یوونیکس

یونیکس (ئینگلیزی: Unix) بە خێزانێک لە سیستمی کارگێڕیی فرەبەکارهێنەر، فرەکردار ئەوترێ کەوا لە بنەمادا لە سیستمێک بەناوی "یونیکس" لە کۆمپانیای ئەیتی ئاند تی AT&T دروستکرا لە ١٩٧٠ لەلایەن کێن تۆمسن و دێنیس ڕیچی و خەڵکانی ترەوە.^[٣] بەهۆی شێوازی لەیەکچوون و بوونی زۆرێک لە پرۆگرامۆکەی خۆڕایی گرنگ لەسەر سیستمە جیاوازەکان، بەم خێزانە سیستمە ئەوترێ "یونیکس-ئاسا" (Unix-like) کە ئەم سیستمانە ئەگرێتەوە: لینوکس، ماک، فری بی ئێس دی و هتد.

یونیکس - Unix

گەشەسەندنی یونیکس و سیستمە یونیکس-ئاساکان
گەشەپێدەر	کێن تۆمسن, دێنیس ڕیچی, بریان کارنیهەن, دۆگلاس مەکەڵڕۆی, لەگەڵ جۆ ئۆسانا لە تاقیەگەکانی بێڵ
نووسراوە بە	C و زمانی ئەسێمبڵی
بنەماڵە	یونیکس
باری کارکردن	بەکار
مۆدێلی سەرچاوە	هەندێ سەرچاوەداخراو زۆریان کراوە
یەکەم وەشان	لە تشرینی دووەمی ١٩٧١ (1971-11)[١] لەبەردەم تاقیگەکانی بێڵدا ئیعلان کرا تشرینی یەکەمی ١٩٧٣ (1973-10)[٢]
بەردەستە بە	ئینگلیزی
جۆری ناوک	ئەگۆڕێت; monolithic, microkernel, hybrid
ناوبەستی نیگارەیی بەکارهێنەر	Command-line interface and Graphical (X Window System)
مۆڵەتنامە	ئەگۆڕێت; هەندێکیان پرۆگرامی سەرچاوەداخراو/بەپارە، ئەوانی تر نەرمەکاڵای خۆڕایی
ماڵپەڕی فەرمی	opengroup.org/unix