Bulkan Vesubio
An Bulkan Vesubio (/vɪˈsuːviəs/ viss-OO-vee-əs) Italian: Vesuvio[1] [veˈzuːvjo]; Plantilya:Lang-nap [vəˈsuːvjə], siring man 'a Muntagna [a munˈdaɲɲə] ("an Bukid");[2] Latin: Vesuvius[3] Plantilya:IPA-la, siring man Vesevius, Vesvius o Vesbius.[4] iyo an somma-estratobulkan namomogtak sa Golpo kan Napoles sa Campania, Italy, haros 9 km (5.6 mi) subangan kan Napoles asin halipot na distansya gikan sa baybayon. Saro iyan sa nagkapirang bulkan na nagbibilog sa Campanian volcanic arc. An Vesubio kompwesto nin sarong dakulang cone parsyal na encircled kan tukadon na rim kan tuktok caldera, resulta kan pag-collapse kan amay, urog kahalankaw na estruktura.
| Mount Vesuvius | |
|---|---|
 | |
| Pinakahalangkaw na Piye | |
| Rukrok | 1,281 metre, 1,297 metre  , 1,281 metre, 1,297 metre |
| Elebasyon | 1,281 m 1,281 metre |
| Prominensiya | 1,232 m |
| Tagboan | 40°49′N 14°26′E / 40.817°N 14.433°E 14°26′E / 40.817°N 14.433°E |
| Mga dimensyon | |
| Pagpapangaran | |
| Katutubóng pangaran | Lua error in Module:Native_name at line 109: attempt to call field '_lang' (a nil value). Error {{native name checker}}: parameter value is malformed (help) |
| Heograpiya | |
  Mount Vesuvius Campania, Italy | |
| Kinamumugtakan | Campania, Italy |
| Heolohiya | |
| Edad kan gapó | 25,000 years before present to 1944; age of volcano = c. 17,000 years to present |
| Tipo kan Bukid | Somma-stratovolcano |
| Bulkanikong arko/paha | Campanian volcanic arc |
| Huring pagtuga | 17–23 March 1944 |
| Pagtukad | |
| Pinakapasil na ruta | Walk |
 | |
An pagtuga kan Bulkan Vesubio kaidtong AD 79 rinaot an Romanong mga syudad kan Pompeya, Herculano, Oplontis, Stabiae, asin nagkapirang iba pang mga settlements. An pag-alboroto nagtupga nin panganoron nin gapo, abo asin volcanic gases sa langkaw na 33 km (21 mi), pagtuga molten rock asin pinulburang pumice sa rate nin 6×105 cubic metres (7.8×105 cu yd) lambang segundo.[5] Labi sa 1,000 katawo an pighuhunang nagadan sa pagtuga, minsan ngani an eksaktong bilang dai aram. An solamenteng nakasalbar na saksi nag-istorya kan pangyayari kompwesto nin duwang letra ni Pliny the Younger sa historyador na si Tacitus.[6]
Dakol nang beses na nagtuga an Vesubio. Iyan an solamenteng bulkan sa kadagaan kan Europa na nagtuga sa huring sanggatos na taon. Pighihiling iyan na sa pinakadelikadong bulkan sa kinaban huli sa 3,000,000 katawo na nakaistar na haranihon na madaling maapektuhan kan pag-alboroto, na igwa nin kisera 600,000 sa danger zone. Iyan iyo an pinakamatawong bulkanikong rehiyon sa kinaban. An pagtuga minalataw na bayolente asin eksplosibo; an mga iyan midbid bilang pagtugang Plinian.[7]
