Перст (адзінка даўжыні)

Перст — састарэлая адзінка вымярэння даўжыні, якая разам з цаля рэдка ўжываліся ў помніках старабеларускага пісьменства. Выяўлены толькі адзін прыклад з дакумента, у якім яны ўжываюцца як сінонімы: «а сесь аршинъ великихъ перстовъ или цалей сто, си есть лактей четыри въ собҍ обрҍтаетъ...»^[1].

Слова перстъ са значэннем палец рукі стараславянскае^[2]. Як і іншыя адзінкі вымярэння антрапаметрычнага паходжання, слова набыло метрычнае значэнне бо палец рукі (перст) ужываўся для вымярэнняў невялікай даўжыні (перстъ -- каля 2,7 см). Магчыма, была не адна, а як меней дзве метрычныя адзінкі, пра што сведчыць ужыванне ў цытаваным прыкладзе складанай назвы («великихъ прерстовъ»). Але пацвярджэння такой думкі ў помніках старабеларускага пісьменства не выяўлена.

Слова перст у сучаснай беларускай мове ў актыўным ужыванні не выяўлена. У старабеларускай мове з метрычным значэннем магло ўжывацца слова «палецъ», пра што сведчыць такі прыклад: «И теперь суть границы и копцы цҍлы и не тыле на пядь, але на полпальца земли вашое милости никому не поступилъ и пильне того стерегу»^[3]. Тут словазлучэнне «не тыле на пядь, але на полпальца» мае значэнне «ніколькі, ні кавалка», а слова «полпальца» ўваходзіць у гэта словазлучэнне са значэннем меры. Таму магчыма, што адзінка, якая называлася «палецъ», ужывалася ў старажытнасці таксама, як і цяпер: сала на тры пальцы, на пяць пальцаў.