جنگ نخست کنگو

جنگ نخست کنگو در سال‌های ۹۷–۱۹۹۶ بین شورشیان مخالف دولت زئیر با حمایت چندین کشور همسایه علیه این دولت درگرفت و در پی آن لوران کابیلا رهبر شورشیان چپ‌گرای کنگویی موفق به سرنگونی حکومت موبوتو سِسه سِکو و به دست گرفتن قدرت شد. کابیلا پس از موفقیت نام این کشور را به جمهوری دمکراتیک کنگو تغییر داد.

جنگ نخست کنگو
بخشی از پیامدهای نسل‌کشی رواندا; جنگ داخلی بوروندی و دومین جنگ داخلی سودان
Map showing the AFDL offensive
تاریخ ۲۴ اکتبر ۱۹۹۶ – ۱۶ مه ۱۹۹۷ (۶ ماه، ۳ هفته و ۱ روز) موقعیت زئیر، به‌همراه سرایت به اوگاندا و سودان[۴] نتایج پیروزی اتحاد نیروهای دموکراتیک برای آزادی کنگو سرنگونی موبوتو سسه سوکو تغییر نام زئیر به جمهوری دموکراتیک کنگو انتصاب لوران کابیلا به‌عنوان رئیس‌جمهور آغاز جنگ دوم کنگو
طرف‌های درگیر
زئیر FAZ White Legion  سودان[۱] شبه‌نظامیان متحد: Ex-FAR/ALiR Interahamwe CNDD-FDD[۲] یونیتا[۳] ADF[۴] Mai-Mai[الف]	AFDL  رواندا  اوگاندا[۸]  بوروندی[۹]  آنگولا[۹] SPLA[۱]  اریتره[۱۰] پشتیبانی توسط:  ایالات متحده آمریکا (مخفیانه)[۱۱] Mai-Mai[الف]
فرماندهان و رهبران
موبوتو سسه سوکو Donatien Mahele Lieko Bokungu  کریستین تاورنیه عمر حسن البشیر جوناس ساویمبی Paul Rwarakabije Robert Kajuga Tharcisse Renzaho	لوران کابیلا André Kisase Ngandu † پل کاگامه James Kabarebe یووری موسونی پیر بویویا ژوزه ادوآردو دوس سانتوس
قوا
زئیر: ح. ۵۰٬۰۰۰[ب] Interahamwe: ۴۰٬۰۰۰ – ۱۰۰٬۰۰۰ مجموع[۱۳] UNITA: ح. ۱٬۰۰۰[۱۳]	AFDL: ۵۷٬۰۰۰[۱۴] رواندا: ۳٬۵۰۰[۱۴] اریتره: ۱ گردان[۱۵]
تلفات و خسارات
۱۰٬۰۰۰–۱۵٬۰۰۰ کشته هزاران تسلیم شده	۳٬۰۰۰–۵٬۰۰۰ کشته
۲۵۰٬۰۰۰–۸۰۰٬۰۰۰ کشته ۲۲۲٬۰۰۰ پناهنده مفقود شده[۱۶]

یکی از دلایل آغاز این جنگ ناآرامی‌هایی بود که پس از نسل‌کشی رواندا در بخش‌های شرقی زئیر اتفاق افتاد و در پی آن زمینه‌های لازم برای طغیان علیه حکومت ناکارآمد مستقر در کینشاسا را فراهم آورد.مخالفان حکومت سسه سکو که در قالب سازمانی به نام «ائتلاف نیروهای دمکراتیک برای آزادی کنگو» با یکدیگر متحد شده بودند در این جنگ از حمایت مستقیم نیروهای نظامی کشورهای رواندا، اوگاندا، آنگولا و بوروندی برخوردار بودند در حالی که دولت زئیر نیز سازمان یونیتا (مخالف دولت آنگولا) و ارتش آزادیبخش رواندا (مخالف دولت رواندا) را در کنار خود می‌دید.

اتحاد مخالفان کنگویی با رواندایی‌ها و اوگاندایی‌ها چندان بادوام نبود به طوری‌که کابیلا یک سال بعد از به قدرت رسیدن برای جلوگیری از وقوع کودتا علیه حکومت خود دستور اخراج نیروهای نظامی رواندایی و اوگاندایی را از کشور صادر کرد^[۱۷] و در پی آن جنگ دوم کنگو آغاز شد. جنگی طولانی‌تر و خونبارتر که مرگبارترین جنگ پس از پایان جنگ جهانی دوم توصیف شده‌است. در جریان جنگ دوم کنگو نه کشور آفریقایی و بیست گروه مسلح به‌طور مستقیم درگیر جنگ شدند و ۵٫۴ میلیون نفر در طول ده سال قربانی آن شدند.^[۱۸] با توجه به این موضوع برخی از کارشناسان این دو نبرد را به عنوان یک جنگ در نظر می‌گیرند.