ھێڵی ئاسنی ترانس سیبیریا
ھێڵی ئاسنی ترانس سیبیریا (بە ڕووسی: Транссибирская магистраль) تۆڕێکە لە ھێڵی ئاسن کە ڕۆژاوای ڕووسیا بە ڕۆژھەڵاتی دووری ڕووسیا دەبەستێتەوە.[١] درێژترین ھێڵی شەمەندەفەرە لە جیھاندا،[٢] بە درێژییەکەی زیاتر لە ٩٢٨٩ کیلۆمەتر (٥٧٧٢ میل)، لە مۆسکۆ پایتەختی ڕووسیا و گەورەترین شارەوە بە تەواوی لەناو ئەورووپادا درێژ دەبێتەوە، تا ڤلادیڤۆستۆک کە دەکەوێتە بەدرێژایی دەریا لە ژاپۆن.
وەزیرانی حکوومەتی ئیمپراتۆریەتی ڕووسیا کە بە شێوەیەکی شەخسی لەلایەن ئیمپراتۆر ئەلێکساندەری سێیەمی ڕووسیا و لەلایەن کوڕەکەیەوە، تسارێڤیچ نیکۆلاس (دواتر ئیمپراتۆر نیکۆلاسی دووەم لە ساڵی ١٨٩٤) دەستنیشانکرابوون، سەرپەرشتی دروستکردنی ھێڵی ئاسنیان دەکرد لە نێوان ساڵانی ١٨٩١ بۆ ١٩١٦. تەنانەت پێش تەواوبوونی، ھێڵەکە گەشتیارانی بۆ لای خۆی ڕادەکێشا کە لەبارەی سەرگەرمییەکانیانەوە نووسیویانە.[٣] ھێڵی ئاسنی ترانس سیبیریا لە ساڵی ١٩١٦ەوە ڕاستەوخۆ مۆسکۆ بە ڤلادیڤۆستۆکەوە بەستەوە. فراوانکردنی سیستەمی شەمەندەفەر لە ساڵی ٢٠٢١ەوە بەردەوامە،[٤] لەگەڵ ھێڵی ئاسنی بەستنەوە کە دەچنە ئاسیا، ئەوانیش مەنگۆلیا، چین و کۆریای باکوور.[٥] باس لە پەیوەندیکردن بە تۆکیۆ دەکرێت لە ڕێگەی پردی نوێی نێوان ویشکانی سەرەکی و دوورگەکانی ساخالین و ھۆکایدۆ.[٥]