دەرچوون

پەرتووکی دەرچوون ( بە عیبری : שְׁמוֹת ) یەکێکە لە پەرتووکە پیرۆزەکانی ئایینی جوولەکە و مەسیحی، لە نێوان مەزھەبە جیاوازەکانی مەسیحییەت یان جوولەکەدا ھیچ ناکۆکییەک لەسەری نییە سەبارەت بە بەھا پیرۆزەکەی. ئەم پەرتووکە باس لەوە دەکات کە چۆن بەنی ئیسرائیل لە ستەم و چەوساندنەوەی فیرعەونی میسر و لە کۆیلەکردنی ئەوان ڕزگاریان بووە، بە ھێز و ویستی خودا کە ئەوانی بۆ پەیامەکە تایبەت کردووە، و موسای پێغەمبەری خۆی بۆ ناردوون بانگەشەی بۆ بکەن و فێریان بکەن، ڕێبەرایەتیان دەکەن لە گەشتێکی دوور و درێژدا بەسەر بیابانەکەدا تا گەیشتنە چیای توور لە سینا، کە خودا بەڵێنی خاکی کەنعانی پێداون و پەیمانەکەیان برد، پاشان یاسای بۆ موسا ھێنایە خوارەوە، بۆ ئەوەی فێری ئایینیان بکات.

پەرتووکی دەرچوون لە نەریتی جوولەک و مەسیحییەکان دەگەڕێتەوە بۆ موسا، و ناوی لێنراوە لەگەڵ چوار پەتووکی یەکەمی پەیمانی کۆن، لە ژێر ناوی پێنج پەرتووکی موسا، تەورات, یان شەریعەت، لەبەر ئەوەی وشەی تەورات بە زمانی عیبری بە واتای شەریعەت لێکدەدرێتەوە. ^[١] زانایانی مۆدێرن پەرتووکەکە وەک بەرھەمێکی سەرەتای سەردەمی دەربەدەری بابل (سەدەی شەشەمی پێش زایین) دەبینن، و لەسەر بنەمای نەریتە نووسراو و زارەکییەکانی پێشووتر بنیات نراوە، لەگەڵ پێداچوونەوەی کۆتایی کە لە قۆناغی فارسی دوای دەربەدەری (سەدەی پێنجەمی پێش زایین) ڕوویداوە. ^{[٢] [٣]}

توێژەر کارۆل مایرێس لە لێدوانەکەیدا لەسەر پەرتووکەکە دەڵێت کە گرنگترین پەرتووکی پەرتووکی پیرۆزە، بەو پێیەی وەک خۆی دەڵێت، “نوێنەرایەتی وردەکارییەکانی وێناکردنی ناسنامەی جوولەکە دەکات، ڕەنگدانەوەی یادەوەرییەکانی ڕابردوویەکی پڕ لە نەھامەتی و ڕاکردنە، پەیمانێک کە خودا دەستی بەسەر نەوەی ئیسرائیلدا گرت و بە دوای خۆیدا بەسەر جیھانەکاندا ڕەزامەندی بەخشی، و فێرکارییەکانی کە ناردبووی بۆ موسا بۆ ئەوەی فێری بناغەکانی بنیاتنانی کۆمەڵگەیەکی نوێ و چۆنیەتی پاراستنی ھەمیشەییبوونی بکات. ^[٤]