Lenguas biu-mandara
Las lenguas biu-mandara (o lenguas chádicas centrales) son una subfamilia de lenguas que incluye 79 idiomas y dialectos (según una estimación de SIL) habladas en África. Forman parte de las lenguas chádicas.
Lenguas biu-mandara | ||
---|---|---|
Región | África subsahariana Occidental | |
Países | Nigeria Chad Camerún | |
Hablantes | 2,9 millones | |
Familia | Biu-Mandara | |
Subdivisiones | Biu-Mandara A Biu-Mandara B | |
Clasificación interna
Las clasificación usada por Ethnologue es la siguiente:
- Lista A
- A.1 Lenguas tera
- Occidentales
- tera
- yara (jara)
- Orientales
- boga
- ga'anda
- hwana
- Occidentales
- A.2 Lenguas bura-marghi
- División 1
- bura-pabir
- cibak
- kofa
- putai
- División 2
- Idioma huba
- Idioma marghi central
- Idioma marghi meridional
- Idioma nggwahyi
- División 1
- A.3 Lenguas bana-higui
- bana
- hya
- kamwe
- psikye
- A.4 lenguas mandara-lamang
- Lenguas glavda
- cineni
- dghwede
- glavda
- guduf-gava
- gvoko
- parkwa
- wandala
- Lenguas lamang
- lamang
- vemgo-mabas
- xedi
- Lenguas glavda
- A.5 Lenguas mafa-giziga
- baldamu
- cuvok
- dugwor
- gaduwa
- Idioma gemzek
- Idioma giziga meridional
- Idioma giziga septentrional
- Idioma mada
- Idioma mafa
- Idioma matal
- Idioma mbuko
- Idioma mefele
- Idioma melokwo
- Idioma merey
- Idioma mofu-gudur
- Idioma mofu septentrional
- Idioma muyang
- Idioma pelasla
- Idioma wuzlam
- Idioma zulgwa
- A.6
- Idioma sukur
- A.7 Lenguas daba-gawar
- Idioma buwal
- Idioma daba
- Idioma gavar
- Idioma mbedam
- Idioma mina
- A.8 lenguas bata-bachama
- Idioma bacama
- Idioma bata
- Idioma fali
- Idioma gude
- Idioma gudu
- Idioma holma
- Idioma jimi
- Idioma ngwaba
- Idioma nzanyi
- Idioma sharwa
- Idioma tsuvan
- Idioma zizilivaka
- A.1 Lenguas tera
Comparación léxica
Los numerales reconstruiods para diferentes ramas de las lenguas biu-mandara son:[1]
GLOSA | Grupo A | Grupo B | PROTO-BIU- MANDARA | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
PROTO- TERA [A1] | PROTO- BM [A2] | PROTO- BH [A3] | PROTO- ML [A4] | PROTO- MG [A5] | SUKUR [A6] | PROTO- DG [A7] | PROTO- BATA [A8] | PROTO-BK [B1] | PROTO- MM [B2] | GIDAR [B3/C] | ||
'1' | *ɗita | *taŋ | *tanə | *tekʷe/ *palo | *tek/ *pala | kə̀lí | *-tɑɗ | *seʁdia | *kitay/ *ɗaw | tákà | *tak-/ *pala/ (*ɗaw) | |
'2' | *suɣuri | *suɗà / (*mitɬu) | *ɓaku | *sula / *cew | bák | *bɑk / *suliɗ | *bok | *(ʁ-)siɗa | *silu / *ɓok | súlà | *sɨwra, *ɓɨwak | |
'3' | *mahkun- | *makur̃ | *mahəkunu | *ma-χ-kurɗ- | *mahkar | ma̋ken | *mɑhkɑɗ | *mahku | *(ga-ʁ-)kur- | *uhu | hókù | *mah-kur- *hɨkin |
'4' | *fwəɗa | *fwaɗu | *fwaɗa~ *wfaɗa | *fwaɗa~ *ufaɗa | *wfwaɗ~ *mafaɗ | fwáɗ | *m-fɑɗ | *fwaɗ | *gaɗe | *puɗu | póɗò | *wɨpaɗ |
'5' | *(n-)tifu | *wcifu | *χwtafa/ *ɮɨɓa | *zlam~ *ɮam | ɮám | *ʣɑɓən | *tuf | *sinsi | *ɬiɓ- | ɬé | *hʷɨtif, ,*ɬensi *ɮɨɗɨm | |
'6' | *(n-)kwa | *kwaŋ- | *mkwax | *makwa | mʊ́kwà | *kwɑh | *kwal-taka | *2x3 | *ɬira | ɬré | *markɨɗʸ, , *kɨwah, *ɬira | |
'7' | *mwut | *muɗɨfa | *burufaŋ | *-ɗifa | *təsəlaɗ / *ʦuɓa | máɗáf | *mburfiŋ | *katul | *migzak | bùhúl | *mɨɗɨp, *tasɨraɗ | |
'8' | *4x2 | *(n-)cisu | *n-tuɣusi | *təɣasa | *5+3 / *2x4 | tə̀kə̀z | *5+3 / *4+4 | *tuɣus / *4+4 | *2x4 | dòdòpórò | *tɨɣis | |
'9' | *mɨðla | *(m-)wɬisti | *təmbaɗ- | *ʦwiɗ | míçí míɬí | *to-mbiɗo | váyták | *təmbiɗa | ||||
'10' | *kum / *gum | *kuma | *muŋə / *gum | *ɣʷaŋ-/ *kulawa | *kulaw | ʔwàn | *wɑm / *guɓ | *gum- | *ʁ-kan | *doːgo | kláù | *kʷɨm/ *kɨrɨw |
Referencias
Bibliografía
- Moreno Cabrera, Juan Carlos. Lenguas del Mundo Visor. Madrid. 1990. ISBN 84-7774-856-X
Enlaces externos
🔥 Top keywords: Wikipedia:PortadaLiga de Campeones de la UEFAEspecial:BuscarLiga de Campeones de la UEFA 2023-24Cleopatra I de EgiptoReal Madrid Club de FútbolBayern de MúnichRevolución del 19 de abril de 1810Arsenal Football ClubAndriy LuninManchester City Football ClubPornhubJude BellinghamTabla periódica de los elementosYouTubeChatGPTCarlo AncelottiPep GuardiolaJérémy DokuAntonio RíosÁlex de MiñaurBorussia DortmundFútbol Club BarcelonaRafael NadalCleopatraFallout (serie)Antonio RüdigerCopa Mundial de Clubes de la FIFA 2025Erling HaalandGabriel García MárquezArroba (símbolo)Fallout (serie de televisión)BaloncestoRodri HernándezSegunda Guerra MundialLockheed Martin F-16 Fighting FalconCristiano RonaldoOusmane DembéléBrahim Díaz