Чарнагорыя і эўра

Чарнагорыя не мае ўласнай валюты. З 1996 году нямецкая марка была дэ-факта валютай ва ўсіх прыватных і банкаўскіх апэрацыях^[1]. Яна ж была афіцыйна прынятая ў якасьці валюты Чарнагорыі ў лістападзе 1999 году^[2][3]. Марка была заменена на эўра ў 2002 годзе без якіх-небудзь пярэчаньняў ад Эўрапейскага цэнтральнага банку^[4].

Эўрапейская камісія і ЭЦБ з тых часоў неаднаразова выказвалі сваю незадаволенасьць аднабаковым выкарыстаньнем эўра ў Чарнагорыі. Так, Амелія Торэс, прэс-сакратар Эўрапейскай камісіі, заявіла: «Умовы для прыняцьця эўра зразумелыя. Гэта азначае, перш за ўсё, сяброўства ў ЭЗ»^[5]. Працэс стабілізацыі і асацыяцыі ЭЗ дэкляруе, што «аднабаковае ўвядзеньне эўра не сумяшчальна з Дамовай»^[6].

ЭЗ настойвае на строгім выкананьні крытэраў канвэргенцыі (напрыклад, удзел не менш за 2 гадоў у сыстэме ERM), якія не падлягаюць абмеркаваньню да прыняцьця эўра, але якія не былі выкарыстаны, каб спыніць аднабаковае выкарыстаньне эўра ў Чарнагорыі^[5][7]. ЭЗ выказваў занепакоенасьць з нагоды дзяржаўнага доўгу Чарнагорыі, які да 2011 году вырас да 57% ВУП.

Чыноўнікі з Цэнтральнага банку Чарнагорыі неаднаразова паказвалі на тое, што эўрапейскія інстытуты чакаюць ад іх выразнага выкананьня правілаў ERM, асабліва ў сувязі з працэсам уваходжаньня Чарнагорыі ў ЭЗ^[7][2]. Нікола Фабрыс, галоўны эканаміст Цэнтральнага банку Чарнагорыі, заявіў, што сытуацыя была іншай, калі Чарнагорыя прыняла эўра, і іншыя дзяржавы, якія разглядаюць магчымасьць аднабаковага ўвядзеньня эўра (напрыклад, Босьнія і Герцагавіна), сутыкнуцца з санкцыямі з боку ЭЗ, і працэс іх ўступленьня будзе прыпынены, калі яны гэта зробяць.

17 сьнежня 2010 году Чарнагорыі быў прадстаўлены статус кандыдата на ўступленьне ў Эўразьвяз. Чакаецца, што гэтае пытаньне будзе вырашана шляхам перамоўнага працэсу^[8]. ЭЦБ заявіў, што наступствы аднабаковага прыняцьця эўра будуць прапісаныя не пазьней магчымых перамоваў аб далучэньні да ЭЗ^[6]. Дыпляматы мяркуюць, што наўрад ці Чарнагорыя будзе вымушана вывесьці эўра са звароту ў сваёй краіне^[4]. Радое Жугіч, міністар фінансаў Чарнагорыі, заявіў, што «было б надзвычай эканамічна нерацыянальна вярнуцца да нашай уласнай валюты, а пасьля пазьней зноў вярнуцца да эўра»^[9]. Замест гэтага ён спадзяецца, што Чарнагорыі будзе дазволена захаваць эўра і паабяцаў, што «урад Чарнагорыі прыме некаторыя пэўныя элемэнты, якія павінны выканаць умовы для далейшага выкарыстаньня эўра, напрыклад, прыняцьце фіскальных правілаў».

У адрозьненьні ад афіцыйных чальцоў эўразоны, Чарнагорыя не выбівае манэты і таму не мае ўласнага нацыянальнага дызайну.