Evolusyonê merduman

Evolusyonê merduman heta 70 milyon serran ra ver şıno u vaciyeno ki merdum prosimiyenan ra ameo. 100 milyon serran ra ver çıçıkinê ke şena tut kena, 70 milyon serran ver merey dari, 65 milyon serran ra ver plesiadabiformeli, 55 milyon serran ra ver adabiformeler veciyi. Bahdo 50 milyon serra ra ver simiyeni vıraziyi. 40 milyon serran ra ver haplorhini veciyi. 25 milyon serran ra ver meymunê dınyay kıhani (catharhinler) veciyi.

Piyê merdumanê tewr kıhan

Gorey qeydê fosilan ra piyê merdumanê tewr kıhan yew prosimiyen biyo^[1] u no prosimiyen bırr de cüyo u ganiyê qıteki ke binê bırr de cüwiyo, inan werdo. Pêro de eni promisyenan vaciyao Soricidae. Soricidae seba 50 milyon serra serê daran de cüwiyo u inca de hêdi hêdi resayo. Eno zeman de çımê cı biyê gırd, wucıdê cı biyo gırd engıştê cı seba pe gureten resayo.

Name	Çı wext biyo (Milyon serre)	Cayê cüyayışi	Dergiye	Kilo	Hecmê mezgi (cm³)	Qeydê Fosili	Çı wext qeyd biyo u nusiyao
Türê ke ebe cınsê HOMO ra gırey cı esti
H. habilis	2.2 – 1.6	Afrika	1.0–1.5 m	33–55 kg	660	zaf	1960/1964
H. erectus	2 – 0.03	Ewropa, Afrika (Cava , Çin, Kofkas)	1.8 m	60 kg	850 (verên) – 1100 (peyên)	çok	1891/1892
H. rudolfensis	1.9	Kenya				1 tasê ser	1972/1986
H. georgicus	1.8	Gurcıstan			600	az	1999/2002
H. ergaster	1.9 – 1.4	Rocvetış u Veroc Ewropa	1.9 m		700–850	çok	1975
H. antecessor	1.2 – 0.8	İspanya	1.75 m	90 kg	1000	2 mıntıqey	1997
H. cepranensis	0.9 – 0.8?	İtalya			1000	1 adet leteyê serê ser	1994/2003
H. heidelbergensis	0.6 – 0.25	Ewropa, Afrika, Çin	1.8 m	60 kg	1100–1400	zaf	1908
H. neanderthalensis	0.35 – 0.03	Ewropa, Rocawan Asya	1.6 m	55–70 kg (wucıdo howl)	1200–1700	zaf	(1829)/1864
H. rhodesiensis	0.3 – 0.12	Zambiya			1300	zaf kemi	1921
H. sapiens sapiens	0.2 – ewro	heme cihan de	1.4–1.9 m	50–100 kg	1000–1850	Ewro cıwiyeno	—/1758
H. sapiens idaltu	0.16 – 0.15	Etiyopya			1450	3 edet gemugê seri	1997/2003
H. floresiensis	0.10 – 0.012	Endonezya	1.0 m	25 kg	400	7 teni	2003/2004

Referansi

[1]