فهرست نبردهای شاهنشاهی ساسانی

این مقاله فهرستی از جنگ‌ها و نبردهای شاهنشاهی ساسانی با دولت‌های همسایه می‌باشد.

از ابتدا تا ۶۳۲ م

سال	نام نبرد	مکان	شاهنشاه ساسانی	مخالفان	پادشاه دشمن	نتیجه
۲۴ آوریل ۲۲۴ میلادی	نبرد هرمزگان	مناطق تحت تسلط اشکانیان	اردشیر بابکان	شاهنشاهی اشکانی	اردوان پنجم	پیروزی^[۱]
۲۴۳ میلادی	نبرد رأس‌العین	میان‌رودان	اردشیر بابکان	امپراتوری روم	گوردیان سوم	شکست^[۲]
۲۵۲ میلادی	محاصره نصیبین (۲۵۲)	نصیبین	شاپور یکم	امپراتوری روم	نامعلوم	پیروزی^[۳]
۲۵۲ میلادی	نبرد باربالیسوس	میان‌رودان	شاپور یکم	امپراتوری روم		پیروزی^[۴]^[۵]
۲۵۶ میلادی	محاصره دورا اروپوس (۲۵۶)	سوریه	شاپور یکم	امپراتوری روم		پیروزی^[۶]
۳۲۵ م	جنگ شاپور دوم با اعراب	میان‌رودان، عربستان	شاپور دوم	اعراب	قروة ابن مخلب	پیروزی^[۷]
۴۲۱–۴۲۲ م	جنگ ایران و روم (۴۲۱–۴۲۲)	نور شیراکان	بهرام گور	بیزانس	تئودوسیوس دوم	وضع موجود قبل از جنگ^[۸]
۴۴۰ م	جنگ ایران و روم (۴۴۰)	خاور نزدیک	یزدگرد دوم	بیزانس	تئودئوس دوم	پیروزی^[۹]
۵۰۶–۵۰۲ م	جنگ آناستازی	میان‌رودان، آناتولی	قباد یکم	بیزانس	آناستاسیوس یکم	پیروزی^[۱۰]
۵۲۶ – ۵۳۲ م	جنگ ایبری	میان‌رودان، قفقاز	قباد یکم	بیزانس، آکسوم، غسانیان	ژوستین یکم	پیروزی^[۱۱]
۵۶۱–۵۴۱ م	جنگ لازستان	گرجستان	خسرو انوشیروان	بیزانس، لازستان	ژوستینین یکم	پیروزی^[۱۲]
۵۵۷ م	نبرد بخارا	بخارا، سغد	خسرو انوشیروان	هپتالیان	نامشخص	پیروزی^[۱۳]
۵۷۰–۵۷۸ میلادی	نبرد ایران و اتیوپی	یمن، دریای سرخ	خسرو انوشیروان	امپراتوری آکسوم، بیزانس	مسروق بن عبرهه	پیروزی^[۱۴]
۵۷۲–۵۹۱ م	جنگ ایران و روم (۵۹۱–۵۷۲)	میان‌رودان، ارمنستان	هرمز چهارم	بیزانس		شکست^[۱۵]^[۱۶]
۵۸۸–۶۸۹ م	اولین نبرد ایران و ترکان	خراسان بزرگ، فرارود	هرمز چهارم	خاقانات غربی ترک، هپتالیان	ساوه شاه	پیروزی^[۱۷]
۵۸۹–۵۹۱	جنگ داخلی ساسانیان	مناطق تحت تسلط ساسانیان	خسروپرویز	ساسانیان شورشی	بهرام چوبین	پیروزی خسروپرویز^[۱۸]
۶۱۹ م	دومین نبرد ایران و ترکان	آسیای میانه	خسروپرویز	خاقانات غربی ترک، هپتالیان	تون جبغو خان	پیروزی^[۱۹]
۶۰۲ تا ۶۲۸ م	نبرد ۲۵ ساله ایران و روم سومین جنگ ایران و ترکان	قفقاز، میان‌رودان، آناتولی، مصر	خسروپرویز	بیزانس، تانگ، خاقانات ترک، خزرها		شکست ^[۲۰]^[۲۱]^[۲۲]
۶۲۸–۶۳۲ م	جنگ داخلی ساسانیان (۶۲۸–۶۳۲)	ایرانشهر	یزدگرد سوم	انجمن پارسیگ، انجمن نیمروز	انجمن پهلوی	پیروزی^[۲۳]

نبردها با اعراب، از ۶۳۳ م تا سقوط

سال	نام نبرد	مکان	شاهنشاه ساسانی	مخالفان	پادشاه دشمن	نتیجه
آوریل ۶۳۳ م / محتملا ۶۲۹ م	نبرد زنجیر	کویت	یزدگرد سوم	خلافت راشدین	ابوبکر	شکست^[۲۴]
ژانویه ۶۳۴	نبرد فراض	میان‌رودان	یزدگرد سوم	خلافت راشدین	ابوبکر	شکست^[۲۵]
	نبرد پل	بابل	یزدگرد سوم	خلافت راشدین	عمر	پیروزی^[۲۶]
نوامبر ۶۳۶ میلادی	نبرد قادسیه	میان‌رودان	یزدگرد سوم	خلافت راشدین	عمر	شکست^[۲۷]^[۲۸]
۶۴۲ م	نبرد نهاوند	در نزدیکی هگمتانه	یزدگرد سوم	خلافت راشدین	عمر	شکست^[۲۹] سقوط ساسانیان^[۳۰]

نگارخانه

نبردها و تکامل سرزمینی ساسانیان
نقش برجسته تعظیم والرین (امپراتور روم) در برابر شاپور یکم

جستارهای وابسته

یادداشت

الف. ^ اعراب، طی ۶۸ نبرد و در ۲۱ سال ایران را تسخیر کردند. اما در اینجا به مهمترین نبردها اشاره شده‌است.

پانویس

منابع

CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1 iranicaonline.org

پیوند به بیرون

Cataphracts and Siegecraft - Roman, Parthian and Sasanid military organisation.
Alemani, Agustí. "Sixth Century Alania: between Byzantium, Sasanian Iran and the Turkic World" (PDF). Ēran ud Anērān. Transoxiana Webfestschrift Series I. Retrieved 2008-05-06.
"Rome and Parthia at War". History Articles – Classical Europe and Mediterranean. All Empires – Online History Community. Retrieved 2008-05-16.
"Sassanids vs Byzantines". History Articles – Medieval Europe. All Empires – Online History Community. Retrieved 2008-05-16.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]

[۲۱]

[۲۲]

[۲۳]

[۲۴]

[۲۵]

[۲۶]

[۲۷]

[۲۸]

[۲۹]

[۳۰]