آفت دهان
آفْت دهان (به انگلیسی: Aphthous stomatitis) یک بیماری شایع در دهان است که ضایعات دردناک نِکروتیک در مخاط دهان، زبان و لثه به بار می‌آورَد. علت آن ناشناخته است.این ضایعات یک دوره ده تا چهارده روزه باقی می‌مانند و خود به خود از بین می‌روند. در بیشتر موارد، این علائم عودکننده هستند.
| آفت دهان | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | استوماتیت آفتی مکرر (RAS)، آپارتمان های خوراکی مکرر، زخم آفتی مکرر |
 | |
| درد در لب پایین تر | |
| تخصص | پزشکی دهان درماتولوژی |
| نشانه‌ها | یک دور، دردناک در داخل دهان شما سفید یا خاکستری با مرز قرمز؛سوزش یا سوزش سوزان قبل از توسعه درد؛ تب، slugghishness، و یا گره های لنفاوی متورم که در موارد شدید اتفاق می افتد. |
| عوارض | سلولیت (عفونت پوست باکتریایی)؛ خستگی؛ تب؛ زخم هایی که در خارج از دهان ظاهر می شوند؛ درد در حالی که مسواک زدن دندان ها، خوردن، و / یا صحبت کردن |
| دورهٔ معمول آغاز | 1 to 2 days, before visual appearance |
| دورهٔ بیماری | 7-10 days |
| علت | بیماری بهشت؛ بیماری سلیاک؛ خستگی؛ حساسیت غذایی؛ عفونت HIV؛ لوپوس؛ آسیب های شفاهی؛ بهداشت دهان و دندان ضعیف؛ فشار؛ کمبود ویتامین |
| عوامل خطر | Anyone can develop canker sores. |
| روش تشخیص | start cancer treatment; have recent transplant surgery; start take a new medication |
| پیشگیری | اجتناب از غذاهای با طبع سرد یا گرم که بسته به نوع آفت، باید از مصرف زیاد آن پرهیز کرد. دوری از استرس یا تنش های بیش از حد.دوری از آدامس جویدن با طعم های تند و خنک کننده مثل نعنایی؛ اجتناب از محصولات بهداشتی خوراکی حاوی سدیم لوریل سولفات. |
| درمان | دهان شستشو؛ مکمل های غذایی؛ داروهای خوراکی |
| دارو | Abreva; cepacol; decadron; denavir; oracea; steroids; valtrex; vibramycin |
| فراوانی | ~20% of people to some degree[۱] |
| مرگ‌ها | هیچ‌کس تا به‌حال بر اثر آفت دهان فوت نکرده‌است. |
| طبقه‌بندی و منابع بیرونی | |
شیوع آفْت در جوامع مختلف از ۶٪ تا ۶۶٪ گزارش شده و متوسط شیوع آن ۲۰٪ است. در زن‌ها برتری نسبی دارد.[۲] آفْت، یک عفونت ویروسی نیست و قابلیت سرایت هم ندارد، اما عامل ژنتیک در بروز آن بسیار مؤثر است.[۳]دورهٔ آن حدود یک ماه است و اغلب پس از آن بدون درمان هم بهبود می‌یابد. درمان آن اغلب علامتی است و برای رفع آن بیشتر از دهان‌شویه یا قطره استفاده می‌شود.
اِتیولوژیِ آفْتِ عودکنندهٔ دهانی دقیقاً مشخص نیست، اما مواردی به‌عنوان علل زمینه‌ساز برای آن معرفی شده‌اند؛ مانند زمینهٔ ارثی، استرس، اختلالات آسیب‌شناختی (ایمونولوژیک)، عوامل هورمونی، کمبودهای تغذیه‌ای و نقایص خونی، سیگار و کمبود ویتامین c وحساسیت‌های غذایی.
انواع آفت[۴]
- زخم ویروس هرپس (تبخال)
- زخم مینور (کوچک)
- زخم ماژور (بزرگ)
علائم و نشانه‌ها
آفْت در سه شکل عمده وجود دارد که شایع‌ترین آن‌ها آفْت‌های کوچک (مینور) با شیوع ۸۰٪ و آفْت‌های بزرگ (ماژور) با شیوع حدود ۱۰٪، و ۱۰٪ بقیه نیز به‌صورت تبخال‌شکل دیده می‌شود.[۵] علائم آفْت محدود به دهان هستند و بیمار علائم عمومی (مانند تب) ندارد. علامت اصلی درد یا سوزش در محل آفْت است. ممکن است درد با بعضی غذاها و آشامیدنی‌ها (مانند اسیدها) تشدید شود. با بهبود زخم، درد نیز کاهش می‌یابد.شکایت بیماران درد شدیدی است که با اندازه دانه‌های سفیدی که در دهان شان ایجاد شده، تناسبی ندارد. به لحاظ دردناک بودن، در برخی موارد با تبخال اشتباه می‌شود اما حقیقت این است که تبخال (عفونت هرپس) با سفیدک (آفت) تفاوت دارد.[۶]
عوامل به‌وجود آورنده
- استرس‌های عاطفی یا جسمانی، اضطراب یا ناراحتی و عصبی‌بودن پیش از عادت ماهانه
- آسیب به مخاط دهان بر اثر فشار موضعی دندان‌های مصنوعی، غذاهای داغ، مسواک‌زدن خشن و با شدت یا کار دندانپزشکی
- آزردگی و تحریک ناشی از خوراکی‌هایی مثل شکلات، غذاهای ترش و اسیدی (سرکه) و غذاهای دودی، آجیل‌ها یا چیپس‌های نمک‌زده‌شده، گردو، فندق، پسته، پنیر و بادنجان
- اسید فولیک و ویتامین ب۲[۷]
- ضعف سیستم ایمنی بدن
البته علت مشخصی برای آفت ثابت نشده‌است ولی عوامل زیر در تحریک و ایجاد آن دخیل هستند:
ارث، استرس، خستگی، بیماری، صدمه ناشی از گازگرفتن ناگهانی، تغییرات هورمونی، قاعدگی در خانم‌ها، کاهش وزن شدید، حساسیت‌های تغذیه‌ای، ماده کف‌کننده موجود درخمیر دندان‌ها وکمبود ویتامین ب ۱۲، اسید فولیک،[۸]و البته به احتمال زیاد یکی دیگر از عوامل به وجود آورنده آفت دهانی پایین آمدن میزان شاخص pt و inr در بیماران مبتلا به کمبود فاکتور پنج یا همان لیدن می‌باشد.
طبق تحقیقات آفت جزوه نشانه‌های کرونا نیست.و فقط بثورات دهان (جوش‌های ریز قرمز) جز نشانه‌های کرونا هستند[۹]
درمان آفْت
آفْت خودبه‌خود خوب می‌شود و معمولاً نیازی به درمان ندارد. برای آفْت اگر درمانی صورت بگیرد معمولاً به‌منظور کاستن از درد و التهاب و استرس و جلوگیری از اضافه‌شدن عفونت ثانویه به آن است.
رایج‌ترین درمان‌هایی که در این خصوص توصیه می‌شود شامل موارد زیر هستند:
- رعایت بهداشت دهان
- استفاده از ژل موضعی حاوی عصاره های گیاهی مثل عصاره ریشه شیرین بیان ومورد و... که موجب تاثیر فوری به روی بافت آسیب دیده می‌گردد و درد وناراحتی بیمار سریعا برطرف می‌شود.
- رفع کمبودهای ویتامینی و املاح سرُمی همچون ویتامین ب۱۲، آهن و اسید فولیک و پرهیز از غذاهای آلرژی‌زا[۱۰]
- استفاده از داروهای بی‌حس‌کنندهٔ موضعی همچون لیدوکائین یا دیفن‌هیدرامین
- استفاده از مواد محافظ موضعی حاوی استروئیدهای موضعی همچون تریامسینولون یا کلوبتازول یا فلاکینولون
- دهان شویه حاوی عصاره گیاهی شیرین بیان
- استفاده از داروی گیاهی
- استفاده از محلول آب ولرم و نمک چند بار در روز
- شستشو با آب نمک[۱۱]
پیشگیری
کمبود عنصر روی در افراد مبتلا به آفْت عودکننده گزارش شده‌است.[۱۲] استفادهٔ منظم از نخ دندان و مسواک، مصرف ویتامین ب، حفظ بهداشت دهان و استفاده از دهان‌شویه‌های مناسب و آب‌نمک از بروز این بیماری جلوگیری می‌کند.[۱۳]
توصیه می‌شود افرادی که مرتباً و به تعداد زیاد آفْت می‌زنند یا آفْت آن‌ها بزرگ بوده و التیام آن‌ها زمان زیادی طول می‌کشد، جهت شناسایی عامل و بیماری‌های زمینه‌ایِ مستعدکننده تحت معاینات و آزمایش‌های کامل‌تری قرارگیرند.
پانویس
منابع
- فرهنگ پزشکی دورلَند، تهران.
- سفیدک‌های داخل دهان (آفت)، روزنامه اعتماد، پنج‌شنبه ۱ اسفند ۱۳۸۷، دکتر یاشیل احدی مقدم