Partizansko groblje u Mostaru
43°20′34.3″N 17°47′52.9″E / 43.342861°N 17.798028°E
Partizansko groblje u Mostaru izgradjeno je 1965. godine u čast svim Mostarcima poginulim u NOB-u. Ovo spomen-groblje je jedan od simbola grada na Neretvi i najljepših arhitektonskih projekata na području Balkana. [1]
Partizansko spomen groblje u Mostaru proglašeno je 2006. godine za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.[2]
Lokacija
Nalazi se u zapadnom dijelu Mostara, na sjevernim padinama lokaliteta označenog toponimom «Biskupova glavica», uz Ulicu Kralja Petra Krešimira IV, gdje je i glavni ulaz kompleksa. Kompleks spomen-groblja pošumljen je 60-ih godina, a na vrhu nalazi se i zaštitna zona gravitacijskog vodoopskrbnog rezervoara. Rasprostire se na 5.000 m2 i na šest nepravilnih terasa.
Uvidom u zemljišne knjige utvrđeno je da je zemljište kompleksa nacionalizirano i izuzeto od Biskupskog ordinarijata Mostar, te da na njemu nisu u potpunosti riješeni imovinsko pravni odnosi.[2]
Historija
Mostar je u periodu pred II svjetski rat imao 18.000 stanovnika, a u NOB-u‚ aktivno je učestvovalo blizu 6.000, odnosno svaki treći stanovnik i više od hiljadu žrtava fašizma. Mostar je dao i trinaest narodnih heroja. [2]
Spomenik podignut je u znak sjećanja na poginule mostarske partizane, antifašiste, pripadnike svih etničkih grupa grada Mostara i Bosne i Hercegovine, i u čast svih onih koji su se u II svjetskom ratu suprostavili fašizmu širom Evrope i svijeta.
Izgrađen je u periodu obnove i rekonstrukcije koja je nastupila nakon završetka Drugog svjetskog rata.[3] Projekat povjeren je Bogdanu Bogdanoviću,[4] poznatom jugoslovenskom arhitekti,[5]. Pripremni radovi počeli su u oktobru 1960. godine. Radove na bušenju i miniranju brda, te izgradnji spomenika, vodio je Ahmet Ribica, inžinjer građevine.
Spomenik je svečano otvorio 25. septembra 1965. godine Josip Broz Tito [6], povodom dvadesete godišnjice oslobođenja Mostara od fašizma i na dan formiranja Mostarskog bataljona. Izgradnju je finansirala Skupština općine uz brojne donacije mostarskih radnih organizacija. Dobrovoljnim radnim akcijama omladine pošumljena je šira zona spomenika.
Opis
Projektom izgradnje spomenika je bilo predviđeno 810 grobnih mjesta, ali je prikupljeno je samo 560 ostataka poginulih boraca, od čega je 8 narodnih heroja. Njihovi ostaci su položeni u betonske komore, dimenzija 60x40x50 cm, ispod grobnih obilježja, dok su kosti iz zajedničkih grobnica položene u spomen-kosturnicu u polukružnoj niši u kojoj se polažu vijenci. Za gradnju spomenika upotrijebljene su kamene ploče koje su skinute sa starih i devastiranih kamenih kuća ovog starog grada.
Na spomen groblju postavljeno je 630 nadgrobnih spomenika koje su 2004. godine, uz suglasnost autora, zamijenjene novim od kamena «tenelije», istog oblika i natpisa.[2]
Ploče imaju simbolično značenje, kao i cijeli spomenik. Oblici nadgrobnih ploča kojima su obilježeni pali borci podsjećaju na posječena stabla, simbol prekinute mladosti.[7]
U njegove staze ugrađeno je oko 87.000 kamenih oblutaka izvađenih iz Neretve, a njegove zelene površine krasilo je oko 1.200 različitog dekorativnog žbunja.
Zbog teške zapuštenosti [8], vandalizma [9], i devastiranosti, 2008. godine je počela obnova Partizanskog groblja. Finansiranje omogućeno je od strane vlade Norveške.[1][10]
