Καλονύκτης Ρεθύμνης

Η πρώτη αναφορά για το χωριό γίνεται στην ενετική περίοδο. Το 1651 ανήκει στον Λιβά Ρεθύμνου και Ναχιγιέ Ρεθύμνου ως μετόχι.^[4] To 1879 εντάσσεται στον δήμο Ρουστίκων, το 1901 στον διευρυμένο δήμο Ατσιποπούλου^[5] και το 1903 επιστρέφει στον επανασυσταθέντα Δήμο Ρουστίκων. To 1911 εντάσσεται στον αγροτικό δήμο Παλαιλήμνου^[6] και στις 19/12/1920 στην απογραφή του στον αγροτικό δήμο Παλαιλήμνου (σύνολο δήμου 309 κάτοικοι^[7]), έχουν ενταχθεί το Μετόχι Μονής Προφήτου Ηλιού^[8] με 3 μοναχούς και ο Μύλος με 6 κάτοικους. Τον Αύγουστο του 1997 στις πρώτες διαβουλεύσεις για το σχέδιο Καποδίστριας, ο Καλονύκτης εμφανίζεται ενταγμένος στον Δήμο Επισκοπής (Δυτικό Ρέθυμο).^[9] Με το ΦΕΚ 27Α της 31ης Ιανουαρίου 1925 προσαρτάται στην κοινότητα Ρουστίκων μαζί με το Μετόχι Μονής Προφήτου Ηλιού και τον Μύλο.

Δείτε: Κοινότητα Καλονύκτου

• Μύλος: Βενετικό κτίσμα που διατηρείται χωρίς να λειτουργεί
• Δημοτικό σχολείο: λειτούργησε ως μονοτάξιο από το 1925 (επί επιθεωρητείας Μπέλκα)^[10] ως το 2011, oπότε έγινε έδρα του πολιτιστικού συλλόγου. Από το 1842 έως το 1925 οι Καλονυχτιανοί μαθητές φοιτούσαν στο δημοτικό σχολείο Ρουστίκων.
• Εκλογικό Κέντρο: στο δημοτικό σχολείο στις προεδρικές εκλογές 4/4/1926^[11] και από τις βουλευτικές εκλογές του 1956 (152ο).

Οι εγγεγραμμένοι ψηφοφόροι του εκλογικού κέντρου είναι 257 τον Ιούνιο 2019^[12]

• Μονοθέσιο νηπιαγωγείο: από το 2005 έως το 2015
• Πύργος του Πατροσήφη ή Πύργος του Συγγέλω ή Πύργος στο Κάτω Μαλάκι, σήμερα ανήκει στο Κάτω Μαλάκι και ανάγεται στην περίοδο της ενετοκρατίας^[13][14][15] Ο Κατάλογος Κάστρων Νομού Ρεθύμνης τον περιέχει.^[16] Ο Πύργος του Συγγέλου είναι ένα Ενετικό κτίριο, το οποίο αποπεράτωσαν οι Τούρκοι, κατοικήθηκε από την οικογένεια του Πατράκη Ιωσήφ το 1830 και κατόπιν εμπρησμού πωλήθηκε αρχές του 1900 στον Παπαδονικολάκη Μανόλη (Συγγέλο) που καταγόταν από την Ασή Γωνιά, αλλά είχε μεταναστεύσει στην Αμερική. Κατοίκησε εκεί αποκτώντας μάλιστα δώδεκα παιδιά.^[17]
• Κουλές Αγιασματσίου. Οχυρωματικός πύργος - παρατηρητήριο που κατασκευάστηκε κατά την επανάσταση του 1866 από τους Τούρκους, προκειμένου να ελέγξουν τους επαναστάτες.^[18]
• Δεξαμενή ύδρευσης: Προγραμματίστηκε επί κοινοτάρχου Μαρίας Ηλιάκη τον Μάρτιο του 1969.^[19][20]
• Πηγές στο Αγιασμάτσι^[21] που υδρεύουν κοινότητες Ατσιπόπουλου, Πρινέ, Γωνιάς, Μετοχίων και Βαλσαμονέρου.
• Οδοί και πλατείες Καλονύκτι^[22]
• Γέφυρα επί του χειμάρρου Καλονύκτι Ρουστίκων: 1904^[23] Μια δέυτερη γέφυρα στην περιοχή αποπερατώθηκε το 1940.^[24]
• Οδός Αγιασματσίου-Καλονύκτι^[25]
• Σπήλιοι: Μαυρονικολή^[26], Χαβούζα^[27] Μπεηούλιο ή Μπελιούλιο ή Σπήλιοι τσι Κεφάλας και Αγίου Αντωνίου

Ο Καλονύκτης είναι ενορία της B΄ Αρχιερατικής Περιφέρειας της Ιεράς Μητροπόλεως Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου, της Εκκλησίας της Κρήτης, στην οποία ανήκει και η Παλαίλιμνος Ρεθύμνης με 14 ναούς, στους οποίους περιλαμβάνονται η Αγία Κυριακή Γωνιάς (πετρόκτιστη, εορτάζει 7 Ιουλίου^[28] και ο Άγιος Στέφανος Μαλακίων.Βενετικής περιόδου θεωρείται και η ενοριακή, πολιούχος, μονόκλιτη και παλιά διατηρητέα εκκλησία του Γενέσιου (Γενέθλιου) της Θεοτόκου, που βρίσκεται στο κέντρο του χωριού και εορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου. Για τη χάρη της γίνεται πανηγύρι.^[29] Η παράδοση αναφέρει, ότι την οθωμανική περίοδο, μπήκαν οι Τούρκοι για να την καταστρέψουν. Πήραν μια βαρέ ^[30] και χτύπησαν την Αγία Τράπεζα. Το σημάδι του κτυπήματος υπάρχει και σήμερα. Με το κτύπημα, ωστόσο, πετάχτηκαν σπίθες, ενώ παράλληλα μια μεγάλη μέλισσα εμφανίστηκε στο καμπαναριό. Οι Τούρκοι φοβήθηκαν κι έφυγαν, χωρίς να πειράξουν την εκκλησία. Στην εκκλησία εορτάζεται στις 27 Μαΐου ο Άγιος Ιωάννης ο Ρώσος.

Παρεκκλήσια είναι το παλιό εκκλησάκι, καθολικού ρυθμού, του Μιχαήλ Αρχαγγέλου (Ταξιάρχες), στην τοποθεσία «Μοναστηρικό Μετόχι», που ανήκει στη μονή Προφήτη Ηλία Ρουστίκων^[31] και ο Άγιος Νεκτάριος (ιδιωτική).Από τις 14 Οκτωβρίου 2018, λειτουργεί κατηχητικό σχολείο από τον Ιερό Ενοριακό Ναό Γενεσίου της Θεοτόκου Καλονυκτίου, με κατηχήτρια τη διδασκάλισσα Φιλιώ Μητσοπούλου - Σταυρουλάκη.^[32]

Υπάρχει εκπολιτιστικός σύλλογος που ιδρύθηκε στην Αθήνα το 1988, με την επωνυμία "Παναγία η Καλονυχτιανή" και εκπολιτιστικός σύλλογος των κατοίκων του χωριού με την επωνυμία "Ο Νικηφόρος" που ιδρύθηκε στο Καλονύκτι το 2014.

• Ποδόσφαιρο: Υπάρχει η ποδοσφαιρική ομάδα Α.Π.Σ. Καλονύκτι που ιδρύθηκε το 1993 και έχει αγωνιστεί 2 φορές, το 1997-1998 και το 2008-2009 (όταν κατέκτησε την 14η θέση και υποβιβάστηκε), στην πρώτη κατηγορία της ΕΠΣΡ και τώρα στην Β' ΕΠΣΡ, όπου υπήρξε μία φορά πρωταθλήτρια το 1997. Επίσης συμμετείχε στα ημιτελικά του κυπέλλου ΕΠΣΡ το 1997-1998. Αγωνίζεται σε ιδιόκτητο γήπεδο με την ονομασία "Σταύρος Σταυρουλάκης". To 2013 η ομάδα ανέστειλε τη λειτουργία της.^[33] Αθλητές της ομάδας υπήρξαν οι Εμμ.Ελ.Σταυρουλάκης ("ψαροκυνηγός"), Γ.Πατράκης ("αέρινος"). Στον Απόλλωνα Αγίου Ιωάννου Χανίων της Α' ΕΠΣΧ αγωνίστηκαν οι αδερφοί Εμμανουήλ και Νικόλαος Σουχλάκης του Ευπρέπιου και στον Ατρόμητο Ρεθύμνης ο Σταύρος Ιωσ. Σταυρουλάκης.
• Στίβος: Ο "Βαρδινογιάννειος Δρόμος" προς τιμήν του Παύλου Βαρδινογιάννη περνούσε περιμετρικά του χωριού καθώς ξεκινούσε από την Επισκοπή και κατέληγε στο γήπεδο Γάλλου μέσω της παλαιάς εθνικής οδού Χανίων - Ρεθύμνης. Από το 2014 διεξάγεται σε ετήσια βάση, κάθε Απρίλη, ο αγώνας δρόμου "Νικηφόρειος Δρόμος" προς τιμήν του Νικηφόρου Φωκά.

Διακεκριμένοι αθλητές είναι ο Σταυρουλάκης Ελ. Αετός, αθλητής του Παναθηναϊκού, ο οποίος κατέχει το ρεκόρ ομάδας Παναθηναϊκού στο κρητικό βόλι με επίδοση 15.90 στα Αρκάδια στη Σοχώρα στο Ρέθυμνο στις 8/11/1986^[34] και Ατρόμητου Ρεθύμνης, πρωταθλητής Κρήτης στη σφαιροβολία, δισκοβολία και το κρητικό βόλι σε Βαρδινογιάννεια, Μελιδόνειους Αγώνες^[35] και Αρκάδια (^[36] και οι αθλητές στίβου Γαλερού Ρούσσα και Ηλιάκης Ευαγγ. Εμμανουήλ.

Το 1577 αναφέρεται ως Calinicte, το 1630 ως Calonicti, το 1659 ως Kalonikti και το 1832 ως Kalonykti.^[37] Στην Αιγυπτιακή απογραφή του 1834, που αναδημοσιεύει ο Robert Pashley,^[38] αναφέρεται ως χωριό στα Ρεθεμνιώτικα με 6 χριστιανικές και 5 μουσουλμανικές οικογένειες^[39][40] και το 1881 αναφέρεται ως Καλονύκτι. Στον παρακάτω πίνακα, αποτυπώνεται χρονικά η πληθυσμιακή εξέλιξη. To 1900 εμφανίζονταν ακόμα Τούρκοι στο χωριό, που τότε ανήκε στην Ε' Περιφέρεια Δήμου Ρουστίκων Επαρχίας Ρεθύμνης.^[41]

• Απογραφή πληθυσμού 2011 Αρχειοθετήθηκε 2015-10-16 στο Wayback Machine.
• Οδηγός: Ποδηλατικές διαδρομές 1 και 6 μέσω Καλονύχτη (σε μορφή pdf και έντυπο) Επιτροπή τουριστικής προβολής νομού, ανακτήθηκε 7-4-2012
• Mονοπάτι Ε4 μέσω Καλονύχτη Αρχειοθετήθηκε 2011-12-28 στο Wayback Machine.
• Πάσλευ Ταξίδια στην Κρήτη Βιβλίο 1: σελ.99: περιγραφή διαδρομής από Ρούστικα προς Καλονύχτη-Πρινέ
• Κατοίκηση χωριού στα χρόνια των Οθωμανών, Ψηφιακή Κρήτη^{[νεκρός σύνδεσμος]}

• Εφημερίδα Ρεθεμνιώτικα Νέα 18/9/2014: Καλονύκτης Ρεθύμνου
• Αναζήτηση Πεσόντων - Γενικό Επιτελείο Στρατού
• Οι νεκροί των εθνικών αγώνων μας : Ο επίσημος πίναξ των ονομάτων των φονευθέντων κατά τους εθνικούς αγώνας από της ανεξαρτησίας της Ελλάδος μέχρι του 1922, Ημερομηνία έκδοσης: 1932, Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Νεοελληνικών Σπουδών Ανέμη
• Αναφορά Γρ.Γαλεράκη στον κατάλογο νεκρών - εφημερίδα Εμπρός 11/8/1913, Σελίδα: 4
• Αναφορά Γρηγορίου Γαλεράκη στον κατάλογο νεκρών εφημερίδα Σκριπ 11/8/1913
• Χρονολόγιο σημαντικότερων μαχών επανάστασης 1821-1830 στην Κρήτη του Δημητρίου Νικολακάκη^{[νεκρός σύνδεσμος]}
• Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΣΤΙΒΟΥ
• pts&height=515.52 pts&maxpage=69 Φαφουτάκης Παύλος, Συλλογή Ηρωικών Κρητικών ασμάτων, Τυπογραφείον "Αθηναίς", Αθήναι 1889, σελ. 71
• Λευτέρη Κρυοβρυσανάκη: Ρεθεμνιώτικος Στίβος 20ος αιώνας: σελίδα 24: Η διοικητική διαίρεση του νομού Ρεθύμνου
• Παναγιώτου Κ. Κριάρη Ιστορία της Κρήτης από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι τέλους της επαναστάσεως του 1866 σελίδα 751 Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων Αρχειοθετήθηκε 2020-09-18 στο Wayback Machine.
• Βασίλειον της Ελλάδος, Υπουργείον Εθνικής Οικονομίας, Διεύθυνσις Στατιστικής, Απαρίθμησις των κατοίκων των νέων επαρχιών της Ελλάδος του έτους 1913
• Βασίλειον της Ελλάδος, Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 7ης Απριλίου 1951, Εν Αθήναις, 1955
• Βασίλειον της Ελλάδος, Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, Αποτελέσματα της απογραφής πληθυσμού - κατοίκων της 19 Μαρτίου 1961, τόμος I, Πληθυσμός κατά γεωγραφικάς και διοικητικάς υποδιαιρέσεις, Αθήναι 1964
• Ελληνική Δημοκρατία, Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, Αποτελέσματα Απογραφής πληθυσμού - κατοικιών της 14ης Μαρτίου 1971, τόμος Ι
• Ελληνική Δημοκρατία, Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, Αποτελέσματα Απογραφής πληθυσμού - κατοικιών της 5ης Απριλίου 1981, τόμος Ι
• Δρομολόγιο για τα εννέα χωριά του Καμπανού Εφημερίδα Ρεθεμνιώτικα Νέα 21/05/2015
• Καλομενόπουλου Κρητικά Τοπογραφία και Οδοιπορικά 1894 σελ.210-213 & 219-222 Ηλεκτρονική Βιβλιοθήκη Ανέμη Πανεπιστημίου Κρήτης
• Επαρχιακό Οδικό Δίκτυο Π.Ε. Ρεθύμνης Ιστοσελίδα Περιφέρειας Κρήτης^{[νεκρός σύνδεσμος]}
• Λευτέρη Κων. Κρυοβρυσανάκη: Ρεθεμνιώτικος Πανδέκτης, λήμματα Καλονύκτης Ρεθύμνου, Παλαίλιμνος Ρεθύμνου
• Ἐγκόλπιο Ἡμερολόγιο 2015 τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ρεθύμνης καί Αὐλοποτάμου Ιστοσελίδα Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ρεθύμνης καί Αὐλοποτάμου Αρχειοθετήθηκε 2015-08-17 στο Wayback Machine.
• Ναοί τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ρεθύμνης καί Αὐλοποτάμου Ιστοσελίδα Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ρεθύμνης καί Αὐλοποτάμου Αρχειοθετήθηκε 2017-05-20 στο Wayback Machine.
• Ανδρέας Νενεδάκης: Ο Εφεδροπατέρας, σελ.131-132
• 100 χρόνια από την Κήρυξη των Βαλκανικών Πολέμων: “Η Μυροβόλος Ελευθέρα και η Συμβολή των Κρητών Αγωνιστών” ιστοσελίδα Ιεράς Μητροπόλεως Χίου και Οινουσσών
• Κρήτη Βιογραφίες Τόμος Γ' Εκδόσεις Οικονόμου
• Κλείνουν 15 νηπιαγωγεία στο Ρέθυμνο
• Mc Master University Library: Digital Archive: Χάρτης Νομών Χανίων-Ρεθύμνης του Β'ΠΠ με αναφερόμενο και το Καλονύχτι
• Βικελαία Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Εφημερίδων Aναζήτηση Καλονυκτι