aciu distintes adautaciones de la escritura chino. Alredor de 1905, Samuel Pollard introdució l'alfabetu llatín afechu, llamáu trescripción Pollard, pal a-hmao, y este pasó a ser usáu tamién pal hmong daw.[4]

Nos años 1950, diseñáronse tamién romanizaciones basaes nel pin-yin per parte de les autoridaes chines pa otros trés variedaes de miao: el xong, l'hmu y el miao chuanquiandi, según un alfabetu especial pal a-hmao pa substituir a la trescripción Pollard (agora conocida como "antiguu miao"), anque l'alfabetu Pollard sigue siendo llargamente usáu. Esto significo que distintes cañes de miao usaron sistemes d'escritura basaos n'estandarizaciones distintes.[5] Wu y Yang (2010) señalen que deberíen desarrollarsse estandirizaciones pa los seis variedaes primaries del grupu Chuangqiandi.


Comparanza léxica

Los numberales en distintes llingües hmong son:[6]

12345678910
Proto-Hmong-Mien*ʔɨ*ʔu̯i*pjɔu*plei*prja*kruk*dzjuŋH*jat*N-ɟuə*gju̯əp
Pa-Hng
(Gundong)
ji11wa35po35ti35tja35tɕu55tɕaŋ44ji42ko33ku42
Wunai
(Longhui)
i35ua35po35tsi35pia35tju55tɕa21ɕi31ko33kʰu31
Younuoje22u33pje33pwɔ33pi33tjo35sɔŋ31ja21kiu13kwə21
Jiongnaiʔi53u44pa44ple44pui44tʃɔ35ʃaŋ22ʑe32tʃu33tʃɔ35
She
(Chenhu)
i35u22pa22pi35pi22kɔ31tsʰuŋ42zi35kjʰu53kjʰɔ35
Xiangxi Miao
occidental
(Layiping)
ɑ44ɯ35pu35pʐei35pʐɑ35ʈɔ53tɕoŋ42ʑi33tɕo31ku33
Xiangxi Miao
oriental
(Xiaozhang)
a33u53pu53ɬei53pja53to33zaŋ13ʑi35gɯ32gu35
Qiandong Miao
septentrional
(Yanghao)
i33o33pi33l̥u33tsa33tʲu44ɕoŋ13ʑa31tɕə55tɕu31
Qiandong Miao
meridional
(Yaogao)
tiŋ24v13pai13tl̥ɔ13tɕi13tju44tsam22ʑi244tɕu31tɕu24
Pu No
(Du'an)
i454aːɤ454pe454pla454pu454tɕu423saŋ212jo42tɕu22tɕu42
Nao Klao
(Nandan)
i42uɔ42pei42tlja42ptsiu33tɕau32sɒ31jou54tɕau24tɕau54
Nu Mhou
(Libo)
tɕy33yi33pa33tləu33pja33tjɤ44ɕoŋ31ja32tɕɤ55tɕɤ32
Nunu
(Linyun)
i53əu53pe53tɕa53pɤ53tɕu23ʂɔŋ22jo22tɕu32tɕu22
Tung Nu
(Qibainong)
i55au33pe33tɬa33pjo33ʈu41sɔŋ21ʑo21tɕu13tɕu21
Pa Naʔa31ʔu13pa13tɬo13pei13kjo35ɕuŋ22ʑa53tɕʰu313tɕo53
Hmong Shuat
(Funing)
ʔi55ʔau55pʲei55plɔu55pʒ̩55tʃɔu44ɕaŋ44ʑi21tɕa42kɔu21
Hmong Dleub
(Guangnan)
ʔi55ʔɑu55pei55plou55tʃɹ̩55ʈɻou44ɕã44ʑi21tɕuɑ42kou21
Hmong Nzhuab
(Maguan)
ʔi54ʔau43pei54plou54tʃɹ̩54ʈou44ɕaŋ44ʑi22tɕuɑ42kou22
Dian Miao
nororiental
(Shimenkan)
i55a55tsɿ55[7]tl̥au55pɯ55tl̥au33ɕaɯ33ʑʱi31dʑʱa35ɡʱau31
Raojiai44ɔ44poi44ɬɔ44pja44tju33ɕuŋ22ʑa53tɕa55tɕu53
Xijia Miao
(Shibanzhai)
i55u31pzɿ31[7]pləu31pja31ʈo24zuŋ24ja33ja31ʁo31
Gejiai33a33tsɪ31plu33tsia33tɕu55saŋ31ʑa13tɕa24ku133

Ver tamién

Referencies

Bibliografía

  • Li Jinping, Li Tianyi [李锦平, 李天翼]. 2012. A comparative study of Miao dialects [苗语方言比较研究]. Chengdu: Southwest Jiaotong University Press.
  • Esti artículu correspuende en parte a una entrada de Epistemowikia, publicáu en dominiu públicu o bien, so la Llicencia Creative Commons Atribución Compartir-Igual 3.0.