Μπλουζ

Η λέξη blue στα αγγλικά, εκτός από το μπλε χρώμα, σημαίνει την κακή ψυχική διάθεση.

Οι αιώνες που ακολούθησαν την ανακάλυψη της Αμερικής, στιγματίστηκαν από το εκτεταμένο δουλεμπόριο Αφρικανών σκλάβων. Οι συνθήκες μεταφοράς ήταν άθλιες και πολλοί από αυτούς πέθαιναν στο ταξίδι. Όσοι επιζούσαν τους περίμενε η μεγάλη περιπέτεια της ζωής τους. Υπήρχε μεγάλη ανάγκη από εργατικό δυναμικό ώστε οι αχανείς εκτάσεις, ιδίως του Αμερικανικού Νότου, να καταστούν καλλιεργήσιμες και προσοδοφόρες. Αυτοί οι Αφρικανοί σκλάβοι εργάζονταν από την ανατολή ως τη δύση του ήλιου, ενώ η μεταχείρισή τους δεν ήταν ανθρώπινη αφού δεν θεωρούνταν «κανονικοί» άνθρωποι. Είχαν μεταφέρει, γραμμένα ανεξίτηλα στη μνήμη τους, τις μουσικές και τους χορούς της πατρίδας τους. Έτσι, στα πλαίσια της πρώτης πολυεθνικής κοινωνίας που δημιουργούνταν τότε, τον 17ο-19ο αιώνα στο Νότο των ΗΠΑ, οι νέγροι είχαν κάθε δίκιο να νιώθουν πεσμένη την ψυχική τους διάθεση. Η λέξη blue, συνήθως στον πληθυντικό blues, στα ελληνικά ίσως καλύτερα να αποδίδεται ως «τα χάλια», «έχω τις μαύρες μου».

Για πολλά χρόνια το μπλουζ παίζονταν και διαδίδονταν μόνο από μνήμης, ζωντανό και σε προσωπικό επίπεδο. Γεννήθηκε στο Δέλτα του Βόρειου Μισσισσιπή μετά από τον αμερικανικό εμφύλιο πόλεμο. Επηρεασμένο από τις αφρικανικές ρίζες του^[1], μπαλάντες και ρυθμικούς χορούς, (τα τζαμπ απ), εξελίχθηκε σταδιακά σε μουσική για έναν τραγουδιστή, που δημιουργούσε διάλογο ανάμεσα στη φωνή και την κιθάρα του, τραγουδώντας έναν στίχο και απαντώντας οργανικά^[2].

Από τα σταυροδρόμια των λεωφόρων 61 και 49 και την πλατφόρμα του σιδηροδρομικού σταθμού του Κλάρκσντεϊλ, το μπλουζ μετακόμισε βόρεια στο Μπιλ Στριτ του Μέμφις και τα «Θεάματα των γιατρικών» (medicine shows^[3]), για να επηρεάσουν τη λαϊκή μουσική σχεδόν σε όλο το εύρος της. Τα πρώτα μπλουζ ακολουθούσαν, σε ό,τι αφορά στο ρυθμικό τους πρότυπο, τον συχνά ακανόνιστο ρυθμό της φωνής, όπως φαίνεται σε ηχογραφήσεις της δεκαετίας του 1920, ακόμη και της δεκαετίας του 1930, από τους θρυλικούς Τσάρλι Πάτον, Μπλάιντ Λέμον Τζέφερσον, Ρόμπερτ Τζόνσον, Λάιτνινγκ Χόπκινς κ.ά.

Στη δεκαετία του 1930 και του 1940 τα μπλουζ κατέκτησαν τον Βορρά και πέρασαν στο ρεπερτόριο της μπιγκ μπαντ τζαζ. Η εισαγωγή του ηλεκτρικού ενισχυτή και η χρήση της τονικότητας της τζαζ άλλαξε ριζικά τη μορφή του «ηλεκτρικού» πλέον μπλουζ. Στις πόλεις του Βορρά, στο Σικάγο και το Ντιτρόιτ, μπλουζίστες και σόλο κιθαρίστες (lead quitarists) όπως ο Μάντι Γουότερς, ο Γουίλι Ντίξον, ο Τζον Λη Χούκερ, ο Χόουλινγκ Γουλφ και ο Έλμορ Τζέιμς έπαιξαν ηλεκτρικά και έκαναν δημοφιλή τα μπλουζ του Δέλτα του Μισισιπή, χρησιμοποιώντας στην μπάντα όργανα όπως το μπάσο, τα ντραμς, το πιάνο και περιστασιακά τη φυσαρμόνικα. Στην ίδια περίοδο στο Χιούστον ο Τι-Μπόουν Γουόκερ, και στο Μέμφις ο Μπι Μπι Κινγκ καθιέρωσαν ένα νέο στυλ που συνδύαζε την τεχνική της τζαζ με το ρεπερτόριο και την τονικότητα του μπλουζ.

• Machlis Joseph 1963, The Enjoyment of Music, W. W. Norton, New York