Герасимов Александр Михайлович (рәссам)

Александр Герасимов 1881 йылдың 31 июлендә (12 август) (башҡа сығанаҡтар буйынса — 1880^[9]) Козловта (хәҙер Тамбов өлкәһенең Мичуринск ҡалаһы) сауҙагәрҙәр ғаиләһендә тыуған.

1903—1915 йылдарҙа Мәскәү һынлы сәнғәт, архитектура һәм төҙөлөш училищеһында К.А.Коровин, Е.А. Архипов һәм А.В. Серовта уҡый. 1915 йылда армияға алына һәм 1917 йылға тиклем Беренсе донъя һуғышы фронттарында була. Көньяҡ фронтта санитар поезында хеҙмәт итә. Демобилизациянан һуң, 1918—1925 йылдарҙа Козловта йәшәй һәм эшләй.

1925 йылда Мәскәүгә күсенә, революцион Рәсәй рәссамдары ассоциацияһына инә, 1905 йылғы Хәтер училищеһында уҡыта 1934 йылдың йәйендә Германия, Франция, Италия һәм Төркиәлә өс ай ижади командировакала була.

1939—1954 йылдарҙа СССР Рәссамдар союзы ойоштороу комитеты рәйесе була. 1943 йылда үҙенең шәхси 50 000 һум аҡсаһын Оборона фондына тапшыра.

1943 йылдың 26 июлендә ойошторолған «СССР-ҙың халыҡ рәссамы» тигән исемде рәссам Борис Иогансон, скульпторҙар Сергей Меркуров һәм Вера Мухина менән беренселәрҙән булып йөрөтә.1947 йылдан СССР Рәссамдар академияһының — ғәмәли ағзаһы, ә 1947—1957 йылдарҙа — СССР Художество академияһының беренсе президенты.

1951 йылда буласаҡ сәнғәт фәне докторы була. 1930 — 1950 йылдарҙың иң эре совет рәссамдарының береһе. Йәш сағынан импрессионизм менән мауыға, 1920 йылдарҙа картиналарын социалистик реализм жанрында яҙа башлай. Картиналарында яҡты, сағыу төҫтәр өҫтөнлөк итә һәм йыш ҡына совет һәм партия тарихына арналған.

И. В. Сталиндың яратҡан рәссамы. Рәссам эшләгән уның портреттары юлбашсы үҙе тере сағында ҡануни тип һаналған. К.Е. Ворошилов менән дуҫ була, ул уның янында Мичуринскта ҡунаҡта була. К.Е. Ворошиловтың портреттарын күп яҙа

Шулай китап иллюстраторы була («Тарас Бульба» Н.В. Гоголь).

1949 йылдың майында «Огонек» журналында иң эре көнбайыш модернистарының, шул иҫәптән Художество академияһы президенты А. Герасимовтың комментарийҙары менән Сальвадор Дали картиналары һәм скульптураларының фоторепродукцияларын урынлаштыра.

Н.С. Хрущев идара итеү башында яйлап бөтә вазифаларынан бушатыла, ә музей экспозицияларынан рәссамдың картиналары алына^[10].

1950 йылдан ВКП(б) ағзаһы. 2-4 саҡырылыш РСФСР Юғары советы депутаты.

Герасимов Александр 1963 йылдың 23 июлендә Мәскәүҙә вафат була. Новодевичье зыяратында ерләнә (участка № 8).

Уның проекты буйынса 1913 йылда Козловта Драма театры бинаһы төҙөлә.

Совет власы йылдарында Мичуринскта А.М.Герасимов исемендәге Мемориал-художество музей-усадьбаһы ойошторола. Музей комплексы XIX быуат аҙағындағы ҡала сауҙагәре усадьбаһының типик йөҙөн һаҡлап ҡалған. 1886 йылда рәссамдың атаһы, Михаил Сафронович Герсаимов төҙөгән ике ҡатлы кирбес йорт яҡшы һаҡланған. Был йортта А.М. Герасимов үҙенең балалыҡ һәм үҫмер йылдарын үткәрә, бында 1918 йылдан 1925 йылға тиклем ғаиләһе менән йәшәй. Бында «После дождя (Мокрая терраса)» пейзажы яҙыла, ул күп йылдар рус теле дәреслектәре репродукцияһында баҫыла.

Музей-усадьба территорияһында картиналар галереяһы эшләй, унда рәссамдың эштәре күрһәтелә.

• РСФСР-ҙың атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре (1936)
• СССР-ҙың халыҡ рәссамы (1943)
• Беренсе дәрәжә Сталин премияһы (1941) — И. В. Сталин и К. Е. Ворошилов в Кремле» картинаһы өсөн
• Беренсе дәрәжә Сталин премияһы (1943) — «Гимн Октябрю» картинаһы өсөн, 100 000 һум «Иван Мичурин» танкын төҙөү өсөн тапшыра
• Беренсе дәрәжә Сталин премияһы (1946) — дүрт оло рәссам И. Н. Павлов, В Н. Бакшеев, В К. Бялыницкий-Бирули, В Н. Мешковтарҙың төркөм портреты өсөн
• Икенсе дәрәжә Сталин премияһы (1949) — «И. В. Сталин у гроба А. А. Жданова» картинаһы өсөн
• Ленин ордены
• Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены (1961)
• «1941-1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышында маҡтаулы хеҙмәте өсөн» миҙалы
• «Мәскәүҙең 800-йыллығы иҫтәлегенә» миҙалы
• СССР Художество академияһы академигы (1947)
• Сәнғәт фәне докторы (1951)

• 1929—1930 — «Ленин на трибуне», Мәскәү, Дәүләт тарихи музей
• 1931 — «Доклад тов. Сталина на XVI партсъезде»
• 1935 — «После дождя» («Мокрая терраса»), Мәскәү, Дәүләт Третьяков галереяһы
• 1935 — «Первая конная армия», Мәскәү , Дәүләт Третьяков галереяһы
• 1938 — «И.В.Сталин и К.Е.Ворошилов в Кремле», Мәскәү , Дәүләт Третьяков галереяһы. В народе картину в шутку прозвали «Два вождя после дождя»
• 1938 — «Баня», Мичуринск, А. М. Герасимоватың Йорт-музейы
• 1939 — «Портрет балерины О.В.Лепешинской»
• 1939 — «И. В. Сталин и А. М. Горький в Горках»
• 1942 — «Гимн Октябрю», Санкт-Петербург, Дә-ләт Рус музейы
• 1944 — «Портрет старейших советских художников», Мәскәү , Дәүләт Третьяков галереяһы
• 1945 — «Тегеранская конференция руководителей трёх великих держав»
• 1946 — «Рожь»
• 1948 — «И. В. Сталин у гроба А. А. Жданова», Дәүләт Третьяков галереяһы
• 1949 — «Есть метро!»
• 1951 — «Гроза», Дәүләт Третьяков галереяһы
• 1954 — «Вести с целины»
• 1955 — «Половецкие пляски», Частное собрание
• 1957 — «Портрет народных артисток СССР А.А.Яблочкиной, Е.Д.Турчаниновой, В.Н.Рыжовой»

• Лобанов В. М. А. М. Герасимов. — М.; Л.: Искусство, 1943. — 112 с. — 3000 экз.
• Герасимов А. М. Жизнь художника. — М.: Изд-во Акад. художеств СССР, 1963. — 230 с. — 16 300 экз.
• Сокольников М. П. А. М. Герасимов. Жизнь и творчество. — М.: Искусство, 1954. — 239 с. — 10 000 экз.

Хәтирәләр

• Шевцов И. М. Александр Герасимов // Шевцов И. М. Голубой Бриллиант. Соколы. — М.: Голос-Пресс, 2008. — С. 232—247.

• Сайт Музея-усадьбы народного художника СССР А. М. Герасимова 2021 йыл 28 ғинуар архивланған.