Tim Peake
Mae Timothy Nigel Peake CMG (ganwyd 7 Ebrill 1972) yn swyddog yng Nghorfflu Awyr y Fyddin Brydeinig, gofodwr Asiantaeth Ofod Ewropeaidd (ESA)[2] ac aelod o griw'r Orsaf Ofod Ryngwladol (ISS).
| Tim Peake CMG | |
|---|---|
 Peake yn 2013 | |
| Cenedligrwydd | Prydeiniwr |
| Statws | Gweithredol |
| Ganed | Timothy Nigel Peake 7 Ebrill 1972[1] Chichester, Sussex, Lloegr |
Swyddi arall | Peilot prawf |
Swydd flaenorol | Swyddog Y Fyddin Brydeinig |
| Prifysgol Portsmouth (BSc) | |
| Rheng | Uwchgapten |
Amser yn y gofod | 185 diwrnod 22 awr 11 munud (15 Rhagfyr 2015 - 18 Mehefin 2016) |
| Dewiswyd | Grŵp ESA 2009 |
Cyfanswm EVA | 1 |
Cyfanswm amser EVA | 4 awr , 43 munud |
| Teithiau | Soyuz TMA-19M (Taith 46/Taith 47) |
Bathodyn taith |   |
| Gwobrau | CMG |
| Gwefan | principia.org.uk |
Fe oedd gofodwr cyntaf ESA o wledydd Prydain, a'r ail ofodwr i wisgo bathodyn baner yr Undeb (y cyntaf oedd Helen Sharman), y chweched unigolyn a anwyd yn y Deyrnas Unedig i fynd ar yr Orsaf Ofod Ryngwladol (y cyntaf oedd gofodwr NASA, Michael Foale yn 2003) a'r seithfed unigolyn a anwyd yn y DU i fynd i'r gofod (y cyntaf oedd Helen Sharman, a ymwelodd â Mir fel rhan o Brosiect Juno yn 1991).[3] Cychwynnodd gwrs hyfforddiant dwys gofodwyr ESA yn Medi 2009 a graddiodd ar 22 Tachwedd 2010.[4]
Bywyd cynnar
Ganwyd Peake yn Chichester, Gorllewin Sussex.[1] ac astudiodd yn Ysgol Uwchradd Chichester i Fechgyn, gan adael yn 1990 i fynychu Academi Filwrol Frenhinol Sandhurst.[5]
Gyrfa
Milwrol ac awyrennol
Ar ôl graddio o Academi Filwrol Frenhinol Sandhurst, derbyniodd Peake gomisiwn byr yn gwasanaethu fel ail is-gapten yng Nghorfflu Awyr y Fyddin ar 8 Awst 1992.[6] Gwasanaethodd fel rheolwr platŵn gyda'r Royal Green Jackets,[7] ac fe'i dyrchafwyd yn is-gapten ar 8 Awst 1994.[8] Ar 9 Gorffennaf 1997, cafodd ei drosglwyddo i gomisiwn rheolaidd, gan dderbyn dyrchafiad i fod yn gapten ar 20 Awst.[9][10] Daeth Peake yn beilot hofrennydd cymwysedig yn 1994 hyfforddwr hofrennydd cymwysedig yn 1998, gan raddio o CFS(H) yn Ysgol Hedfan Hofrennydd Amddiffyn yn RAF Shawbury[11], Swydd Amwythig. Dyrchafwyd yn uwchgapten ar 31 Gorffennaf 2004,[12] a graddiodd o Ysgol Beilot Prawf Empire yn Wiltshire y flwyddyn ganlynol, a dyfarnwyd y Westland Trophy iddo am fod y myfyriwr cylchdro adain gorau. Yna, bu'n gwasanaethu ar Sgwadron Gwerthuso a Phrofi Adain Cylchdro (RWTES) yn MOD Boscombe Down yn cwblhau treialon ar hofrenyddion Apache.
Cwblhaodd Peake BSc (Anrh) mewn Deinameg a Gwerthuso Hedfan ym Mhrifysgol Portsmouth y flwyddyn ganlynol.[13] Gadawodd Peake y fyddin yn 2009 ar ôl 17 mlynedd o wasanaeth a thros 3,000 o oriau hedfan yn ei lyfr, a daeth yn beilot prawf gyda AgustaWestland.[14][15]
Astronotegol
Curodd Peake dros 9,000 o ymgeiswyr eraill ar gyfer un o'r chwe lle ar raglen hyfforddi gofodwr newydd ESA. Roedd y broses dewis yn cynnwys cymryd profion academaidd, asesiadau ffitrwydd a sawl cyfweliad.[16] Symudodd Peake i Cologne gyda'i deulu ar gyfer yr hyfforddiant ESA.[17]
Peake oedd yr unigolyn cyntaf o Brydain neu a anwyd yn y DU i hedfan i'r gofod heb gontract preifat (Helen Sharman oedd y Prydeiniwr gyntaf yn y gofod[18]) neu ddinasyddiaeth dramor (Michael Foale, Gregory H. Johnson, Pierau Gwerthwyr, Nicholas Patrick,[19] Richard Garriott a Mark Shuttleworth).
Fel rhan o'i hyfforddiant helaeth fel gofodwr yn 2011, ymunodd Peake a phum gofodwr arall ar daith ryngwladol, yn byw ac archwilio sustem ogofâu yn Sardinia. Roedd y daith hon yn eu galluogi i astudio sut mae pobl yn ymateb i fyw mewn amodau eithafol wedi ei ynysu yn llwyr o'r byd y tu allan. Roedd y daith yn rhoi syniad i'r tîm o'r hyn y gallent ei ddisgwyl a sut byddent yn ymdopi yng ngofod cyfyng yr ISS.[20]
Ar 16 Ebrill 2012, cyhoeddodd NASA y byddai Peake yn gwasanaethu fel aquanaut ar fwrdd y labordy tanddwr Aquarius yn ystod y daith ymchwil tanfor NEEMO 16, i gychwyn ar 11 Mehefin 2012 a phara deuddeg diwrnod.[21][22] Cyrhaeddodd criw NEEMO 16 yn llwyddiannus am 11:05am ar 11 Mehefin.[23] Ar fore 12 Mehefin, daeth Peake a'i griw yn aquanauts swyddogol, ar ôl treulio dros 24 awr o dan y dŵr.[24] Dychwelodd y criw yn ddiogel i'r wyneb ar 22 Mehefin.[25]
Yn ystod Alldaith 44 gwasanaethodd Peake fel gofodwr wrth gefn ar gyfer ehediad gofod Soyuz TMA-17M.[26][27]
Taith i'r Orsaf Ofod Ryngwladol
Teithiodd Peake i'r Orsaf Ofod Ryngwladol (ISS), ar 15 Rhagfyr 2015, ar gyfer Taith 46 a 47.[28][29] Fe'i lansiwyd yn llwyddiannus am 11:03 GMT o Baikonur Cosmodrome[30] ar fwrdd Soyuz TMA-19M. Y wefan swyddogol ar gyfer ei daith yw principia.org.uk.[31]
Yn ystod y lansiad, yn ôl y traddodiad, roedd pob cosmonot yn cael dewis tri o ganeuon i'w chwarae iddyn nhw. Dewisodd Tim ganeuon Queen - "Don't Stop Me Now", U2 - "Beautiful Day" a Coldplay - "A Sky Full of Stars".[32]
Wrth ddocio, methodd sustem lywio ddocio Kurs, a roedd rhaid i Yuri Malenchenko ddocio â llaw. Fe ohiriodd hyn y docio gyda ISS o 10 munud. Dociodd y Soyuz gyda'r ISS yn y pendraw am 17:33 GMT.[33] Derbyniodd Peake negeseuon o gefnogaeth gan y Frenhines ac Elton John, ar ôl docio yn llwyddiannus.[34] Ei bryd cyntaf ar yr ISS oedd brechdan bacwn a phaned o de.[35]
Darlledwyd neges flwyddyn newydd gan Tim Peake gan y BBC i ddathlu 2016.[36][37]
Cefnogodd Peake gerddediad gofod gan ddau ofodwr Americanaidd ar 21 Rhagfyr 2015. Cymerodd rhan yn y cerddediad gofod cyntaf y tu allan i'r ISS gan ofodwr Prydeinig ar 15 Ionawr 2016. Diben y cerddediad oedd cyfnewid uned 'sequential shunt' diffygiol ar baneli solar yr orsaf.[38]
Ar 24 Ebrill 2016, rhedodd Peake Marathon Llundain 2016 yn defnyddio melin draed yr ISS. Peake oedd y dyn cyntaf i redeg marathon o'r gofod ac yr ail unigolyn i redeg marathon yn y gofod, ar ôl Sunita Williams, a redodd Marathon Boston 2007 o'r ISS.[39]
Penodwyd Peake yn Gydymaith Urdd Sant Michael a Sant Siôr (CMG) yn Anrhydeddau Pen-blwydd 2016 ar gyfer gwasanaethau i ymchwil gofod ac addysg wyddonol.[40]
Ar 18 Mehefin 2016, dychwelodd Peake o'r ISS i'r ddaear ar fwrdd modiwl disgyniad y llong ofod Soyuz a'i cymerodd i'r orsaf ofod ym mis Rhagfyr 2015. Glaniodd y llong ofod ar baith y Kazakh yn Kazakhstan bron 300 milltir i'r de-orllewin o ddinas fawr Karaganda, gan lanio am 09.15 UTC. Roedd Peake wedi cwblhau tua 3000 cylchdro o'r Ddaear a oedd yn cwmpasu pellter o 125 miliwn cilomedr (78 miliwn milltir).[41]
Partneriaeth yr Orsaf Ofod Ryngwladol a Gwobr Heddwch Nobel
Yng Nghynhadledd Gofod Genedlaethol Myfyrwyr y DU yn gynnar yn 2014, mynegodd Peak ei gefnogaeth i'r cynllun i wobrwyo Gwobr Heddwch Nobel i bartneriaeth yr Orsaf Ofod Rhyngwladol.
"Roeddwn yn falch iawn i ddarllen am yr Orsaf Ofod Ryngwladol a'r trafodaethau i'w henwebu ar gyfer y Wobr Heddwch Nobel oherwydd ... mae wedi bod yn un o'r rhai partneriaethau rhyngwladol mwyaf anhygoel ...[Mae'r ISS] yn wir wedi dod â llawer o wledydd at ei gilydd drwy amseroedd anodd, ac yn parhau i wneud hynny."
Nododd Peake fod cyfyngiadau cynyddol ar raglenni gofod o gwmpas y byd, a bydd mentrau ar y cyd fel ISS yn angenrheidiol ar gyfer ymdrechion yn y dyfodol. "Rwy'n credu mai model [yr ISS] yw'r un fydd angen ar gyfer archwilio'r gofod yn y dyfodol oherwydd gyda chyllidebau yn dod yn fwy ac yn fwy cyfyngedig, yn wir nid yw un genedl yn mynd i allu i ehangu archwilio pellach allan i gysawd yr haul, i blaned Mawrth , a thu hwnt. Rydym yn mynd i orfod gweithio gyda'i gilydd ar brosiectau."[42]
Bywyd personol
Mae Peake yn briod â Rebecca, ac mae ganddynt ddau fab. Mae'n mwynhau dringo, ogofa, rhedeg traws gwlad a triathlon.[43]
Cyfeiriadau
Dolenni allanol
- Gwefan ESA Tim Peake Archifwyd 2016-07-07 yn y Peiriant Wayback.
- Tim Peake yn Principia blog
- Tim Peake ar Facebook
- Tim Peake ar Twitter
- Tim Peake ar Flickr
- Tim Peake ar Instagram
