Антрапагенез

Антрапагенез — частка біялагічнай эвалюцыі, якая прывяла да з’яўлення віду Homo sapiens, які аддзяліўся ад іншых гамінід, чалавекападобных малпаў і плацэнтарных млекакормячых, працэс гісторыка-эвалюцыйнага фарміравання фізічнага тыпу чалавека, першапачатковага развіцця яго працоўнай дзейнасці, гаворкі. Вывучэннем антрапагенезу займаецца мноства навук, у прыватнасці антрапалогія, палеаантрапалогія, генетыка, лінгвістыка.

У эвалюцыйным кантэксце тэрмін «чалавек» ставіцца не толькі да людзей, што жывуць зараз, але і да прадстаўнікам вымерлых відаў роду Homo. Акрамя таго, даследаванні антрапагенезу распаўсюджваюцца на іншых гамінін, напрыклад, аўстралапітэкаў. Род Homo аддзяліўся ад аўстралапітэка ці падобных ім гамінін каля 2 млн гадоў таму ў Афрыцы. Існавала некалькі відаў людзей, большасць з якіх вымерла^[1]. Да іх, у прыватнасці, адносяцца эрэктусы і неандэртальцы.

Старажытныя прадстаўнікі віда Homo sapiens з’явіліся ў выніку эвалюцыі 400—250 тыс. гадоў таму. Пануючай у нашы дні гіпотэзай паходжання людзей з’яўляецца нская, згодна з якой наш від з’явіўся ў Афрыцы і адтуль распаўсюдзіўся па ўсім свеце, замяшчаючы існуючыя папуляцыі H. erectus і H. neanderthalensis. Альтэрнатыўная гіпотэза завецца мультырэгіянальнай. Згодна з апошняй, людзі, пачынаючы, відаць, ад H. erectus, эвалюцыянавалі як адзіны від, у якім генныя патокі маглі вольна цыркуляваць. Наяўныя ў цяперашні час даныя палеаантрапалогіі не дазваляюць зрабіць канчатковы выбар паміж гэтымі гіпотэзамі ^[2], хоць даныя генетыкі падтрымліваюць нскую тэорыю.

Пачынаючы з H. habilis, людзі выкарыстоўвалі каменныя прылады працы, усё больш па-майстэрску вырабленыя (гл. Палеаліт). У апошнія 50 тыс. гадоў тэхналогія і культура змяняюцца хутчэй, чым папярэднія эпохі.