آب‌دوغ‌خیار
آب‌دوغ‌خیار نام یک غذای سادهٔ سنتی ایرانی اصیل است که به‌صورت سرد و در کاسه سرو می‌شود.[۱] این غذای خوش‌مزه، ظاهری دل‌نشین و ارزش غذایی بالایی دارد.[۲] گونه‌های همانند آن در ترکیه، مقدونیه، قبرس، آلبانی و ارمنستان نیز تهیه می‌شوند.[۳]
| گونه | سوپ سرد |
|---|---|
| بخش | ظهر، شب |
| خاستگاه |  ایران |
| دمای سرو | سرد، یخ |
| مواد اصلی | آب، دوغ، خیار |
| مواد معمول | کشمش، ماست، نعنا، ترخون، گردو، پیاز، سیر |
| 10 کیلوکالری (42 kJ) | |
| خوراکی‌های مشابه | کل جوش |
ترکیب‌ها
ترکیبات اصلی این غذا شامل ماست یا دوغ ترش یا شیرین، خیار ریز شده، سبزیجات تازه و بودار، یخ و نان است و از گردو، خامه، ترخون، ریحان، نعناع، کشمش، پیاز، سیر، موسیر به عنوان اجزای فرعی استفاده می‌شود.[۱]
گونه‌ها
از آنجا که در ترکیبات این غذا از بسیاری از گروه‌های غذایی همچون غلات، لبنیات، سبزیجات و میوه‌ها استفاده می‌شود، این غذا به عنوان یک غذای کامل شناسایی شده و گستره استفاده از آن، همه اقوام ایرانی را دربر می‌گیرد.[۲] این غذا مناسب برای فصول گرم سال مانند تابستان است و رفع عطش می‌نماید.[۴] در نوع زمستانی این غذا، به‌جای دوغ، آب انار شیرین بکار می‌رود. به این غذا «ترید انار» گفته می‌شود.[۵]
برخی از ارامنه ایران در آب‌دوغ خیار از کشک نیز استفاده می‌کنند.[۶] در گویش تویسرکان به این غذا تلیت (ترید) قاشقی گفته می‌شود.[۷]
ارزش غذایی
وجود ماست (دوغ) در این غذا، موجب جذب پروتئین و کلسیم، کاهش کلسترول خون، تقویت باکتری‌های مفید موجود در دستگاه گوارشی، کاهش احتمال بروز تومور و سرطان روده بزرگ، کاهش شمارقارچ‌ها در دستگاه تناسلی زنان و حتی کاهش وزن خواهد بود. کشمش موجود در این غذا، دارای ویژگی آنتی‌اکسیدان است که از نابودی سلولی و پوکی استخوان جلوگیری می‌نماید و برای سلامت دندان و لثه نیز مفید است. همچنین فسفر موجود در گردوی مورد استفاده در این غذا، با فسفر موجود در ماهی برابری می‌نماید و منبع جذب انواع ویتامین‌ها می‌باشد.[۴]