Gicgah epilepsiyası
Gicgah epilepsiyası — epilepsiyanın bütün parsial formalarıarasında ən tez-tez (80-85%) rast gəlinir. Simptomatik və kriptogengicgah epilepsiyaları ayırd edilir.
Simptomatik gicgah epilepsiyasına medial (mezial) sklerozlagedən formalar, həmçinin əmələ gəlməsi şişlər, damar patologiyası(malformasiyalar), kortikal displaziya ilə əlaqələndirilən formalaraid edilir. Birincili epilepsiya ocağının baş beyindəlokalizasiyasından asılı olaraq gicgah epilepsiyasınınmediotemporal (paleo-kortikal) və neokortikal alttiplərifərqləndirilir. Onların klinik mənzərəsində prinsipial fərqlərmövcuddur.
Medial gicgah epilepsiyası ən çox yayılmış parsial epilepsiyalaraaiddir. Onun morfoloji substratını beynin hippokamp şöbələrininneyroqliyanın mamırabənzər artmaları ilə gedən sklerozu (medialtemporal skleroz, ammon buynuzu sklerozu) təşkil edir. Bu, sinirtoxumasında sinxronizasiya və oyanıqlığın artmasına, son nəticədəisə spontan epileptik boşalmaların əmələ gəlməsinə gətirib çıxarır.
Etioloji faktorlar arasında uşaq yaşlarında mürəkkəb febriltutmaların, həmçinin MSS xəstəliklərinin (o cümlədən infeksion vəkəllə-beyin travması mənşəli) olması qeyd edilir. Xəstələrin birhissəsində 2-5 yaşlarında baş verən, sonradan keçib gedən febriltutmalar müşahidə olunur. Xəstəliyin başlanğıcı cinsi yetişkənlikdövrünə təsadüf edir. Sadə və mürəkkəb parsial tutmalar üstünlüktəşkil edir. 90% hallarda epiqastral (visserosensor), daha az isə –affektiv auralar müşahidə olunur. Mürəkkəb parsial tutmalararasında oral avtomatizmli paroksizmlər üstünlük təşkil edir, daha azhallarda isə yuxarı və aşağı ətrafların avtomatizmi qeyd olunur.İkincili yayılmış tonik-klonik tutmalar da rast gəlinir, onlardan sonraşüurun uzunmüddətli dolaşıqlığı meydana çıxır. Tutmalar zamanıEEQ-də gicgah şöbələrində 5-7 Hs tezlikli ritmik boşalmalar,tutmalar olmayan dövrdə isə aktivliyin ritmik yavaşıması aşkar edilir. MRT vasitəsilə gicgah şöbələrinin sklerozu; neyropsixolojimüayinədə – dismnestik pozuntular (avtobioqrafik hadisələrlə bağlıyaddaş zərər çəkir) müəyyən olunur.
Proqnoz: xəstəlik zamanı EƏP-lərlə arasıkəsilməz çoxillikmüalicə aparılmalıdır.
Müalicəni karbamazepin, fenitoin, valproatlar, topiramat,lamotricin, levetirasetam, həmçinin müxtəlif təsir mexanizmlipreparatların kombinasiyası vasitəsilə aparırlar.
Neokortikal gicgah epilepsiyası xeyli az hallarda rast gəlir. Bütüngicgah epilepsiyalarının 10-15%-indən çoxunu təşkil etmir.Anamnezdə febril tutmalar nadir hallarda rast gəlinir və ya heçolmur. Xəstəlik daha gec yaşlarda – 20-25 yaş – başlayır. Auralarzamanı psixi əlamətlər déjà vu və jamais vu tipində, həmçinin eşitməauraları şəklində meydana çıxır. Mürəkkəb parsial tutmalar əsasənyuxarı ətrafların hərəki avtomatizmləri ilə xarakterizə edilir.Avtomatizmlər epileptik boşalmaya kontrlateral olur. Oralavtomatizmlərə praktik olaraq rast gəlinmir. EEQ-də epileptikaktivlik fokusları gicgah şöbələrində qeyd olunur. Pozitron-emissiontomoqrafiya beynin lateral gicgah şöbələrində metabolizmin aşağıdüşməsini aşkar edir.
Proqnoz mediotemporal epilepsiyaya nisbətən daha yaxşıdır.Müalicə karbamazepin, valproatlar, topiramat, lamotricin,levetirasetam vasitəsilə aparılır.[1]