سیمره

نام سیمره برگرفته از نامم شهر باستانی سیمره در حاشیه رود است. «سیمره» یا «داماکتو»، شهری باستانی مربوط به دوران پیش از اسلام بود که در مسیر رود سیمره و استان ایلام، قرار داشت. وقوع زلزله 324 هجری شمسی باعث ویرانی کامل سیمره شد و مردم آن شهر جدید را در محل دره شهر بنا کردند.^[۴]

برنی معتقد است در ۳۰۰۰ پیش از میلاد نواحی غرب و شمال غرب ایران تحت نفوذ و اشغال قومی با منشا قفقازی قرار گرفت که ویژگی های مادی فرهنگی آنها مانند معماری و ساخت سفال کاملا با فرهنگ های پیشین تفاوت داشت .^[۵]

مطالعات باستان شناسی محل نشو، نما و شکل گیری این فرهنگ را در حدود دو رودخانه کورا و ارس اثبات نمود.^[۶] از این رو آنرا نام فرهنگ کورا-ارس می نامند. به این دلیل که کاشفان نخستین بار در تپه یانیق تبریز به سفال های خاکستری برخوردند آنرا فرهنگ یانیق نیز نامیده اند.^[۷] سفال های خاکستری در شرق آناتولی و ماوراء قفقاز نیز یافت شدند. این فرهنگ در غرب ایران به نام فرهنگ گودین IV نامیده می شود^[۸] به طور عمده آثار این قوم در دشت های پیرامونی کوهستان الوند همدان یافت شده است. زیستگاه های مهم مربوط به این فرهنگ گودین در کنگاور، باباقاسم در نهاوند، گوراب در ملایر، تپه خدائی در سنقر کلیائی، کوریجان در کبودرآهنگ، تپه پسا در همدان و تپه یزدان در نهاوند^[۹] می باشند.^[۱۰]

سیمری یا کیمری ها کوچ نشنان ایرانی در قفقاز بودند.^{[۱۱][۱۲][۱۳]} سیمری ها درفاصلهٔ قرن‌های هشتم و هفتم پ.م به غرب ایران مهاجرت کردند.مطابق منابع کهن آشوری و یونانی، کیمریان اعم از کیمریان کردوخی و کپادوکی رعایای سکاییان پادشاهی شمال دریای سیاه یعنی اسکیتان به‌شمار می‌آمده‌اند^[۱۴] بازماندگان این قوم به نام قبیله ی کیمریه (Ḳaymariyya) از مردمان کُرد در لشکر ایوبیان بودند .در لرستان طایفه ای به نام اسکینی سکونت دارند. رود سامور که از کوه گوتون در قفقاز سرچشمه می گیرد و به دریای خزر می ریزد،میان خیزی و دربند قرار دارد^[۱۵] پلینی و بطلمیوس این رود را با نام رود کاسیوس(cassius) یاد کرده اند.^[۱۶][۱۷] مردمان خیزی عمدتاً از اقوام شیخ خیزیلی و صیاد خزیلی از ایل خزل هستند. برای مطالعه بیشتر :ایل خزل

باستان شناسان خاستگاه تاریخی و اجداد قبایل سیمری را قبایلی به نام اومان-ماندا دانسته اند. اومان ماندا یک اصطلاح جمعی است که در پایان هزاره سوم تا اواسط هزاره اول پیش از میلاد در بین النهرین برای مردمان غیر سامی و غیر سومری ساکن در شمال و شمال شرق منطقه استفاده می شد. ^[۱۸] در هزاره اول پیش از میلاد آشوری ها اصطلاح اومان -ماندا را در اشاره به ماد ها یا سیمری ها به کار بردند.^[۱۹]

منابع ارمنی منطقهٔ گامیرک (کاپادوکیه)^[۲۰] را سکونت گاه سیمری ها دانسته اند.

در منابع مکتوب باستانی آسیای غربی، نام سیمریان برای اولین بار در اواخر قرن هشتم قبل از میلاد آمده است. در آثار به خط میخی آشور. تهاجمات کیمری ها و نام قومی به شکل واژگان gimirra و نام کشور کیمریان را به عنوان Gamirr [Gimirāia], [Gamir(a/āia)] آمده است.سیمری هایی که آشوریان در 800 پیش از میلاد به آنان بر خوردند را نباید با قبیله باستانی سیموروم یکی دانست. قبیله ای که کشور باستانی سیموروم را در 4300 سال پیش میان دو رود زاب بزرگ و زاب کوچک ایجاد کردند. سیمورومی ها قبیله بودند که با شاه اور جنگدیند.آنان بار ها به بابل لشگرکشی کردند.^[۲۱] استرابون سیمبری (کیمبری) که قبیله ای از ژرمن ها بودند را در پیوند با سیمری ها دانسته است^[۲۲]

سد سیمره: سیمره سرشاخه اصلی رود کرخه است و آبگیری سد تاثیر ویرانگری و جدی بر وضعیت کم آبی کرخه دارد. از یک سو تامین آب کشاورزی مناطق دشت آزادگان حمیدیه و هویزه در خوزستان دچار مشکل شده است و از سوی دیگر عملکرد تالاب هورالعظیم به عنوان سپر حفاظتی خوزستان در مقابل ریز گرد ها دچار اختلال شده است.^[۲۳]

انتقال آب به ماهیدشت

در دهۀ ۵۰ خورشیدی پروژه‌ای برای انحراف بخشی از آب سیمره به سمت دشت ماهیدشت در کرمانشاه ارائه شد. در این طرح بخشی از آب رودخانۀ سیمره در نقطه‌ای به نام تنگ گرماب در لرستان به رودخانۀ مرگ هدایت شده و اراضی مناطق سرفیروزآباد، ماهیدشت، سنجابی و روانسر را سیراب کرده و سپس به صورت منحنی، مازاد آب دوباره به سیمره بازمی‌گشت. این پروژه پس از انقلاب ۱۳۵۷ نادیده گرفته و تعطیل شد، که در نتیجۀ آن بیش از ۹۰ درصد از اراضی ماهیدشت هم‌اکنون به صورت دیم کشت می‌شود، و حفر بی‌رویۀ چاه‌های عمیق و نیمه‌عمیق در آن مناطق صدمات سنگینی به سفره‌های آب زیرزمینی وارد آورده‌است.^[۲۴]

• رود گاماسیاب