Boriso la 3-a

Ĉi tiu artikolo bezonas poluradon, ĉar ĝi montras stilajn kaj/aŭ gramatikajn kaj/aŭ strukturajn problemojn, kiuj ne konformas al stilogvido. La priskribo de la problemo troviĝas ĉi tie. Bonvolu ŝanĝi la enhavon por plibonigi la artikolon.

Vi povas plibonigi la jenon: Aldonu mankanta(j)n fontindiko(j)n al la artikolo. Se vi korektis unu el la menciitaj mankoj, bonvolu forigi la koncernan parametron de la ŝablono {{Pluraj problemoj}}. Detaloj estas en la dokumentado.

Boriso la 3-a estis la bulgara caro (la 30-an de januaro 1894 – 28-an de aŭgusto 1943) el familio Saksio-Koburgo kaj Gotao, lia patro estis bulgara caro Ferdinando la 1-a.

Boriso la 3-a
Caro de Bulgario
Boriso la 3-a
Persona informo
Борис Клемент Роберт Мария Пий Луи Станислав Ксавие Сакскобургготски
Naskonomo	Boris Klemens Robert Maria Pius Ludwig Stanislaus Xaver Борис Клемент Роберт Мария Пий Станислав Сакскобургготски
Naskiĝo	30-an de januaro 1894 en Sofio,  Bulgario
Morto	28-an de aŭgusto 1943 en Sofio,  Bulgario
Mortis pro	naturaj kialoj vd
Mortis per	korinfarkto vd
Tombo	Rila-monaĥejo vd
Religio	ortodoksismo • katolikismo vd
Etno	bulgaroj vd
Lingvoj	bulgara • germana vd
Loĝloko	Sofio vd
Ŝtataneco	Bulgario vd
Alma mater	Vasil Levski National Military University vd
Subskribo
Familio
Dinastio	Saksio-Koburgo kaj Gotao de Bulgario
Patro	Ferdinando la 1-a de Bulgario vd
Patrino	Marie Louise de Bourbon-Parma
Gefratoj	Prince Kyril, Prince of Preslav • Princess Nadejda of Bulgaria • Princess Eudoxia of Bulgaria vd
Edz(in)o	Giovanna Isabella
Infanoj	Marie Louise Simeono la 2-a
Profesio
Okupo	monarko • oficiro • militisto • lokomotivestro vd
Laborkampo	politikisto vd
Postenoj Postenoj Tsar of Bulgaria vd
Honorigoj Honorigoj Ordeno de Blanka Aglo • Ordeno de Sankta Anna 1a-klasa • Ordeno de Blanka Aglo • Order of St. Vladimir, 1st class • Order of Saints Cyril and Methodius • Order of Bravery • Ordeno de Sankta Aleksandro • Ordeno de Sankta Aleksandro Nevskij • Ordeno de Sankta Andreo • honora doktoro de la Universitato de Sofio • Order of Military Merit • Order of Civil Merit • Granda Oficiro de la Honora Legio • Reĝa Ordeno de Viktoria • Ordeno de Leopoldo • Supra Ordeno de la Plej Sankta Anunciacio • Knight grand cross of the order of the crown of Italy • granda kruco de la Ordeno de Sanktaj Maŭrico kaj Lazaro • Ordeno Pro la Merito • Ruĝ-Aglordeno • Ordeno de Sankta Huberto • Ordeno de la Germana Aglo • Military Order of Max Joseph • ordeno de Karolo la 1-a • Order of the Star of Karađorđe • Kavaliro de la Ordeno de Sankta Aleksandro Nevskij • Ordeno de Sankta Vladimiro vd
Caro de Bulgario
Dum	3-a de oktobro 1918 – 28-a de aŭgusto 1943
Antaŭulo	Ferdinando la 1-a, lia patro
Sekvanto	Simeono la 2-a, lia filo
vd	Fonto: Vikidatumoj
v • d • r

Baptopatro de Boriso estis la rusa caro, Nikolao la 2-a. Boriso la 3-a akiras klerecon en sofia armea akademio kaj universitato. Li fariĝas la bulgara caro, post abdiko de lia patro post la malvenko en la unua mondmilito.

Post malsukcesa agado de Stambolijskij, la ĉefministro de Bulgario (1919-23), la dekstra opozicio organizas puĉon kun apogo de la caro. Unu tagon de la puĉo, Boriso vizitis la ĉefministron en la naskiĝvilaĝo la 8-an de junio 1923 kaj donacis al li flavmelonon. La puĉo okazis aŭrore, sekvatage kaj je la 11-a horo, la caro jam nomumis Cankov al ĉefministro, oficiroj murdis Stambolijski kelkajn tagojn poste.

Responde al la puĉo, la komunistoj organizis ribelon en septembro, sed tio malsukcesis kaj la regantoj ekzekutis milojn el la ribelantoj.

La caro geedziĝis en 1930 kun itala princino Johanna por fortigi la italan orientiĝon. En majo de 1934 okazis nova puĉo: la franc-amika Zveno-grupo - kiuj volis konfederacion kun Jugoslavio. Boriso forigis ilin unu jaron poste kaj enkondukis fortan caran diktaturon.

Bulgario subskribis amikecan traktaton kun Jugoslavio en 1937. Post sukcesoj de Adolf Hitler, Bulgario turnis sin al Germanio kaj alianciĝis kun ĝi. La caro esperis teritoriajn akirojn per apogo de Germanio kaj Italio. Tio okazis en 1940-41, sed la akiritajn teritoriojn - krom Dobruĝo - perdis Bulgario post la denove perdita mondmilito.

Reciproke al la teritoriaj akiroj, Bulgario devis pli kruele trakti la judojn. Printempe de 1943 la naziaj oficistoj postulis deportadojn de la judoj. Je premo de la religiaj estroj kaj ŝtataj eminentuloj, la caro rifuzis envagonigon de la 50.000 judoj. Pro tio Hitler invitis lin en somero de 1943 al si.

Dum la renkontiĝo la 9-an de aŭgusto, Boriso defendis sian decidon kaj deklaris, ke ne volas ekmiliti kontraŭ la Sovetunio - pro la slava amikeco-. Ses tagojn poste, Hitler provis konvinki lin en Obersalzberg, sed sensukcese. La caro samtage hejmenflugis. Li sekvatage li ĉasis apron en Carska Bistrica kaj montgrimpis kun sia pli juna frato (la plej grandan bulgaran pinton Musalan).

Boriso revenis en Sofion la 23-an de aŭgusto, kie li abrupte malsaniĝis. Boriso la 3-a malfacile povis spiri, havis vomsenton, sentis premon en la brusto kaj eĉ perdis la konscion unufoje. La kuracistoj diagnozis galproblemojn ĉe li. Tiam oni alvenigis la Berlinan kuraciston, kiu ektraktis lin pro kora insuficienco.

La sanstato de la caro ne boniĝis kaj mortis la 28-an de aŭgusto, posttagmeze. Lian morton onidire antaŭanoncis - unu jaron pli frue - la fama bulgara klarvidanto Vanga.

Pri lia morto naskiĝis konspiraj teorioj kaj oni akuzis la germanan, rusan, britan sekretservojn.