Nukleozid
Nukleozidi su glikozilamini koji se sastoje od nukleobaza (često zvanim kratko: baze) koje su vezane za ribozne ili dezoksiribozne šećere preko beta-glikozidne veze. Nukleozidi su, naprimjer, citidin, uridin, adenozin, guanozin, timidin i inozin.[1][2][3][4]
Osobenosti
Nukleozidi se mogu fosforilizirati specifičnim katalitskim djelovanjem ćelijskih kinaza, na njihovoj primarnoj alkoholnoj grupi (-CH2-OH), kada nastaju nukleotidi – molekulski gradivni blokovi DNK i RNK.
Nukleozidi se mogu formirati u putevima sinteze de novo, posebno u jetri, iako u većim količinama nastaju razlaganjem nukleinskih kiselina iz hrane. U tom procesu nukleotidi se razlažu pomoću nukleotidaza, kao što se timin u nukleotidu nalazi u nukleozidu (kaotimidin), i fosfat. Nukleozidi, se naknadno razlažu u lumenu probavnog sistema nukleozidazama u nukleobaze i riboze ili dezoksiriboze. Pored toga, nukleotidi se mogu razložiti i unutar ćelije u azotne baze, ribozu-1-fosfat ili dezoksiribozu-1-fosfat.[5][6][7][8]
| Dušična baza | Nukleozid | Deoksinukleozid |
|---|---|---|
 Adenin |  Adenozin A |  Dezoksiadenozin dA |
 Guanin |  Guanozin G |  Dezoksiguanozin dG |
 Timin |  5'-Metiluridin m5U |  Timidin dT |
 Uracil |  Uridin U |  Dezoksiuridin dU |
 Citozin |  Citidin C |  Dezoksicitidin dC |
Upotreba
U medicinskoj praksi je upotrebljavano više analognih nukleozida, kao antivirusnih ili antitumorskih lijekova. Virusne polimeraze te spojeve ugrađujusa netipskim bazama. Te supstance se aktiviraju u ćelijama, konverzijom u nukleotide. se Administriraju se kao nukleozidi, jer naelektrisani nukleotidi ne mogu lahko proći kroz ćelijske membrane.
Također pogledajte
- Adenozin trifosfat
- Nukleotid
- Nukleobaza
- Sinteza nukleozida