فهرست اسماء الحسنی

فهرست اسماء حسنی (به عربی: اسماء الحسنی)، فهرستی است شامل نام‌ها یا اسم ها و صفات خدا در اسلام که منابع اسلامی در تعداد آن دچار تردید و اختلاف شده‌اند.

تعریف لغوی و اصطلاحی

اسماء الحسنی، به معنای نیکوترین نام‌ها، اصطلاحی است اسلامی که شامل نام‌های خداوند می‌شود. این واژه اقتباسی از قرآن است که در سوره‌های اسرا آیه ۱۱۰، طه آیه ۸ و حشر آیه ۲۴ مورد استفاده قرار گرفته‌است. موضوع اسماء الحسنی در علم تفسیر، کلام و عرفان مورد بررسی قرار گرفته‌است.^[۱]

در اعتقادات اسلامی، خداوند به جهت داشتن صفات و معانی نیکو، دارای اسماء نیکوست. از میان این صفات، برخی صفت ذات هستند و بیانگر صفتی در ذات خداوند هستند. به این صفات، صفات ذات گفته می‌شود. قسم دیگر صفات، صفت فعل هستند که به جهت یکی از افعال خدا به وی نسبت داده می‌شود. در این میان قسم دیگری از صفات، تمجید و تقدیس کننده ذات الهی هستند. بر این اساس، صفت «عالم» یک صفت ذات، صفت «خالق» یک صفت فعل و «قدوس» یک صفت تمجیدی است. اتصاف خدا به برخی صفات نیکو، پسندیده و صحیح نیست و این به جهت وجود کاستی در آن صفت است. از باب مثال، صفت «عارف» به جهت حکایت از غفلت، وصف مناسبی برای توصیف الهی نیست.^[۲]

تمایز اسماء و صفات الهی

میان نام و صفت الهی، تفاوت وجود دارد. بر این اساس، نام‌های الهی، اسم‌هایی بر ساختار اسم فاعل، صفت مشبهه یا صیغه مبالغه هستند که به اعتبار بازگشت آنها به یکی از صفات، بر ذات خداوند دلالت دارند. در مقابل صفت‌های الهی، ساختاری مصدری داشته و بر یکی از صفات الهی بدون ملاحظه ذات دلالت می‌کنند.^[۳] اندیشمندان شیعه و قاطبه علمای اهل سنت بر این باورند که نام‌های خداوند توفیقی هستند و امکان اضافه کردن به آنها بدون اذن الهی، وجود ندارد.^[۴]

در میان فرق کلامی اسلامی، معتزله بر این باورند که بین صفت و اسماء الهی، رابطه تمایز وجود دارد و اسمائی چون علیم، قدیر و سمیع، با هم مترادف هستند. به اعتقاد این فرقه، خداوند را می‌توان به نام‌های حی، علیم و قدیر خواند و اتصاف خدا به حیات، قدرت و علم، صحیح نیست. در مقابل، اهل سنت بر این باورند که اثبات اسماء بدون اثبات صفات، امری غیرممکن است. این گروه، تنها تفاوت میان اسم و صفت الهی را، اشتقاقی بودن صفت و غیراشتقاقی بودن اسم می‌دانند. در این خصوص، برخی از اهل سنت همچون ابن تیمیه، برای هر یک از اسماء الهی، صفت خاصی را تعیین کرده‌اند. برخی از محققان شیعه نیز تفاوتی میان اسم و صفت قبول ندارند و برخی نیز معتقدند میان این دو تفاوت هایی است.^[۵]

اسماء الهی در قرآن

نام‌های خدا در اسلام، پیوندی عمیق با جهان‌بینی توحیدی-اسلامی دارد. بنابر آنچه در آیه ۳۱ و ۳۳ سوره مبارکه بقره بیان شده‌است، خدا پس از خلقت آدم، به وی اسماء الهی را آموخت و همین امر سبب شد تا آدم بر ملائکه فضیلت یابد. در قرآن، چهار مرتبه به صراحت از اسماء حسنی یاد شده‌است و خدا را دارای اسماء نیکو توصیف کرده‌است. در قرآن، بارها از رابطه بین اسم الهی و مسمی آن یاد شده و به آن تأکید شده‌است. همچنین در مواردی چون حج و قربانی از ذکر نام الهی یاد شده‌است. هر سوره از قرآن -بجز سوره توبه- با آیه «بسم الله الرحمن الرحیم» آغاز می‌شود. ترکیب «بسم الله» در آغاز هر امر، غالباً برای یاری گرفتن از خدا و تیمن و تبرک صورت می‌گیرد. بر همین اساس، فرهنگ استفاده از «بسم الله» در آغاز هر کاری، در میان مسلمانان، امری مسلم تلقی می‌شود.^[۶]

در آیه ۱۸۰ از سوره اعراف، از کافران به عنوان کسانی که در اسماء خداوند الحاد می‌ورزند یاد شده‌است. این بدان معناست که باور به اسماء حسنای الهی، از توابع توحید می‌باشد. آنچه در قران با عنوان اسماء حسنی شناخته می‌شود، اعم از اسماء خاص (همچون الله) و الفاظ مشتق (همچون ملک و قدوس) است که اصطلاحاً، صفت الهی قلمداد می‌شود.^[۷]

اسماء الهی در کلام

یکی از مباحث مطرح شده در علم کلام، قدیم یا غیرمخلوق بودن نام‌های الهی است. در این خصوص اختلافاتی گزارش شده‌است. اهل سنت، اسماء الهی را قدیم می‌دانند و معتقدند که خداوند به اسماء خویش موسوم بوده‌است. بنابر این عقیده، خداوند قبل از خلقت و رزق دادن، به خالقیت و رازقیت موسوم و موصوف بوده‌است. در مقابل، معتزله اسماء اللهی را زاییده ذهن بشر دانسته‌است و آنها را اعتباری قلمداد می‌کند. در اینباره بشر مریسی -از متلکمان مرجئه- به مخلوق بودن اسماء باور دارد و معتقد است که خداوند پس از خلق، خود را به اسمائی متصف کرد تا شناخته شود. صاحبنظران شیعه نیز، با استناد به روایات اهل بیت، اسماء الهی را مخلوق می‌دانند. در این خصوص، شیخ صدوق معتقد است که اسماء الهی نه قدیم است و نه حادث. متکلمان شیعه بر این باورند که علم خدا به اسماء و صفات خود ازلی است، اما حروف و اصوات اسماء ازلی نیستند.^[۸]

دیگر مسئله متلکمان در خصوص اسماء الهی، عینیت بین اسم و مسمی است. در میان فرق کلامی اسلامی، حشویه، کرامیه، اشعریه و حروفیه، اسم را عین مسمی دانسته‌اند و لازمه غیریت بین اسم و مسمی را، انکار ازلی نبودن و باور به مخلوقیت اسماء است. معتزله و شیعیان امامیه در جبهه مقابل، بر این باورند که اسم و مسمی با هم متفاوت هستند. بر اساس اعتقاد این دو فرقه، خداوند پیش از خلقت، اسم و صفتی نداشت و وقتی خلق نمود. پس از آن برای شناخت بین مخلوق با خالق، اسمائی را برای خود اعتبار کرد.^[۹]

رضوانی، موسوعة الاسماء الحسنی، ۱:‎ ۱۲.

فهرست اسماء الحسنی در قرآن

فهرست اسماء الحسنی در قرآن

						کاربرد قرآنی[۱۰]
ردیف	نام به عربی[۱۱]	معنا[۱۲]	رسم‌الخط قرآنی	تلفظ عربی	تعداد کاربرد	مطلق	مقید	فعل و مصدر	منبع
۱	الله	نام جامع اسماء و صفات الهی	ٱللَّهُ		۲۷۰۰				۴۶۸–۴۶۹
۲	آخِر	انجام	ٱلْأَخِرُ / ٱلْآخِرُ	.
۳	ابقی	پایدار	أَبقَیٰٓ
۴	احد	یکتا	ٱلْأَحَد	.
۵	احسن الخالقین	بهترین آفرینندگان	أَحْسَنَ ٱلْخٰلِقِینَ / أَحْسَنَ ٱلْخَالِقِینَ
۶	احکم الحاکمین	داورترین داوران	أَحْکَمُ ٱلْحٰکِمِینَ / أَحْکَمُ ٱلْحَاکِمِینَ
۷	ارحم الرّاحمین	بخشاینده‌ترین بخشندگان	أَرْحَمُ ٱلرَّٰحِمِینَ / أَرْحَمُ ٱلرَّاحِمِینَ
۸	اعلم	داناتر	أَعْلَمُ
۹	اعلی	برتر	ٱلْأَعْلَیٰ
۱۰	اقرب	نزدیک‌ترین	أَقْرَبُ
۱۱	اکرم	بزرگوارتر	أَکْرَمَ
۱۲	اله	معبود	إِلٰهَ
۱۳	اوّل	آغاز	ٱلأَوَّلُ	.
۱۴	اهل التّقوی	سزاوار پرهیز از او	أَهْلُ ٱلتَّقْوَیٰ
۱۵	اهل المغفرة	اهل آمرزیدن	أَهْلُ ٱلْمَغْفِرَةِ
۱۶	باری	هست کننده	ٱلْبَارِئُ	.
۱۷	باطن	نهان	ٱلْبَاطِنُ	.
۱۸	بِر	نیکوکار	ٱلْبَرُّ	.
۱۹	بصیر	بینا	ٱلْبَصِیرُ	.
۲۰	توّاب	بسیار توبه‌پذیر	ٱلْتَّوَّابُ	.
۲۱	جبّار	جبران کننده	ٱلْجَبَّارُ	.
۲۲	حافظ	نگاهدار	ٱلْحَافِظٞ
۲۳	حسیب	حسابگر	ٱلْحَسِیبُ	.
۲۴	حفی	مهربان	ٱلْحَفِیّٗ
۲۵	حفیظ	نگاهدار	ٱلْحَفِیظُ	.
۲۶	حق	برقرار	ٱلْحَقُّ	.
۲۷	حکم	داور	ٱلْحَکَمُ	.
۲۸	حکیم	درست کار	ٱلْحَکِیمُ	.
۲۹	حلیم	بردبار	ٱلْحَلِیمُ	.
۳۰	حمید	ستاینده	ٱلْحَمِیدُ	.
۳۱	حَی	زنده	ٱلْحَیُّ	.
۳۲	خالق	آفریننده	ٱلْخَـٰلِقُ / ٱلْخَالِقُ	.
۳۳	خبیر	باریک‌دان	ٱلْخَبِیرُ	.
۳۴	خلّاق	آفریدگار	الْخَلَّـٰقُ / الْخَلَّاقُ
۳۵	خیر	بهترین	الْخَیْرُ
۳۶	خیر الحاکمین	بهترین داوران	خَیْرُ الْحَـٰکِمِینَ / خَیْرُ الْحَاکِمِینَ
۳۷	خیر الرّاحمین	بهترین مهربانان	خَیْرُ الرَّٰحِمِینَ / خَیْرُ الرَّاحِمِینَ
۳۸	خیر الرّازقین	بهترین روزی‌دهندگان	خَیْرُ الرَّٰزِقِینَ / خَیْرُ الرَّازِقِینَ
۳۹	خیر الغافرین	بهترین آمرزندگان	خَیْرُ الْغَـٰفِرِینَ / خَیْرُ الْغَافِرِینَ
۴۰	خیر الفاتحین	بهترین گشایندگان	خَیْرُ الْفَـٰتِحِینَ / خَیْرُ الْفَاتِحِینَ
۴۱	خیر الفاصلین	بهترین جداسازندگان	خَیْرُ الْفَـٰصِلِینَ / خَیْرُ الْفَاصِلِینَ
۴۲	خیر الماکرین	بهترین مکرکنندگان	خَیْرُ الْمَـٰکِرِینَ / خَیْرُ الْمَاکِرِینَ
۴۳	خیر المنزلین	بهترین نازل‌کنندگان	خَیْرُ الْمُنْزِلِینَ
۴۴	خیر الوارثین	بهترین ارث برندگان	خَیْرُ الْوٰرِثِینَ / خَیْرُ الْوَارِثِینَ
۴۵	ذوالجلال والإکرام	دارای مهتری و بزرگواری	ذُو ٱلْجَلَـٰلِ وَٱلْإِکْرَامُ / ذُو ٱلْجَلَالِ وَٱلْإِکْرَامُ	.
۴۶	ذو الرّحمة	دارای رحمت	ذُو الرَّحْمَةِ
۴۷	ذو الطَّول	نعمت دهنده	ذُو الطَّوْلِ
۴۸	ذو القوّة	توانا	ذُو القُوَّةٍ
۴۹	ذو المعارج	صاحب عروج‌ها	ذُو الْمَعَارِجِ
۵۰	ذو الاکرام	ارجمند	ذُو الْإِکْرٰمِ / ذُو الْإِکْرَامِ
۵۱	ذو الانتقام	کین کشنده	ذُو ٱلْانتِقَامٍ
۵۲	ذوالعرش	صاحب سریر	ذُو الْعَرْشِ
۵۳	ذو الفضل العظیم	دارای فضل بزرگ	ذُو الْفَضْلٍ الْعَظِیمٍ
۵۴	رازق	روزی دهنده	ٱلْرَّازِقُ
۵۵	رؤوف	مهربان	ٱلْرَّءُوفُ / ٱلْرَّؤُفُ	.
۵۶	رب	صاحب اختیار	ٱلْرَّبُ
۵۷	رب‌المشرقین	صاحب اختیار مشرق‌ها	رَبُّ الْمَشْرِقَینِ
۵۸	رب‌المغربین	صاحب اختیار مغرب‌ها	رَبُّ الْمَغْرِبَینِ
۵۹	رحمن	بخشنده	ٱلْرَّحْمَـٰنُ / ٱلْرَّحْمَـانُ	.
۶۰	رحیم	مهربان	ٱلْرَّحِیْمُ	.
۶۱	رزّاق	روزی‌دهنده	ٱلْرَّزَّاقُ	.
۶۲	رفیع الدّرجات	بلند پایگاه	رَفِیعُ الدَّرَجَاتِ
۶۳	رقیب	نگاهبان	ٱلْرَّقِیبُ	.
۶۴	سریع الحساب	شتابنده در حساب	سَرِیعُ الْحِسَابِ
۶۵	سریع العقاب	شتابنده در عقوبت	سَرِیعُ الْعِقَابِ
۶۶	سلام	بی‌آزار	ٱلْسَّلَـٰمُ / ٱلْسَّلَامُ	.
۶۷	سمیع	شنوا	ٱلْسَّمِیعُ	.
۶۸	شاکر	سپاس‌گزار	ٱلشَاکِرً
۶۹	شدید العقاب	سخت شکنجه	شَدِیدِ الْعِقَابِ
۷۰	شدید المحال	سخت نیرو	شَدِیدُ الْمِحَالِ
۷۱	شکور	بسیار سپاس‌گزار	ٱلْشَّکُورُ	.
۷۲	شهید	گواه	ٱلْشَّهِیدُ	.
۷۳	صادق	راستگو	ٱلصَادِقُ
۷۴	صمد	بی‌نیازی که همه به او نیازمندند	ٱلْصَّمَدُ	.
۷۵	ظاهر	آشکار	ٱلْظَّـٰهِرُ / ٱلْظَّاهِرُ	.
۷۶	عالم الغیب و الشّهادة	آگاه از ناپیدا و پیدا	عَالِمُ الْغَیْبِ وَالشَّهَادَةِ
۷۷	عزیز	عزت‌مند	ٱلْعَزِیزُ	.
۷۸	عظیم	بزرگ	ٱلْعَظِیمُ	.
۷۹	عَفُوّ	درگذرنده	ٱلْعَفُوُّ	.
۸۰	علّام‌الغیوب	آگاه از نهان‌ها	عَلَّامُ الْغُیُوبِ
۸۱	علی	برتر	ٱلْعَلِیُّ / ٱلْعَلِیُّ	.
۸۲	علیم	دانا	ٱلْعَلِیمُ	.
۸۳	غافر الذّنب	آمرزنده گناه	غَافِرِ الذَّنْبِ
۸۴	غالب	چیره	غَالِبُ
۸۵	غفّار	آمرزنده	ٱلْغَفَّـٰرُ / ٱلْغَفَّارُ	.
۸۶	غفور	بسیار آمرزنده	ٱلْغَفُورُ	.
۸۷	غنی	بی‌نیاز	ٱلْغَنیُّ / ٱلْغَنیُّ	.
۸۸	فاتح	گشایشگر	ٱلْفَاتِحُ
۸۹	فاطر	آفریننده	ٱلْفَاطِرُ
۹۰	فالق الاصباح	شکافنده صبح	فَالِقُ الإِصْبَاحِ
۹۱	فالق الحبّ والنّوی	شکافنده دانه و هسته	فَالِقُ ٱلْحَبِّ وَٱلنَّوَیٰ
۹۲	فتّاح	گشاینده	ٱلْفَتَّاحُ	.
۹۳	قابل التّوب	توبه‌پذیر	قَابِلِ التَّوْبِ
۹۴	قادر	توانا	ٱلْقَـٰدِرُ / ٱلْقَادِرُ	.
۹۵	قاهر	نیرومند	الْقَاهِرُ
۹۶	قدّوس	پاک و بی‌عیب	ٱلْقُدُّوسُ	.
۹۷	قدیر	توانا	الْقَدِیرُ
۹۸	قریب	نزدیک	ٱلْقَرِیبُ
۹۹	قوی	نیرومند	ٱلْقَوِیُّ	.
۱۰۰	قهّار	بسیار مقتدر	ٱلْقَهَّـٰرُ / ٱلْقَهَّارُ	.
۱۰۱	قیام	برپاکننده	ٱلْقِیَامُ			*
۱۰۲	قیم	استوار ارزشمند	ٱلْقَیِّمُ			*
۱۰۳	قیّوم	پاینده	ٱلْقَیُّومُ	.
۱۰۴	کافی	بی‌نیاز کننده	ٱلْکَافٍیُ
۱۰۵	کبیر	بزرگ	ٱلْکَبِیرُ	.
۱۰۶	کریم	بزرگوار	ٱلْکَرِیمُ	.
۱۰۷	کفیل	نگاهبان	ٱلْکَفِیلُ
۱۰۸	لطیف	مداراگر	ٱلْلَّطِیفُ	.
۱۰۹	مالک	صاحب اختیار	ٱلْمَـٰلِکُ / ٱلْمَـالِکُ	.
۱۱۰	مالک الملک	پادشاهی دهنده پادشاهان	مَـٰلِکُ ٱلْمُلْکُ / مَالِکُ ٱلْمُلْکُ	.
۱۱۱	مؤمن	ایمنی‌دهنده	ٱلْمُؤْمِنُ	.
۱۱۲	متعالی	عالی جایگاه	ٱلْمُتَعَالِی / ٱلْمُتَعَالِی	.
۱۱۳	متکبّر	صاحب کبریاء و عظمت	ٱلْمُتَکَبِّرُ	.
۱۱۴	متین	استوار	ٱلْمَتِینُ	.
۱۱۵	مجیب	پاسخ‌دهنده	ٱلْمُجِیبُ	.
۱۱۶	مجید	ارجمند	ٱلْمَجِیدُ	.
۱۱۷	محیط	فراگیرنده	ٱلْمُحِیطٌ
۱۱۸	مستعان	یاری‌خواسته	ٱلْمُسْتَعَـٰنُ / ٱلْمُسْتَعَانُ
۱۱۹	مصوّر	نگارنده	ٱلْمُصَوِّرُ	.
۱۲۰	مقتدر	نیرومند	ٱلْمُقْتَدِرُ	.
۱۲۱	مقیت	نگهبان	ٱلْمُقِیتُ	.
۱۲۲	ملک	پادشاه	الْمَلِکُ
۱۲۳	ملیک	فرمانروا	ٱلْمَلِیکُ
۱۲۴	منتقم	بازخواست گیرنده	ٱلْمُنْتَقِمُ	.
۱۲۵	مولی	سرپرست	الْمَوْلَیٰ
۱۲۶	مهیمن	نگهبان	ٱلْمُهَیْمِنُ	.
۱۲۷	ناصر	یاری رسان	ٱلْنَّاصِرُ
۱۲۸	نصیر	یاور	النَّصِیرُ
۱۲۹	نور	روشنایی	ٱلْنُّورُ	.
۱۳۰	واحد	یگانه	ٱلْوٰحِدُ / ٱلْوَاحِدُ	.
۱۳۱	وارث	بازمانده	ٱلْوٰرِثُ / ٱلْوَارِثُ	.
۱۳۲	واسع	گشایش‌مند	ٱلْوٰسِعُ / ٱلْوَاسِعُ	.
۱۳۳	ودود	دوست‌دار	ٱلْوَدُودُ	.
۱۳۴	وفی	به سر برنده وعده	ٱلْوَفِّی
۱۳۵	وکیل	کاردان	ٱلْوَکِیلُ	.
۱۳۶	ولی	اداره‌کننده امور	ٱلْوَلِیُّ	.
۱۳۷	وهّاب	بخشنده	ٱلْوَهَّابُ	.
۱۳۸	هادی	هدایت‌کننده	ٱلْهَادِی / ٱلْهَادِی	.
۱۳۹	بادی		ٱلْبَادِیُ
۱۴۰	باسط	گسترش دهنده	ٱلْبَاسِطُ	.
۱۴۱	باعث	برانگیزنده	ٱلْبَاعِثُ	.
۱۴۲	باقی	فنا ناپذیر	ٱلْبَاقِی / ٱلْبَاقِی	.
۱۴۳	بدیع	نو آفریننده	ٱلْبَدِیعُ	.
۱۴۴	جامع	فراهم آرنده	ٱلْجَامِعُ	.
۱۴۵	حاکم	فرمانروا	ٱلْحَـٰکِمُ / ٱلْحَاکِمُ
۱۴۶	حنان	بسیار مهربان	ٱلْحَنَّانُ
۱۴۷	ذاری		ٱلْذَّارِیُ
۱۴۸	رافع	بالابرنده	ٱلْرَّافِعُ	.
۱۴۹	سامع	شنونده	ٱلْسَّـٰمِعُ / ٱلْسَّامِعُ
۱۵۰	شافی	بهبود دهنده	ٱلْشَّـٰفِیُ / ٱلْشَّافِیُ
۱۵۱	صانع	سازنده	ٱلْصَـٰنِعُ / ٱلْصَانِعُ
۱۵۲	ضار	ضرر رسان	ٱلْضَّارُ	.
۱۵۳	عادل	دادگستر	ٱلْعَـٰدِلُ / ٱلْعَادِلُ	.
۱۵۴	غافر	آمرزنده	ٱلْغَافِرُ
۱۵۵	فعال	توانا بر انجام	ٱلْفَعَّالُ
۱۵۶	قائم	راستا	ٱلْقَائِمُ
۱۵۷	قابض	گیرنده	ٱلْقَابِضُ	.
۱۵۸	قاضی	تشخیص دهنده	ٱلْقَاضِیُ
۱۵۹	کاشف	آشکارکننده	ٱلْکَاشِفُ
۱۶۰	مؤخر	پایان بخش	ٱلْمُؤَخِّرُ	.
۱۶۱	مبدی	آغاز بخش	ٱلْمُبْدِئُ	.
۱۶۲	مبین	آشکارا	ٱلْمُبِیِنُ
۱۶۳	مثیب	پاداش‌دهنده	ٱلْمُثَیِّبُ
۱۶۴	محب	دوستدار	ٱلْمُحِبُ
۱۶۵	محصی	شمارنده	ٱلْمُحْصِیُ / ٱلْمُحْصِیُ	.
۱۶۶	محیی	زنده‌کننده	ٱلْمُحْیِ / ٱلْمُحْیِی / ٱلْمُحْیِی	.
۱۶۷	مدبر	تدبیر کننده	ٱلْمُدَبِّرُ
۱۶۸	مذل	خوار کننده	ٱلْمُذِلُّ	.
۱۶۹	معز	عزیز کننده	ٱلْمُعِزُّ	.
۱۷۰	معطی	عطا کننده	ٱلْمُعْطِیُ
۱۷۱	معید	باز بارکننده	ٱلْمُعِیدُ	.
۱۷۲	مغنی	بی‌نیاز کننده	ٱلْمُغْنِیُّ / ٱلْمُغْنِیُّ	.
۱۷۳	مقدم	برتر	ٱلْمُقَدِّمُ	.
۱۷۴	مقلب القلوب	تغییردهنده قلب‌ها	مُقَلِّبُ ٱلْقُلُوْبِ
۱۷۵	ممیت	کشنده	ٱلْمُمِیتُ	.
۱۷۶	منان	بخشنده پیش از درخواست	ٱلْمَنَّانُ
۱۷۷	منعم	نعمت‌دهنده	ٱلْمُنْعِمُ
۱۷۸	نافع	نفع‌دهنده	ٱلْنَّافِعُ	.
۱۷۹	واجد	دارا	ٱلْوٰجِدُ / ٱلْوَاجِدُ	.
۱۸۰	وافی	وفا کننده	ٱلْوَافِیُ
۱۸۱	والی		ٱلْوَالِی / ٱلْوَالِی	.

فهرست اسماء حسنی در روایات

یکی از مسائل مورد اشاره در روایات اسلامی، اهمیت حفظ و گزارش اسماء الهی است. بر اساس روایاتی در منابع اسلامی -خصوصاً منابع سنی مذهب- حفظ و به خاطر سپردن (احصاء) اسماء الهی، پاداشی چون جنت را در برخواهد داشت. معانی مختلفی از این عبارت نبوی مطرح شده‌است و برخی تفاسیر، منظور از حفظ و به خاطر سپردن اسماء الهی را، به فهم معانی و بکاربردن مفاهیم آن در زندگانی دانسته‌اند.^[۱۳] در روایات، با وجود تصریح بسیاری از منابع به تعداد ۹۹ نام؛ اما اختلافاتی در خصوص مصادیق و ذکر اسماء حسنی وجود دارد. روایات شیعه و سنی و حتی منابع مختلف در هر فرقه، روایات متفاوت از همدیگری را گزارش کرده‌اند. جدول زیر بر اساس اختلافات منابع شیعه و سنی، تهیه شده‌است.^[۱۴]

در میان منابع سنی مذهب، تا قبل از قرن دوم هجری قمری، گزارشی از اسماء حسنی وجود ندارد و در اواخر قرن دوم و اوایل قرن سوم، برخی از راویان حدیث سنی مذهب، با اجتهاد شخصی خود، ۹۹ نام خدا که در روایات مورد اشاره قرار گرفته بودند را فهرست کرده‌اند. از میان این افراد می‌توان به ولید بن مسلم، عبدالملک بن صنعانی و عبدالعزیز بن حصین اشاره کرد.

گزارش صدوق از روایت سلیمان بن مهران / روایت ابوهریره / گزارش فلانی از روایت ولید بن مسلم / گزارش ابن ماجه، گزارش بیهقی / گزارش حاکم از عبدالعزیز بن حصین / ابن حجر عسقلانی در فتح الباری

فهرست اختلافات روایی در مصادیق اسماء حسنی^[۱۵]

ردیف	اسم	معنا به فارسی	سلم	هری	ولد	ماج	بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۱	الله	نام جامع اسماء و صفات الهی	سلم	هریر	ولد	ماج	بهق	حصن		حزم	عثم	رضن	نصر
۲	آخر	انجام	سلم	هریر	ولد	ماج	بهق	حصن		حزم	عثم	رضن	نصر
۳	ابد			هریر		ماج
۴	احد	یکتا	سلم	هریر	ولد	ماج	بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۵	اعز	عزیزتر								حزم
۶	اعلی	برتر	سلم						حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۷	اکبر	بزرگترین								حزم
۸	اکرم	بزرگوارتر	سلم				بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۹	اله	معبود	سلم				بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن
۱۰	اول	آغاز	سلم	هریر	ولد	ماج	بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۱۱	بار				ولد
۱۲	باری	هست کننده	سلم	هریر	ولد	ماج	بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۱۳	باسط	گشاینده	سلم	هریر	ولد	ماج	بهق		حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۱۴	باطن	نهان	سلم	هریر	ولد	ماج	بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۱۵	باعث	انگیزنده	سلم	هریر	ولد	ماج	بهق	حصن	حجر
۱۶	باقی	ماندگار	سلم		ولد	ماج	بهق	حصن	حجر
۱۷	بادی						بهق		حجر
۱۸	بدیع	نو آفریننده	سلم	هریر	ولد		بهق	حصن	حجر
۱۹	بر	نیکوکار	سلم		ولد		بهق		حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۲۰	برهان			هریر		ماج			حجر
۲۱	بصیر	بینا	سلم	هریر	ولد	ماج	بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۲۲	تام					ماج
۲۳	توّاب	بسیار توبه‌پذیر	سلم	هریر	ولد	ماج	بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۲۴	جامع	فراهم آرنده		هریر
۲۵	جبّار	جبران کننده	سلم	هریر	ولد	ماج	بهق	حصن	حجر	حزم	عثم		نصر
۲۶	جلیل	بزرگ منزلت	سلم	هریر	ولد	ماج	بهق	حصن
۲۷	جمیل	زیبا		هریر		ماج	بهق	حصن		حزم	عثم	رضن	نصر
۲۸	جواد	بخشنده	سلم				بهق				عثم	رضن	نصر
۲۹	حاکم	فرمانروا							حجر
۳۰	حافظ	نگاه‌دارنده		هریر		ماج	بهق		حجر		عثم		نصر
۳۱	حسیب	حسابگر	سلم		ولد		بهق		حجر		عثم	رضن	نصر
۳۲	حفی	مهربان	سلم						حجر		عثم
۳۳	حفیظ	نگاهدار	سلم		ولد		بهق	حصن	حجر		عثم	رضن	نصر
۳۴	حق	برقرار	سلم	هریر	ولد	ماج	بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۳۵	حکم	داور			ولد		بهق				عثم	رضن	نصر
۳۶	حکیم	درست کار	سلم	هریر	ولد	ماج	بهق		حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۳۷	حلیم	بردبار	سلم	هریر	ولد	ماج	بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۳۸	حنان	بسیار مهربان					بهق	حصن	حجر
۳۹	حمید	ستاینده	سلم	هریر	ولد		بهق		حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۴۰	حی	زنده	سلم	هریر	ولد	ماج		حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۴۱	حیی						بهق				عثم	رضن	نصر
۴۲	خبیر	باریک‌دان	سلم	هریر	ولد	ماج	بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۴۳	خافض				ولد	ماج	بهق
۴۴	خالق	آفریننده	سلم	هریر	ولد	ماج	بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۴۵	خلاق	آفریننده						حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۴۶	خیرالناصرین	بهترین یاری‌کنندگان	سلم										نصر
۴۷	خیرالحاکمین	بهترین حکم‌کنندگان											نصر
۴۸	دائم					ماج	بهق	حصن	حجر
۴۹	دیان	بسیان حساب‌کننده	سلم				بهق					رضن	نصر
۵۰	دهر									حزم
۵۱	ذاری	پدید آورنده	سلم				بهق
۵۲	ذوالاکرام	ارجمند			ولد		بهق	حصن	حجر
۵۳	ذو انتقام	کین کشنده					بهق
۵۴	ذوالجلال	دارای مهتری			ولد		بهق	حصن	حجر
۵۵	ذوالطول	نعمت‌دهنده				ماج	بهق	حصن	حجر
۵۶	ذوالفضل	صاحب برتری					بهق	حصن	حجر
۵۷	ذوالقوه	توانا		هریر		ماج			حجر
۵۸	ذوالمعارج	صاحب عروج‌ها					بهق	حصن	حجر
۵۹	رائی	بیننده	سلم
۶۰	رازق	روزی‌دهنده		هریر			بهق					رضن	نصر
۶۱	رافع	بالابرنده		هریر	ولد	ماج	بهق
۶۲	راشد					ماج
۶۳	رؤوف	مهربان	سلم	هریر	ولد	ماج	بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۶۴	رب	صاحب اختیار	سلم	هریر		ماج	بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۶۵	رب‌المشرقین	صاحب اختیار مشرق‌ها							حجر
۶۶	رب‌المغربین	صاحب اختیار مغرب‌ها							حجر
۶۷	رحمان	بخشنده	سلم	هریر	ولد	ماج	بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۶۸	رحیم	مهربان	سلم	هریر	ولد	ماج	بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۶۹	رزاق	بسیار روزی‌دهنده	سلم		ولد	ماج	بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۷۰	رفیق									حزم	عثم	رضن	نصر
۷۱	رفیع	بالابرنده						حصن	حجر
۷۲	رقیب	نگاهبان	سلم		ولد		بهق	حصن	حجر		عثم	رضن	نصر
۷۳	رشید			هریر	ولد		بهق
۷۴	سامع	شنونده				ماج
۷۵	سبوح	پاک	سلم				بهق			حزم	عثم	رضن	نصر
۷۶	ستیر											رضن	نصر
۷۷	سریع	شتابنده					بهق		حجر
۷۸	سلام	بی‌آزار	سلم	هریر	ولد	ماج	بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۷۹	سمیع	شنوا	سلم	هریر	ولد	ماج	بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۸۰	سید	مهتر	سلم				بهق			حزم	عثم	رضن	نصر
۸۱	شاکر	سپاس‌گزار			نن		بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۸۲	شافی	شفادهنده	سلم				بهق			حزم	عثم	رضن	نصر
۸۳	شکور	بسیار سپاس‌گزار	سلم	هریر	ولد	ماج	بهق	حصن		حزم	عثم	رضن	نصر
۸۴	شدید			هریر		ماج			حجر
۸۵	شهید	گواه	سلم	هریر	ولد	ماج	بهق	حصن	حجر		عثم	رضن	نصر
۸۶	صادق	راستگو	سلم	هریر		ماج	بهق	حصن	حجر
۸۷	صانع	سازنده	سلم				بهق
۸۸	صبور	بسیار شکیبا			ولد		بهق
۸۹	صمد	بی‌نیازی که همه به او نیازمندند	سلم	هریر	ولد	ماج	بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۹۰	ضار	ضرر رسان		هریر	ولد	ماج	بهق
۹۱	طالب						بهق
۹۲	طاهر	پاک	سلم
۹۳	طبیب	درمانگر					بهق					رضن	نصر
۹۴	طیب	پاک‌کننده									عثم		نصر
۹۵	ظاهر	آشکار	سلم	هریر	ولد	ماج	بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۹۶	عادل	دادگر		هریر					حجر
۹۷	عالم	دانا				ماج			حجر		عثم		نصر
۹۸	عدل	دادگر	سلم		ولد		بهق
۹۹	عزیز	عزت‌مند	سلم	هریر	ولد	ماج	بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۱۰۰	عظیم	بزرگ	سلم	هریر	ولد	ماج	بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۱۰۱	عَفُوّ	درگذرنده	سلم		ولد	ماج	بهق		حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۱۰۲	علام	آگاه					بهق	حصن	حجر				نصر
۱۰۳	علی	برتر	سلم	هریر	ولد	ماج	بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۱۰۴	علیم	دانا	سلم		ولد	ماج	بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۱۰۵	غافر	آمرزنده					بهق		حجر				نصر
۱۰۶	غالب	چیره					بهق		حجر
۱۰۷	غفار	بسیار آمرزنده			ولد		بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۱۰۸	غفور	بسیار آمرزنده	سلم	هریر	ولد	ماج	بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۱۰۹	غنی	بی‌نیاز	سلم	هریر	ولد	ماج	بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۱۱۰	غیاث	فریادرس	سلم				بهق
۱۱۱	فاتح	گشایشگر							حجر
۱۱۲	فاطر	آفریننده	سلم			ماج	بهق	حصن	حجر
۱۱۳	فرد	تنها	سلم	هریر
۱۱۴	فتاح	گشاینده	سلم		ولد		بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۱۱۵	فالق	شکافنده	سلم				بهق		حجر
۱۱۶	فعال	توانا بر انجام				ماج	بهق	حصن	حجر
۱۱۷	قائم	راستا				ماج			حجر
۱۱۸	قادم			هریر
۱۱۹	قابض	گیرنده	سلم	هریر	ولد	ماج	بهق		حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۱۲۰	قابل	پذیرنده					بهق		حجر
۱۲۱	قاض الحاجات	برآورنده نیازها	سلم
۱۲۲	قاضی	تشخیص دهنده					بهق
۱۲۳	قادر	توانا		هریر	ولد	ماج		حصن	حجر		عثم	رضن	نصر
۱۲۴	قاهر	نیرومند	سلم	هریر		ماج			حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۱۲۵	قدّوس	پاک و بی‌عیب	سلم	هریر	ولد		بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۱۲۶	قدیر	توانمند	سلم				بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۱۲۷	قدیم		سلم	هریر		ماج	بهق	حصن
۱۲۸	قریب	نزدیک	سلم	هریر		ماج	بهق		حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۱۲۹	قوی	نیرومند	سلم	هریر						حزم	عثم	رضن	نصر
۱۳۰	قیّوم	پاینده	سلم	هریر	ولد	ماج	بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۱۳۱	قهار	بسیار مقتدر			ولد		بهق			حزم	عثم	رضن	نصر
۱۳۲	کبیر	بزرگ	سلم		ولد		بهق	حصن	حجر		عثم	رضن	نصر
۱۳۳	کافی	بی‌نیاز کننده	سلم	هریر		ماج	بهق	حصن	حجر				نصر
۱۳۴	کاشف	دفع‌کننده					بهق		حجر
۱۳۵	کاشف الضر	دفع‌کننده بدی	سلم
۱۳۶	کریم	بزرگوار	سلم	هریر	ولد	ماج	بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۱۳۷	کفیل	نگاهبان					بهق	حصن	حجر				نصر
۱۳۸	لطیف	مداراگر	سلم	هریر	ولد	ماج	بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۱۳۹	ماجد			هریر	ولد	ماج
۱۴۰	مالک	صاحب اختیار						حصن	حجر			رضن
۱۴۱	مالک الملک	پادشاهی دهنده پادشاهان			ولد								نصر
۱۴۲	مانع				ولد	ماج	بهق
۱۴۳	مدبر	تدبیر کننده					بهق	حصن
۱۴۴	مذل	ذلیل کننده		هریر	ولد	ماج	بهق
۱۴۵	مؤمن	ایمنی‌دهنده	سلم	هریر	ولد	ماج	بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۱۴۶	مبدی	آغازبخش		هریر	ولد	ماج	بهق	حصن	حجر
۱۴۷	مبین	آشکارا	سلم	هریر		ماج	بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۱۴۸	مثیب	پاداش‌دهنده							حجر
۱۴۹	متکبّر	صاحب کبریاء و عظمت	سلم	هریر	ولد	ماج	بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۱۵۰	متعالی	عالی‌جایگاه		هریر	ولد	ماج	بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۱۵۱	متفضل								حجر
۱۵۲	متین	استوار			ولد	ماج	بهق		حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۱۵۳	محب	دوستدار
۱۵۴	محسن	احسان‌گر								حزم	عثم	رضن	نصر
۱۵۵	محصی	شمارنده		هریر	ولد		بهق
۱۵۶	محیی	زنده‌کننده		هریر	ولد	ماج	بهق	حصن	حجر
۱۵۷	مجیب	جواب‌دهنده		هریر	ولد	ماج	بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۱۵۸	مجتبی			هریر
۱۵۹	مجید	ارجمند	سلم	هریر	ولد	ماج	بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۱۶۰	مستعان	یاری‌خواسته							حجر
۱۶۱	مسعر									حزم		رضن
۱۶۲	معز	عزیز کننده		هریر	ولد	ماج	بهق
۱۶۳	معطی	عطا کننده		هریر		ماج	بهق			حزم	عثم	رضن	نصر
۱۶۴	معید	باز بارکننده		هریر	ولد	ماج	بهق	حصن	حجر
۱۶۵	مغنی	بی‌نیاز کننده			ولد		بهق
۱۶۶	مولی	سرپرست	سلم				بهق	حصن	حجر		عثم	رضن	نصر
۱۶۷	منان	بسیار نعمت‌دهنده	سلم			ماج	بهق	حصن	حجر		عثم	رضن	نصر
۱۶۸	منتقم	انتقام گیرنده		هریر	ولد
۱۶۹	منعم	نعمت‌دهنده					بهق		حجر
۱۷۰	منیر					ماج
۱۷۱	محیط	فراگیرنده	سلم				بهق		حجر		عثم		نصر
۱۷۲	ملک	پادشاه	سلم	هریر	ولد	ماج	بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۱۷۳	ملیک	فرمانروا					بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۱۷۴	مقتدر	نیرومند		هریر						حزم	عثم	رضن	نصر
۱۷۵	مقسط				ولد	ماج	بهق
۱۷۶	مقدم	برتر		هریر	ولد		بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۱۷۷	مقلب القلوب	تغییردهنده قلب‌ها							حجر
۱۷۸	مقیت	نگهبان	سلم		ولد		بهق		حجر		عثم	رضن	نصر
۱۷۹	مغیث						بهق	حصن	حجر
۱۸۰	مصور	نگارنده	سلم	هریر	ولد	ماج	بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۱۸۱	ممیت	جان‌گیرنده		هریر	ولد	ماج	بهق	حصن	حجر
۱۸۲	موخر			هریر	ولد		بهق				عثم	رضن	نصر
۱۸۳	موجد								حجر
۱۸۴	مهیمن	نگهبان	سلم	هریر	ولد	ماج	بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۱۸۵	ناصر	یاری‌دهنده	سلم				بهق
۱۸۶	نافع	نفع‌دهنده		هریر	ولد	ماج	بهق
۱۸۷	نصیر	یاور					بهق	حصن	حجر		عثم	رضن	نصر
۱۸۸	نور	روشنایی	سلم	هریر	ولد	ماج	بهق	حصن	حجر
۱۸۹	واجد	دارا			ولد	ماج	بهق
۱۹۰	وارث	ارث‌برنده	سلم	هریر	ولد	ماج	بهق		حجر		عثم	رضن	نصر
۱۹۱	واسع	گشایش‌مند	سلم	هریر	ولد		بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۱۹۲	وافی			هریر		ماج	بهق
۱۹۳	والی				ولد	ماج	بهق
۱۹۴	وتر	تنها	سلم	هریر		ماج	بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۱۹۵	وکیل	کاردان	سلم	هریر	ولد	ماج	بهق	حصن	حجر		عثم	رضن	نصر
۱۹۶	وفی	وفادار	سلم	هریر		ماج	بهق
۱۹۷	ولی	سرپرست		هریر	ولد	ماج	بهق		حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۱۹۸	ودود	دوست‌دار	سلم	هریر	ولد	ماج	بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۱۹۹	وهاب	بخشنده	سلم	هریر	ولد	ماج	بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر
۲۰۰	هادی	هدایت‌کننده	سلم	هریر	ولد	ماج	بهق	حصن	حجر				نصر
۲۰۱	واحد	یگانه	سلم	هریر	ولد	ماج	بهق	حصن	حجر	حزم	عثم	رضن	نصر