Ҡаранай (Стәрлебаш районы)
Ҡаранай (рус. Каранаево) — Башҡортостандың Стәрлебаш районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 82 кеше[1].Почта индексы — 453195, ОКАТО коды — 80248865003.
| Ҡаранай | |
| Дәүләт |  Рәсәй |
|---|---|
| Административ-территориаль берәмек | Ямғырсы ауыл советы |
| Почта индексы | 453195 |
 | |
Халыҡ һаны
Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)
| Иҫәп алыу йылы һәм көнө | Бөтә халыҡ | Ир-егеттәр | Ҡатын-ҡыҙҙар | Ир-егеттәр өлөшө (%) | Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%) |
| 1897 йыл 9 февраль (26 ғинуар) | |||||
| 1920 йыл 26 август | |||||
| 1926 йыл 17 декабрь | |||||
| 1939 йыл 17 ғинуар | |||||
| 1959 йыл 15 ғинуар | |||||
| 1970 йыл 15 ғинуар | |||||
| 1979 йыл 17 ғинуар | |||||
| 1989 йыл 12 ғинуар | |||||
| 2002 йыл 9 октябрь | |||||
| 2010 йыл 14 октябрь | 82 | 42 | 40 | 51,2 | 48,8 |
Халыҡ һаны буйынса аңлатматөрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.
- 1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.
- 1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны
Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.
- 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.
- Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.
- 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.
- Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.
- 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)
- Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.
- 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.
- Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.
- 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.
- Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.
- 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
- 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
- Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7
- 1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.
Географик урыны
- Район үҙәгенә тиклем (Стәрлебаш): 24 км
- Ауыл советы үҙәгенә тиклем (Ямғырсы): 8 км
- Яҡындағы тимер юл станцияһы (Стәрлетамаҡ): 80 км
Ауыл тарихы
Ҡаранай — ерһеҙ бөрйән башҡорттарының ауылы булған. Е. Пугачевтың күренекле арҡаҙашы, йөҙбашы Ҡаранай Моратовтың командаһы Өфөнө ҡамауҙа ҡатнаша, Стәрлетамаҡ пристане һәм Кама буйында батша ғәскәрҙәренә ҡаршы сығыш яһай. Ҡаранай — Пугачевтың полковнигы, «иң мөһим баш күтәреүсе». И. Л. Тимашевтың язалау командаһы тарафынан әсирлеккә алынғас, Ҡазан йәшерен комиссияһына оҙатыла, унан Е. Пугачевты һәм уның иптәштәрен язалағанды «ҡарау» өсөн Мәскәүгә алып китәләр. Ауылға исем батыр Ҡаранай Моратовтың исемен мәңгеләштереү маҡсатынан бирелгән.
V ревизияла 84 кеше йәшәгән 18 ихаталы ауыл күрһәтелгән. 64 йылдан һуң йорт хужалығы һаны 50-гә етә, ә халыҡ һаны — 382. Бер йыл алдараҡ бында Бәләбәй районының Бөрйәнғол ауылынан 3 ғаилә күсеп килгән. Бөрйәндәр — Меркет-Мең улусының башҡорт аҫабаларының керҙәштәре. 1786 йылғы картала Ҡаранай ауылы билдәләнгән. 1842 йылда унда 268 кешегә 672 бот иген сәселә.Ул ваҡытта ужым сәсеү менән халыҡ шөғөлләнмәгән булған.[2]
Билдәле шәхестәре
- Ҡаранай Моратов — Бөрйән улусы поход старшинаһы. Пугачёвтың төп полковнигы (бригадиры).
Сығанаҡтар
Иҫкәрмәләр
 | Портал «Башҡортостан ауылдары» |
|---|---|
 | Башҡортостан Республикаһы Законы (№ 22-з, 16 июль, 2008 йыл.) Викикитапханала |
 | Проект «Башҡортостан ауылдары» |
