زمین‌لرزه ۱۹۸۸ ارمنستان
زلزله ۱۹۸۸ ارمنستان که به زلزله اسپیتاک (به انگلیسی: Spitak earthquake) (زبان ارمنی: Սպիտակի երկրաշարժ با تلفظ Spitaki yerkrasharj) نیز شناخته می‌گردد، در ۷ دسامبر 11:41 به وقت محلی با شدت بزرگای موج سطحی ۶٫۸ و MSK ماکسیمم X (ویرانگر) رخ داد. این شوک در منطقه شمالی ارمنستان رخ داد (که در آن زمان بخشی از اتحاد شوروی بود)، منطقه‌ای که نسبت به زلزله‌های بزرگ و مخرب آسیب‌پذیر بوده و بخشی از کمربند زمین‌لرزه‌ای است که از رشته‌کوه‌های آلپ به سوی هیمالیا کشیده می‌شود. فعالیت این ناحیه همراه با برهمکنش‌های مرزهای صفحات زمین‌ساختی (تکتونیکی) است و منبع این رویداد لغزش بر روی گسلی بود که دقیقاً سمت شمالی اسپیتاک قرار داشت. این مجموعه رویدادها موجب گسست چندین گسل شد، به طوری که مدت کوتاهی پس از براه افتادن شوک اصلی، چندین رویداد ضربه-لغزش رخ داد. بین ۳۵ تا ۵۰ هزار نفر کشته و تا حدود ۱۳۰ هزار نفر نیز مجروح شدند.
  اسپیتاک لنیناکان کیروواکان یروان  | |
| زمان (یوتی‌سی) | ۷ دسامبر ۱۹۸۸، ۰۷:۴۱:۲۷ |
|---|---|
| رویداد ISC | ۴۱۷۴۴۱ |
| USGS-ANSS | کام‌کت |
| تاریخ محلی | ۷ دسامبر ۱۹۸۸ |
| زمان محلی | ۱۱:۴۱:۲۷ AMT |
| مدت استمرار | < ۲۰ ثانیه[۱] |
| بزرگی | 6.8 Ms[۲] |
| عمق | ۵ کیلومتر (۳٫۱ مایل)[۲] |
| مرکز سطحی | ۴۰°۵۹′۱۳″شمالی ۴۴°۱۱′۰۶″شرقی / ۴۰٫۹۸۷°شمالی ۴۴٫۱۸۵°شرقی[۲] نابلند، SSR ارمنستان، اتحادیه شوروی (شیراکاموت امروزین، استان لوری، ارمنستان)[۳] |
| نوع | راندگی |
| نواحی تحت تأثیر | اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی |
| بیشینه شدت | X (بسیار شدید و خسارت‌آور)[۲] MSK-64 X (ویرانگر)[۴] |
| پیک شتاب | ۰٫۶–۰٫۷ g در اسپیتاک (تخمینی)[۵] |
| پس‌لرزه‌ها | 5.8 ML 7 دسامبر در ۱۱:۴۵ AMT[۶] |
| تلفات | ۲۵٬۰۰۰[۷]–۵۰٬۰۰۰[۸][۹] فوت فوت ۳۸٬۰۰۰ نفر (تخمین در ۲۰۱۷ میلادی)[۱۰] بین ۳۱٬۰۰۰[۱۱]–۱۳۰٬۰۰۰[۹][۱۲] نفر مجروح شدند |
زمین‌لرزه
منشأ این رویداد گسیختگی گسلی در ۴۰ کیلومتری جنوب رشته‌کوه قفقاز بود که این رشته‌کوه بر اثر همگرایی صفحه‌های زمین‌ساختی عربستان و اوراسیا پدید آمده‌است. کوه‌های قفقاز در امتداد یک کمربند لرزه‌ای فعال قرار دارد که از آلپ در جنوب اروپا تا هیمالیا در آسیا کشیده شده‌است. لرزه‌خیزی این کمربند با زمین‌لرزه‌های عمده و مکرر از دریای اژه، ترکیه و ایران تا افغانستان مشخص می‌شود. گرچه رویدادهای لرزه‌ای در ارمنستان نسبت به دیگر مناطق در این زون لرزه‌ای با فرکانس بالا به وقوع نمی‌پیوندد؛ ولی تغییرشکل‌های سریع پوسته‌ای در آن با گسل‌های راندگی فعال و فعالیت‌های آتشفشانی در ارتباط است. کوه آتشفشانی خاموش کوه آرارات در ترکیه با بلندای ۵٬۱۳۷ متر در ۱۰۰ کیلومتری جنوب رومرکز زمین‌لرزه قرار دارد.
زمین‌لرزه در امتداد یک گسل امتدادلغز راندگی روی داد که به موازات کوه‌های قفقاز کشیده شده و شیب آن به سمت شمال و شمال شرقی است. بروس بولت لرزه‌شناس و استاد زمین و علوم سیاره‌ای در دانشگاه کالیفرنیا، برکلی با پیمایش طول پرتگاه گسلی در سال ۱۹۹۲ دریافت که جابه‌جایی عمودی در طول بخش عمده گسل در حدود ۱ متر و در انتهای شرقی آن به ۱٫۶ متر می‌رسد.
مدل‌سازی شکل موج نشان داد که گسل‌خوردگی از ژرفای ۵ کیلومتری منشأ گرفته و رومرکز آن بر روی گسل راندگی آلاوار در دامنه‌های کوه‌های قفقاز کوچک در شرق آراگاتس قرار دارد. لرزه اصلی باعث ایجاد گسیختگی سطحی شده و دو ثانیه بعد با انتشار به سوی غرب با پس‌لرزه‌ای امتدادلغز همراه شده که به سمت جنوب‌شرقی منتشر شده‌است.
آسیب(ها)
تعدادی از شدیدترین لرزه‌ها در محدوده‌های صنعتی حاوی .. اتفاق افتاد. نیروگاه هسته‌ای متسامور مرکز زمین‌لرزه اما در نهایت به مدت شش بسته شد
پس لرزه‌ها
Liquefaction آبگون سازی (آبگونش)
ساختمان و سازه‌ها در جریان زمین‌لرزه به شدت آسیب دیده بودند. اما جاده‌ها و
پسایند
پیر شفر موسیقیدان پیشرو (هنر) تیم نجات ۴۹۸ نفری فرانسوی را رهبری نمود
زمانی که یک فروند ایلیوشین ایل-۷۶ شوروی سقوط کرد
نگارخانه
به یادبود زمین‌لرزه اسپیتاک در نصب شده در جمهوری آرتساخ
جستارهای وابسته
ارجاعات
منابع
برای مطالعهٔ بیشتر
پیوند به بیرون
- M 6.8 - Armenia from the United States Geological Survey
- Earthquake Damage, the Armenian SSR, December 7, 1988 – National Geophysical Data Center
- On this day – 1988: Death toll rises in Armenian earthquake – BBC
- Rescue efforts underway after earthquake strikes the Soviet republic of Armenia – ABC News
- Armenian Earthquake Memorial at the Red Cross Bldg in Washington, D.C. بایگانی‌شده در ژوئن ۱۸, ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine – dcmemorials.com
- Spitak 1988 Earthquake بایگانی‌شده در نوامبر ۱۴, ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine – Armenian National Survey for Seismic Protection
- In pictures: 25th anniversary of Armenian earthquake – BBC
- مرکز بین‌المللی لرزه‌شناسی حاوی یک کتاب‌شناسی و/یا داده‌های معتبر پیرامون این رویداد است.
- Commemorative coin from the Soviet Union - 3 Roubles 1989