Διαδηλωτής απέναντι στο τανκ

Το περιστατικό συνέβη στη βόρεια πλευρά της Πλατείας Τιενανμέν στις 5 Ιουνίου του 1989^[10] και διήρκεσε περίπου 3,5 λεπτά. Το άτομο στεκόταν στη μέση της λεωφόρου απέναντι σε μια ίλη αρμάτων μάχης.^[11] Φορούσε λευκό πουκάμισο, μαύρα παντελόνια και κρατούσε σακούλες αγορών.^[11] Καθώς η φάλαγγα των αρμάτων σταμάτησε, ο άντρας έκανε μια χειρονομία με το δεξί του χέρι προς το προπορευόμενο άρμα. Το άρμα αντέδρασε προσπαθώντας να αλλάξει την πορεία του και να τον προσπεράσει, ωστόσο αυτός άλλαξε την θέση του έτσι ώστε να συνεχίσει να το εμποδίζει με το σώμα του. Το άρμα τελικά έσβησε την μηχανή του και τα υπόλοιπα άρματα της ίλης έπραξαν το ίδιο. Για ένα μικρό χρονικό διάστημα δε συνέβη τίποτα, καθώς η κατάσταση βρισκόταν σε αδιέξοδο.^[12]

Έχοντας σταματήσει την πορεία των αρμάτων, ο διαδηλωτής ανέβηκε πάνω στο προπορευόμενο και έσκυψε κοντά στην οπή του οδηγού του όπου και φάνηκε σαν να προσπαθούσε να απευθυνθεί στο πλήρωμα εντός. Κατόπιν σκαρφάλωσε στον πύργο του τανκ, και ενώ ακουγόταν ριπές όπλων στη γύρω περιοχή, είχε συνομιλία λίγων δευτερολέπτων με ένα μέλος του πληρώματος που βγήκε από την καταπακτή του πύργου. Μετά το τέλος της συζήτησης ο άντρας κατέβηκε από το τανκ και έκανε χειρονομίες στα άρματα να αποχωρήσουν. Τα άρματα επανεκκίνησαν τις μηχανές τους και ξεκίνησαν να προχωρούν με ταχύτητα, ωστόσο ο διαδηλωτής τοποθέτησε ξανά το σώμα του μπροστά από το πρώτο άρμα το οποίο σταμάτησε αμέσως.^[12]

Σύντομα εμφανίστηκαν δύο άντρες με γαλάζια ένδυση οι οποίοι αποτράβηξαν τον διαδηλωτή και εξαφανίστηκαν μαζί του εντός του πλήθους. Μετά την απομάκρυνση του τα άρματα συνέχισαν την πορεία τους.^[4] Οι αυτόπτες μάρτυρες δεν είναι βέβαιοι για το ποιοι ήταν αυτοί που τον απομάκρυναν, με τις εκτιμήσεις να αναφέρουν πως ήταν προσωπικό της κινεζικής κυβέρνησης^[13] ή πως ήταν τυχαίοι περαστικοί.

Πάρα πολύ λίγα είναι γνωστά για την ταυτότητα του ατόμου ή του πληρώματος του πρώτου άρματος μάχης και τι απέγιναν μετά.^[5][6] Σύντομα μετά το περιστατικό, αναφέρθηκε από βρετανική εφημερίδα τάμπλοϊντ πως ονομαζόταν Ουάνγκ Ουεϊλίν (王维林) και ήταν ένας 19χρονος σπουδαστής^[14][15] ο οποίος αργότερα αντιμετώπισε κατηγορίες για πολιτικό χουλιγκανισμό και απόπειρα υπονόμευσης μελών του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού.^[16][17] Ωστόσο ο ισχυρισμός αυτός δεν βρίσκεται σε συμφωνία με την εσωτερική αλληλογραφία του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας όπου αναφέρεται πως δεν μπορούσαν να βρουν ποιός ήταν ο διαδηλωτής, σύμφωνα με το Κέντρο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων με έδρα το Χονγκ Κονγκ το οποίο απέκτησε πρόσβαση στα έγγραφα αυτά.^[18] Στα έγγραφα επίσης εμφανίζεται ένα μέλος του κόμματος να λέει Δεν μπορούμε να τον βρούμε. Μάθαμε το όνομα του από τους δημοσιογράφους. Κάναμε ελέγχους μέσω υπολογιστών αλλά δεν μπορούμε να τον βρούμε ανάμεσα στους νεκρούς ή τους φυλακισμένους.^[18][19]

Ο Ζιάνγκ Ζεμίν, τότε γενικός γραμματέας του κόμματος της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας και μετέπειτα πρόεδρος, σε μια συνέντευξη που παραχώρησε το 1990 σε αμερικανικό τηλεοπτικό μέσο ρωτήθηκε σχετικά με το τι απέγινε το πρόσωπο αυτό. Ο Ζεμίν, ο οποίος διεξήγαγε την συνέντευξη μέσω διερμηνέα, απάντησε αρχικά στα κινεζικά λέγοντας Δεν μπορώ να επιβεβαιώσω το κατά πόσο αυτός ο νέος άντρας που αναφέρατε συνελήφθη ή όχι και κατόπιν συμπλήρωσε μιλώντας στα αγγλικά Νομίζω ποτέ δεν σκοτώθηκε (I think never killed).^[17] Η κυβέρνηση της Κίνας κατόπιν προέβαλε το περιστατικό ως παράδειγμα του ανθρωπισμού που διαπνέει τον στρατό της χώρας καθώς ο διαδηλωτής δεν συνεθλίβη από το άρμα.^[20][19]

Σε μετέπειτα συνέντευξη του το 2000 και πάλι σε αμερικανικό μέσο, απαντώντας στο ίδιο ερώτημα, ο Ζεμίν είπε Δεν συνελήφθη ποτέ, και κατόπιν συμπλήρωσε, Δεν ξέρω που είναι τώρα. Παράλληλα τόνισε με έμφαση πως το άρμα σταμάτησε και δεν συνέθλιψε τον νεαρό άντρα.^[21][19]

Η φωτογραφία του νεαρού άνδρα μπροστά από το άρμα έγινε σύμβολο της φοιτητικής εξέγερσης στην πλατεία Τιέν Αν Μεν το 1989^[18][22] και θεωρείται ως μια από τις πιο σημαντικές ιστορικές φωτογραφίες του 20ου αιώνα.^[1][2][3]

Κατά την διάρκεια, αλλά και έπειτα από τις διαδηλώσεις στην πλατεία, οι δυνάμεις καταστολής ήταν εχθρικές προς τους ξένους δημοσιογράφους και κατάσχεσαν και κατέστρεψαν όλα τα φιλμ που μπορούσαν να βρούν, ενώ μέσω στρατιωτικού νόμου η φωτογράφιση γεγονότων έγινε ποινικό αδίκημα το οποίο επέσυρε μακρόχρονη φυλάκιση.^[23]

Μετά τη βίαιη και αιματηρή καταστολή της φοιτητικής εξέγερσης στην πλατεία Τιέν Αν Μεν στις 3 Ιουνίου, οι περισσότεροι δημοσιογράφοι θεώρησαν πως οι διαμαρτυρίες είχαν φτάσει στην κορύφωση τους και πολλοί ετοιμαζόταν να φύγουν, ώσπου συνέβη το περιστατικό με τα άρματα μάχης δύο ημέρες αργότερα στις 5 Ιουνίου.^[23][24]

Υπήρξαν 5 φωτογράφοι που κατάφεραν να απαθανατίσουν το συγκεκριμένο γεγονός και να διαφύγουν των κινεζικών κυβερνητικών ελέγχων.^[25] Ένας από αυτούς δεν δημοσιοποίησε το υλικό του για 20 χρόνια, παρά μόνο το 2009 όπου έδειχνε το περιστατικό από το ίδιο επίπεδο του δρόμου με τον διαδηλωτή.^[22][26]

Οι φωτογραφίες που εμφανίστηκαν στα περιοδικά Time και Life δόθηκαν από τους δημοσιογράφους σε ένα Γάλλο φοιτητή ο οποίος τα μετέφερε λαθραία έξω από τη χώρα εντός ενός κουτιού τσαγιού, ενώ αυτές του Newsweek μεταφέρθηκαν εκτός της Κίνας από τον ίδιο τον δημοσιογράφο του.^[25][27]

Υπήρξαν και άλλες φωτογραφίες της εξέγερσης από διεθνείς εφημερίδες, ΜΜΕ και ειδησεογραφικά πρακτορεία,^{[28][29][30][31][32]} ωστόσο η πλέον διάσημη φωτογραφία του γεγονότος και της εξέγερσης συνολικά είναι αυτή που τραβήχτηκε από τον Τζεφ Ουάιντενερ (Jeff Widener), φωτογράφο του Associated Press, ο οποίος την τράβηξε με χρήση τηλεφακού από τον 6ο όροφο του μπαλκονιού ενός ξενοδοχείου στην περιοχή, και ενώ βρισκόταν σε περίπου 800 μέτρα απόσταση από το σημείο του φοιτητή απέναντι στα άρματα μάχης.^[33][34][29] Η φωτογραφία αυτή κατόπιν αναπαράχθηκε ευρέως από όλα τα διεθνή μέσα.^[25][34][27]

• June Fourth: The True Story, Tian'anmen Papers/Zhongguo Liusi Zhenxiang Volumes 1–2 (Chinese edition), Zhang Liang, ISBN 962-8744-36-4.
• Red China Blues: My Long March from Mao to Now, Jan Wong, Doubleday, 1997, trade paperback, 416 pages, ISBN 0-385-48232-9 (Contains, besides extensive autobiographical material, an eyewitness account of the Tiananmen crackdown and the basis for an estimate of the number of casualties.)
• The Tiananmen Papers, The Chinese Leadership's Decision to Use Force Against their Own People—In their Own Words, Compiled by Zhang Liang, Edited by Andrew J. Nathan and Perry Link, PublicAffairs, New York, 2001, ISBN 1-58648-012-X

• Διαδηλώσεις στην πλατεία Τιεν Αν Μεν
• Λογοκρισία στη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας
• Ανθρώπινα δικαιώματα στη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας

Κύριοι

• Μαγνητοσκόπηση του πλήρους περιστατικού από το CNN - cnn.com
• Συνέντευξη με τον κύριο φωτογράφο του γεγονότος - YouTube
• Πλήρες βίντεο με το τέλος του περιστατικού - YouTube

Στα ελληνικά

• Η νύχτα που η Τιενανμέν βάφτηκε κόκκινη - TVXS, 04.06.2015
• Tank Man: Τι απέγινε ο άντρας που σταμάτησε τα τανκ στη Τιενανμέν; - Πρώτο Θέμα, 04.06.2014

Ξενόγλωσσοι

• Αφιέρωμα της εφημερίδας New York Times
• Ανάλυση από το περιοδικό Foreign Affairs