Θεολογική Βιβλιοθήκη της Καισάρειας Μαριτίμας
Η Θεολογική Βιβλιοθήκη της Καισάρειας Μαριτίμας, ή απλά η Βιβλιοθήκη της Καισάρειας, ήταν η βιβλιοθήκη των χριστιανών της Καισάρειας Μαριτίμας στην Παλαιστίνη κατά την αρχαιότητα.
Ιστορία
Μέσω του Ωριγένη, και ιδιαίτερα του λόγιου πρεσβύτερου Παμφίλου, ενός άπληστου συλλέκτη βιβλίων της Γραφής, η θεολογική σχολή της Καισάρειας κέρδισε τη φήμη, ότι είχε την πιο εκτεταμένη εκκλησιαστική βιβλιοθήκη της εποχής, που περιείχε περισσότερα από 30.000 χειρόγραφα: ο Γρηγόριος Ναζιαντζηνός, ο Μέγας Βασίλειος, και άλλοι, ήρθαν να σπουδάσουν εκεί. Ο τύπος κειμένου της Καισάρειας αναγνωρίζεται από τους μελετητές ως ένας από τους πρώτους τύπους της Καινής Διαθήκης.
Ο Άγιος Πάμφιλος αφιέρωσε τη ζωή του στην αναζήτηση και την απόκτηση αρχαίων κειμένων, που συγκέντρωσε στην περίφημη βιβλιοθήκη, που επρόκειτο να χρησιμοποιήσει αργότερα ο Ιερώνυμος, και ίδρυσε μία σχολή για θεολογικές σπουδές. [1] Στο αντιγραφείο (scriptorium), απαραίτητο συμπλήρωμα σε όλες τις βιβλιοθήκες της αρχαιότητας, επέβλεπε την παραγωγή ακριβών επεξεργασμένων αντιγράφων της Γραφής. Μαρτυρίες για τον ζήλο και τη φροντίδα του σε αυτό το έργο βρίσκονται στον κολοφώνα βιβλικών χειρογράφων. Ο Ιερώνυμος στο έργο De Viris Illustribus (75) λέει, ότι ο Πάμφιλος «μετέγραψε το μεγαλύτερο μέρος των έργων του Ωριγένη της Αλεξάνδρειας με το δικό του χέρι», και ότι «αυτά σώζονται ακόμη στη βιβλιοθήκη της Καισαρείας».
Μεταξύ άλλων ανεκτίμητων χαμένων θησαυρών στη βιβλιοθήκη ήταν το κατά Εβραίους Ευαγγέλιο. Ο Ιερώνυμος γνώριζε αυτό το αντίγραφο του λεγόμενου «εβραϊκού» ή αραμαϊκού κειμένου του Ευαγγελίο,υ του Ματθαίου, και ο Ευσέβιος [2] αναφέρεται στον κατάλογο της βιβλιοθήκης, που προσάρτησε στον Βίο τού Παμφίλου. Ένα απόσπασμα που παραθέτει ο Ιερώνυμος, από τον χαμένο Βίο, [3] περιγράφει πώς ο Πάμφιλος προμήθευε τους άπορους μελετητές με τα απαραίτητα της ζωής, και τους έδιδε αντίγραφα των Γραφών, από τα οποία διατηρούσε μεγάλο απόθεμα. Παρομοίως χάριζε αντίγραφα σε γυναίκες αφιερωμένες στη μελέτη. Ο μεγάλος θησαυρός της βιβλιοθήκης στην Καισάρεια ήταν το αντίγραφο των «Εξαπλών» του ίδιου του Ωριγένη, ίσως το μόνο πλήρες αντίγραφο που δημιουργήθηκε ποτέ. Το συμβουλεύτηκε ο Ιερώνυμος. [4] Ο Άγιος Πάμφιλος μαρτύρησε τον Φεβρουάριο του 309. [5]
Οι συλλογές της βιβλιοθήκης υπέφεραν από τους διωγμούς επί του Αυτοκράτορα Διοκλητιανού, αλλά αποκαταστάθηκαν στη συνέχεια από επισκόπους της Καισαρείας. [6] Ο Ακάκιος της Καισαρείας και ο Ευζώιος, διάδοχοι του Ευσεβίου, επικεντρώθηκαν στη διατήρηση. [7]
Η Βιβλιοθήκη αναφέρεται τον 6ο αι., αλλά ο Χένρυ Μπάρκλεϋ Σουήτ [8] ήταν της γνώμης, ότι πιθανότατα αυτή δεν επέζησε πολύ από την κατάληψη της Καισάρειας από τους Σαρακηνούς το 638, και αυτός ο ισχυρισμός επαναλαμβάνεται, χωρίς αναφορά, σε μία σύγχρονη αναφορά: η «μεγάλη βιβλιοθήκη διατηρήθηκε στην Καισάρεια, μέχρι που καταστράφηκε από τους Άραβες τον 7ο αι.». [9] Ο O'Κόνορ λέει γι' αυτή τη Βιβλιοθήκη, ότι «η παράδοση της μαθητείας... συνεχίστηκε από τον Παμφίλιο (απεβ. 309). Προσθέτοντας στη συλλογή χειρογράφων του Ωριγένη, δημιούργησε μία βιβλιοθήκη δεύτερη μόνο από αυτήν της Αλεξάνδρειας. το 630 είχε 30.000 τόμους» [10] Αυτός ο αριθμός βασίζεται στην εκτίμηση τού Ισίδωρου της Σεβίλλης στις Eτυμολογίες του. [11] Για περισσότερες πληροφορίες δείτε το άρθρο σχετικά με τη μουσουλμανική κατάκτηση της Συρο-Παλαιστίνης.