Περισσοδάκτυλα

Οι διάφορες οικογένειες των περισσοδακτύλων έχουν αναπτύξει ευκρινείς μορφολογικές διαφορές, ως αποτέλεσμα της προσαρμογής τους σε διαφορετικά ενδιαιτήματα και διαφορετικούς τρόπους διαβίωσης.

Έχουν ωστόσο κοινά χαρακτηριστικά στη δομή των άκρων και της οδοντοστοιχίας. Όλα τα σύγχρονα και η πλειονότητα των εξαφανισμένων περισσοδακτύλων είναι μεγαλόσωμα ζώα. Το εξαφανισμένο Παρακεραθηρίο του Ολιγοκαίνου είναι μάλιστα το μεγαλύτερο χερσαίο θηλαστικό που έχει υπάρξει.

Τα μέλη της οικογένειας των ρινοκερατιδών είναι όπως και οι ελέφαντες παχύδερμα, ενώ οι τάπιροι και οι ίπποι καλύπτονται από κοντό και πυκνό τρίχωμα.

Άκρα, κρανίο και οδοντοστοιχία

Τα περισσοδάκτυλα έχουν όπως όλα τα οπληφόρα στις απολήξεις των άκρων τους οπλές. Οι ρινόκεροι έχουν στις οπλές τους τρία δάκτυλα, ενώ οι τάπιροι έχουν στα μπροστινά άκρα τέσσερα και στα πίσω άκρα τρία δάκτυλα. Οι ίπποι εμφανίζουν μονοδακτυλία. Στο κρανίο των ρινόκερων φύονται ένα, η δύο κέρατα, τα οποία δεν αποτελούνται όπως τα κέρατα των αρτιοδακτύλων από οστεική μάζα, αλλά από κερατίνη. Το άνω χείλος και η ρίνα έχουν εξελιχθεί στους τάπιρους σε μικρή προβοσκίδα, με την οποία λαμβάνουν την φυτική τους τροφή.

Ο οδοντικός τύπος των περισσοδακτύλων είναι: I 0-3/0-3 C 0-1/0-1 P 3-4/3-4 M 3/3.

Τα περισσοδάκτυλα εκπροσωπούνται σήμερα από τρεις οικογένειες, τις ιππίδες (Equidae), τις ταπιρίδες (Tapiridae) και τις ρινοκερατίδες (Rhinocerotidae). Οι οικογένειες αυτές φαινοτυπικά διαφέρουν αρκετά μεταξύ τους και ο πρώτος που αντιλήφθηκε τη συγγενική σχέση μεταξύ αυτών ήταν το 19ο αιώνα ο ζωολόγος Ρίτσαρντ Όουεν (Richard Owen), ο οποίος τα κατέταξε σε μια κοινή τάξη, την οποία ονόμασε Perissodactyla, από τις ελληνικές λέξεις περισσός και δάκτυλον.

Οι ζωολόγοι αναγνωρίζουν 17 σύγχρονα είδη περισσοδακτύλων, τα οποία ανήκουν σε 6 γένη. Οι ρινόκεροι (4 γένη) και οι τάπιροι (1 γένος) αποτελούν την υποτάξη των κερατομόρφων (Ceratomorpha), ενώ τα άλογα, οι ζέβρες και οι όνοι της οικογένειας των ιππιδών ανήκουν όλα στο ίδιο γένος και αποτελούν την υποτάξη των ιππομόρφων (Hippomorpha).

Ταξινόμηση

• Τάξη Περισσοδάκτυλα (Perissodactyla)
  • Υποτάξη Ιππόμορφα (Hippomorpha)
    • Οικογένεια Ιππίδαι (Equidae)
      • Γένος Ίππος (Equus)
        • Equus ferus - Άγριο άλογο
          • †Equus ferus ferus - Ταρπάνος
          • Equus ferus przewalskii - Άλογο του Πρζεβάλσκι
          • Equus ferus caballus - Άλογο
        • Equus africanus - Αφρικανικός όνος
          • Equus africanus africanus - Αφρικανικός όνος της Νουβίας
          • Equus africanus somaliensis - Αφρικανικός όνος της Σομαλίας
          • Equus africanus asinus - Γάιδαρος (εξημ.)
          • †Equus africanus atlanticus - Αφρικανικός όνος του Άτλαντα
        • Equus hemionus - Όναγρος
          • Equus hemionus hemionus - Μογγολικός κουλάν
          • Equus hemionus kulan - Τορκμενιανός κουλάν
          • Equus hemionus onager - Περσικός όναγρος
          • Equus hemionus khur - Ινδικό κουρ
          • †Equus hemionus hemippus - Συριακός όνος
        • Equus kiang - Κιάνγκ
          • Equus kiang kiang - Δυτικό κιάνγκ
          • Equus kiang holdereri - Ανατολικό κιάνγκ 
          • Equus kiang polyodon - Νότιο κιάνγκ 
        • Equus quagga - Πεδινή ζέβρα
          • †Equus quagga quagga - Κουάγγα
          • Equus quagga burchellii - Ζέβρα του Μπάρτσελ
          • Equus quagga boehmi - Ζέβρα του Γκραντ
          • Equus quagga borensis - Ζέβρα του Μανέλες
          • Equus quagga chapmani - Ζέβρα του Τσάπμαν
          • Equus quagga crawshayi - Ζέβρα του Κροσέυ
          • Equus quagga selousi - Ζέβρα του Σελούς
        • Equus zebra - Ορεινή ζέβρα
          • Equus zebra zebra - Ορεινή ζέβρα του Ακρωτηρίου
          • Equus zebra hartmannae - Ζέβρα του Χάρτμαν
        • Equus grevyi - Ζέβρα του Γκρέβυ
  • Υποτάξη Κερατόμορφα (Ceratomorpha)
    • Οικογένεια Ταπιρίδαι (Tapiridae)
      • Γένος Τάπιρος (Tapirus)
        • Tapirus terrestris - Τάπιρος της Βραζιλίας
        • Tapirus pinchaque - Ορεινός τάπιρος
        • Tapirus bairdii - Τάπιρος του Μπερντ
        • Tapirus indicus - Ινδικός τάπιρος
        • Tapirus kabomani - Μικρός μαύρος τάπιρος
    • Οικογένεια Ρινοκερατίδαι (Rhinocerotidae)
      • Γένος Ρινόκερος (Rhinoceros)
        • Rhinoceros sondaicus - Ρινόκερος της Ιάβας
          • Rhinoceros sondaicus sondaicus - Ινδονησιακός ρινόκερος της Ιάβας
          • Rhinoceros sondaicus annamiticus - Βιετναμέζικος ρινόκερος της Ιάβας
          • Rhinoceros sondaicus inermis - Ινδικός ρινόκερος της Ιάβας
        • Rhinoceros unicornis - Ινδικός ρινόκερος
      • Γένος Δίκερος (Diceros)
        • Diceros bicornis - Μαύρος ρινόκερος
          • Diceros bicornis bicornis - Νότιος μαύρος ρινόκερος
          • Diceros bicornis brucii - Βορειοανατολικός μαύρος ρινόκερος
          • Diceros bicornis chobiensis - Μαύρος ρινόκερος του Τσομπ
          • Diceros bicornis ladoensis - Μαύρος ρινόκερος της Ουγκάντα
          • Diceros bicornis longipes - Δυτικός μαύρος ρινόκερος
          • Diceros bicornis michaeli - Ανατολικός μαύρος ρινόκερος
          • Diceros bicornis minor - Νοτιοκεντρικός μαύρος ρινόκερος
          • Diceros bicornis occidentalis - Νοτιοδυτικός μαύρος ρινόκερος
      • Γένος Κερατοθήριον (Ceratotherium)
        • Ceratotherium simum - Λευκός ρινόκερος
          • Ceratotherium simum simum - Νότιος λευκός ρινόκερος
          • Ceratotherium simum cottoni - Βόρειος λευκός ρινόκερος
      • Γένος Δικερόρινος (Dicerorhinus)
        • Dicerorhinus sumatrensis - Ρινόκερος της Σουμάτρας
          • Dicerorhinus sumatrensis sumatrensis - Δυτικός ρινόκερος της Σουμάτρας
          • Dicerorhinus sumatrensis harrissoni - Ανατολικός ρινόκερος της Σουμάτρας
          • Dicerorhinus sumatrensis lasiotis - Βόρειος ρινόκερος της Σουμάτρας