Montroulez

Ar stêr Dosenn	Plouezoc'h	Garlann
Sant-Martin-war-ar-Maez		Plouigno
	Plourin-Montroulez	Plougonven

• 
  Kastell an Tarv e Bae Montroulez

• Ogée : Cette ville, qui se nommait Julia du temps de César, est une des plus anciennes et des plus célèbres de la province.
• Cambry, Finistère, p. 5 : Ainsi Morlaix, si nous en croyons Conrad, archevêque de Salisbury, écrivain du douzième siècle, fut d'abord nommée Julia [...]. – Ainsi Drennalus, disciple de Joseph d'Arimathie, à son retour de l'île de Bretagne, passa par Morlaix, l'an 73 de J.C, en convertit les habitants ; ce lieu se nommait alors Saliocan ou Hanterallen.
• Albert. Le Grand : Julia'.
• Ch. Frochen, Finistère, Léon, p. 97 : Son nom vient probablement du celte Motreleg ("rue resserrée").
• Bernard Tanguy, Communes du Finistère, p. 134 : Castrum Mons Relax, 1128 ; ecclesia S. Martini de Monte Relaxo, 1128 ; ecclesia Beati Melanii de Monte Relaxo, 1170 ; Mont Relays, XII^vet kantved ; (in) Montereleis, 1217 ; Montrelès, 1296 ; Montrelez, 1352 ; Morloys, 1371 ; Morlais, 1376 ; Morelaiz, 1385 ; Mourlaix, 1455 ; Montrelaes, Montrelaix, Mourlaix, 1464 ; Montrolaes, Morlaix, 1499 ; breton : Montroulez ; Ce mot ... (Relaix) ... n'est autre que le vieux-français "releis", "relais", « délaissé, abandonné ».
• Éditions Flohic : noté Mons-Relaxus en 1128, du français "mont" et de l'ancien français "relais", « délaissé, abandonné ».
• Daniel Delattre : Castrum Mons Relaxus au XIIè ; Montereleis au XIIè..

Gerdarzh

• Relax = lec'h ehan war un hent roman (heñvelster insula = enez ; stabula = staol).

Dispac'h Gall

• Dre lezenn ar 26 a viz C'hwevrer 1790 e voe lakaet Montroulez da benn ur bann^[3].
• Dekred ar 26 a viz Du 1790 war al le ret : e penn-kentañ 1791 e voe nac'het al le ouzh ar Roue, ar vro hag al lezennoù gant Le Noannès, person parrez Sant-Melani, ha Pitot, person, ha Le Moine, kure, eus parrez Sant-Vazhev ; daou gure eus Sant-Melani, Le Ffevre ha Lucas, a reas al le^[4].

XIX^vet kantved

Dezougen

• 1865: tizhet eo Montroulez gant an hent-houarn.

Brezel 1870-1871

• Mervel a reas 144 gwaz ag ar gumun, eleze 1,02% ag he foblañs e 1866^[5].

XX^vet kantved

Brezel-bed kentañ

• Mervel a reas 604 gwaz ag ar gumun, da lavaret eo 3,96% ag he foblañs e 1911^[5].

Eil brezel-bed

• 1943: d'an 29 a viz Genver e voe bombezet Montroulez gant ar Royal Air Force pa glaske distrujañ ar pont-meur hent-houarn ; lazhet e voe 39 bugel hag o skolaerez er skol Itron Varia Lourd, ha 27 den nann-soudard all. Kontet eo an darvoud e Gwerz Lazadeg Skolidigou Itron Varia Lourd.
• Nijerezioù ar Gevridi aet d'ar strad e Montroulez : d'ar 4 a viz C'hwevrer 1941 e kouezhas ur Blenheim IV marilhet T2283 ha kodet PZ-F eus 55th Squadron ar Royal Air Force ; lazhet e voe he zri nijour, ne voe ket kavet o c'horfoù ; d'an 28 a viz Eost 1941 e kouezhas un Hurricane II marilhet BD857 eus 247th Squadron ar Royal Air Force nepell eus Montroulez ; tapet e voe he levier gant an Alamaned ; d'ar 25 a viz Ebrel 1942 e kouezhas pemp Spitfire Vb eus ar 501st Squadron eus ar Royal Air Force er mor e tu Montroulez ; pevar levier a varvas, met ne voe kavet korf ebet ; unan all a voe gloazet hepken^[6] ; d'ar 6 a viz Gwenholon 1944 e kouezhas un nijerez P-47 (486vet Bombing Group, 362vet FG, 378vet FS) eus aerlu SUA (United States Army Air Forces); he leviour a c'hellas adkavout e genvroidi^[7].
• Dieubet e voe Montroulez d'an 8 a viz Eost 1944 gant lu ar Stadoù-Unanet^[8].

Brezel Indez-Sina

• Lazhet e voe ul letanant-koronal eus an Aerlu gall d’an 21 a viz Here 1952 e Chua-Chan e Viêtnam^[9].

Brezel Aljeria

• Mervel a reas ur milour eus ar gumun d’an 2 a viz Meurzh 1957^[10].

Stagidigezh

• E 1959 e voe staget kumun Plouyann, en norzh da gêr, ouzh Montroulez.

Ar Brezoneg er Skol

• 1934-1936 : ar c'huzul-kêr a savas a-du gant ar mennad skignet gant al luskad Ar Brezoneg er Skol (ABES) evit kelennadurezh ar brezhoneg er skolioù.

Ya d'ar brezhoneg

• D’ar 27 a viz Mezheven 2008 e voe votet ar garta Ya d'ar brezhoneg gant kuzul-kêr ar gumun.
• Al label live 1 a oa bet roet da gumun Montroulez d'ar 6 a viz C'hwevrer 2009.

Deskadurezh

• Ur skol divyezhek zo eno abaoe 1988.
• Ur skol Diwan zo e Montroulez ivez.
• E distro-skol 2023 e oa enskrivet 57 bugel er skol Diwan, 87 er skol bublik ha 0 er skol gatolik, eleze 156 en holl.^[11]</ref>.

Buhez foran

• E Montroulez emañ sez an embannadurioù Skol Vreizh a embann levrioù brezhonek ha gallek.

• Pont-meur Montroulez
• 
  1878
• 
  ?
• 
  Plasenn ar Ouestlidi

• Kouent kozh ar Jakobined
• Iliz katolik Sant-Martin
• Iliz katolik Sant-Melani
• Karterioù kozh gant tiez koad, pondalez
• Straedoù-diri
• Savadurioù ar "Manu" (butunerezh kozh Montroulez)

• Charles Cornic du Chesne (1731-1809), ofiser-a-vor ha kourser.
• Mathieu Beaumont, barner-koñsul e 1760 ; dimezet gant Charlotte Le Mérer.

Tud bet ganet eno

• 1756 ː Jean Marie Charles Beaumont, maer Montroulez, 1810-1813 ha 1819-1826 ; anvet da isprefed e 1814
• 1763 : Jean Victor Marie Moreau, jeneral e-pad Brezelioù Napoleone
• 1777 : Aleksandr Ledan, mouller ha skrivagner
• 1806 : Émile Souvestre, skrivagner gallek
• 1834 : Feliks Brignou, skrivagner ha troour brezhonek
• 1845 : Tristan Corbière, barzh gallek
• 1878 ː Marie Le Gac-Salonne ː gwregelourez ha stourmerez
• 1889 : Francis Gourvil, skrivagner ha kelaouenner
• 1904 : Per Roy, emsaver ha skrivagner brezhonek
• 1908 : Henri Rol-Tanguy, rezistant komunour
• 1914 : Michel Mohrt, skrivagner gallek
• 1920 : Roparzh Broudig, skrivagner brezhonek
• 1928 : Julien Guiomar, aktour
• 1939 : Brigitte Fontaine, kanerez c'hallek
• 1944 : Dominique Lavanant, aktourez
• 1979 : Clarisse Lavanant, kanerez

Tud bet marvet eno

• 1830 : Jean Marie Charles Beaumont, 31 a viz Eost
• 1855 : Aleksandr Ledan
• 1870 : Yann-Vari ar Skourr, barzh brezhonek
• 1873 : Prosper Proux, saver kanaouennoù
• 1875 : Tristan Corbière
• 1887 : Adolphe Le Flô, jeneral, ministr gall ar Brezel e 1870
• 1927 : Paul Sérusier, livour gall
• 1939 : Hollsent ar Garreg, skrivagner brezhonek
• 1969 : Yann Gerlann, emsaver
• 1970 : François-Tanguy Prigent, kouer ha politiker
• 2007 : Alexis Gourvenneg, sindikader al labour-douar

Tud liammet ouzh kêr

• Jean-Loup Chrétien, sterdead, bet desavet e Montroulez

Ardamezeg ar familhoù

	Des Anges Aotrounez la Villeneuve (Kernevez ?), Kervella, Lesven, beli Montroulez. Ur maer Montroulez e 1670. En glazur e gebrenn en argant heuliet gant teir ferenn en aour.
	Barazer Maered ha kannaded Montroulez adalek 1703. En gul e wifrell en erminoù, heuliet gant div ruilhenn en argant.
	Barrère Maer Montroulez e 1765. En glazur e gadgi en argant gwakoliek en aour, en e goazez war ur savenn geotet, savet e bav dehoù hag o sellout ouzh ur steredenn en argant ouzh kab dehoù ; e gab gwezboellet etre aour ha gul a deir rezenn.
	Julien Bellin de la Furtais Maer Montroulez e 1665 Sourinet etre argant ha gul a c'hwec'h pezh.
	Bidégan Eus parrez Sant-Vazhe Montroulez En argant e deir sourin en sabel.
	? de Carné Bet gouarnour Montroulez En aour e ziv dreustell en gul.
	Dorigny, d'Origny Ofiserien milis bourc'hizien Montroulez adalek 1693 ; Michel, maer Montroulez e 1725 . En glazur e gebrenn en aour, heuliet gant tri flamm ivez en aour.
	Jegu Aotrounez Kerneguez, parrez Sant-Vazhe Montroulez En sabel e leon en argant heuliet gant teir steredenn ivez en argant.

• Mammenn : Cassini hag EBSSA

•  Alamagn : Würselen (1976
• Kernev-Veur : Truru (1979) – Ur Morlaix Avenue zo e Truru.
•  Burkina Faso : Réo (1991)
•  Polonia : Chełm

• 30 a viz Mezheven 1974 : 3vet tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Montroulez ha Sant-Maloù ; Patrick Sercu (Belgia) a voe trec'h.

• Embannadurioù Flohic : Le Patrimoine des communes du Finistère. 1998
• J.B. Ogée : Dictionnaire historique et géographique de la province de Bretagne, dédié à la Nation bretonne. 1780
• Pol Potier de Courcy : Nobiliaire et armorial de Bretagne. Adembannadur Editions des Régionalismes. Cressé. 2011/2014
• Bernard Tanguy : Dictionnaire des noms de communes, trèves et paroisses du Finistère. Chasse-Marée. ArMen. 1990
• Erwan Vallerie : Diazezoù studi istorel an anvioù-parrez. Corpus. An Here. 1995

Muioc'h a restroù diwar-benn

Montroulez

a vo kavet e Wikimedia Commons.

• (fr) Lec'hienn an ti-kêr
• (br) Geobreizh
• (fr)Chambre de Commerce et d'Industrie