اسید پانتوتنیک

ویتامین ب۵ یا اسید پانتوتِنیک یکی از ویتامین‌های گروه ب است. نام این ویتامین از کلمهٔ یونانی پانتوتن (به یونانی: παντόθεν) به معنای از همه جا ریشه می‌گیرد. علت این نام‌گذاری این است که مقدار کمی از این ویتامین در تقریباً همهٔ غذاها یافت می‌شود. این ویتامین در چرخه کربس در تولید کوآنزیم آ موثر است.

اسید پانتوتنیک
نام آیوپاک ارجح 3-[(24-Dihydroxy-33-dimethylbutanoyl)amino]propanoic acid[نیازمند منبع]
نام‌گذاری اتحادیه بین‌المللی شیمی محض و کاربردی 3-(24-Dihydroxy-33-dimethylbutanamido)propanoic acid[۱]
شناساگرها
شماره ثبت سی‌ای‌اس	599-54-2 Y, 79-83-4 R Y
پاب‌کم	988, 6613 R, 5748353 S
کم‌اسپایدر	963 Y, 6361 R Y, 4677898 S Y
UNII	568ET80C3D Y
شمارهٔ ئی‌سی	209-965-4
دراگ‌بانک	DB01783
KEGG	D07413 Y
MeSH	Pantothenic+Acid
ChEBI	CHEBI:7916 Y
ChEMBL	CHEMBL1594 Y
مرجع بیلشتین	1727062 1727064 R
3DMet	B00193
جی‌مول-تصاویر سه بعدی	Image 1 Image 2
SMILES CC(C)(CO)C(O)c(:[o]):[nH]CCc(:[o]):[oH] CC(C)(CO)C(O)C(=O)NCCC(O)=O
InChI InChI=1S/C9H17NO5/c1-9(2,5-11)7(14)8(15)10-4-3-6(12)13/h7,11,14H,3-5H2,1-2H3,(H,10,15)(H,12,13) Y Key: GHOKWGTUZJEAQD-UHFFFAOYSA-N Y
خصوصیات
فرمول مولکولی	C9H17NO5
جرم مولی	۲۱۹٫۲۳ g mol−1
چگالی	1.266 g mL-1
دمای ذوب	۱۸۳٫۸۳ درجه سلسیوس (۳۶۲٫۸۹ درجه فارنهایت؛ ۴۵۶٫۹۸ کلوین)
دمای جوش	۵۵۱٫۵ درجه سلسیوس (۱٬۰۲۴٫۷ درجه فارنهایت؛ ۸۲۴٫۶ کلوین)
log P	-0.856
اسیدی (pKa)	4.299
خاصیت بازی (pKb)	9.698
ترکیبات مرتبط
مرتبط با alkanoic acids	آرژینین Theanine Hopantenic acid 4-(گاما-گلوتامیل‌آمینو) بوتانوئیک اسید
ترکیبات مرتبط	دکسپانتنول
به استثنای جایی که اشاره شده‌است در غیر این صورت، داده‌ها برای مواد به وضعیت استانداردشان داده شده‌اند (در 25 °C (۷۷ °F)، ۱۰۰ kPa)
Y (بررسی) (چیست: Y/N؟)
Infobox references

این ویتامین محلول در آب است و در ترکیب با سیستیمین و ATP، کوآنزیم آ را به وجود می‌آورد. تبدیل اسید پانتوتنیک (ویتامین ب۵) به فسفوپنتتین توسط آنزیم پنتوتنات کیناز نخستین مرحله در تولید کوآنزیم آ در جانداران است. ویتامین ب۵ برای متابولیسم کربوهیدرات‌ها، چربی‌ها و پروتئین‌ها ضروری است و در سنتز هورمون‌ها نقش دارد. به علاوه، این ویتامین موجب رشد و مقاومت پوست و غشاهای مخاطی می‌شد. ویتامین ب۵ توسط گرما از بین می‌رود.

بدن انسان به طور متوسط به ۵ میلی‌گرم ویتامین ب۵ در روز نیاز دارد. این میزان که از طریق تغذیهٔ مناسب جذب بدن می‌شود در نوزادان حدود ۲ میلی‌گرم و در زنان شیرده ۷ میلی‌گرم است. کمبود ویتامین ب۵ معمولاً به هنگام سوءتغذیه بروز می‌دهد.

ویتامین ب۵ تقریباً در همهٔ غذاها به مقدار گوناگون یافت می‌شود؛ ولی دانه‌ها، غلات و به خصوص ژله رویال سرشار از این ویتامین هستند.

در داروسازی از این ویتامین برای جلوگیری از ریزش مو استفاده می‌شود.