کیان تاج‌بخش

جهانبخش متولد ۱۳۴۰ در تهران است و از هشت سالگی در انگلستان تحصیل کرده است. پدر تاجبخش مسئول روابط عمومی دفتر فرح پهلوی بود. او در سال ۱۹۷۵ به سوئیس رفته و در سازمان ملل مشغول کار دفتری شد.^[۵]

تاجبخش، استاد جامعه شناسی شهری، نماينده موسسه «جامعه باز» یا همان بنياد آمريکايی «سوروس» در ايران، مشاور بانک جهانی در تهران و مشاور برخی از وزارتخانه‌های جمهوری اسلامی در امور بهداشت، مقابله با ايدز و اعتياد و از کمک رسانان به زلزله‌زدگان بم بود.^[۲] او استاد سابق دانشگاه نوین تحقیقات اجتماعی نیویورک بود و به عنوان مشاور برای چندین سازمان دولتی ازجمله سازمان شهرداری‌ها و سازمان تأمین اجتماعی مشغول به کار بوده‌است.^[۶] وی اگرچه مدرس رسمی دانشگاه‌های ایران نبوده، اما از سال ۱۳۸۳ با حضور در کلاس‌های «جامعه‌شناسی شهری» به عناوین مختلفی چون استاد «دانشگاه نوین تحقیقات اجتماعی نیویورک» پیرامون کیفیت «شبکه‌سازی اجتماعی» در مقام یک «سرمایه اجتماعی» سخنرانی کرده‌است.

بازداشت در ۱۳۸۶

تاجبخش در اردیبهشت ۱۳۸۶ توسط نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران دستگیر شد. دلیل دستگیری او، اقداماتش در موسسه جامعه باز عنوان شده بود. اعترافات تلویزیونی او که در خرداد ۱۳۸۶ منتشر شد نیز به همین موضوع اشاره داشت. در این فیلم اعترافات که از تلویزیون جمهوری اسلامی پخش شد،‌ تاجبخش مدی شد: «موسسه جامعه باز تلاش می کرده تا فاصله حکومت و مردم بیشتر شود».^[۲] عناوین اتهامی وی توسط قوه قضائیه ایران، اقدام علیه امنیت ملی از طریق فعالیت جاسوسی و تبلیغی بود.^[۵]

او پس از ۴ ماه حبس در زندان، با قرار وثیقه ۱۰۰ میلیون تومانی آزاد شد.^[۲]

بازداشت در ۱۳۸۸

وی پس از انتخابات دهم ریاست‌جمهوری و بدنبال حوادث جنجال‌برانگیز پس از انتخابات، در روز ۱۸ تیر ۱۳۸۸ بازداشت شد.^[۲][۶] اتهامات او برای بازداشتش توسط قوه قضائیه جمهوری اسلامی «ارتباط با عناصر بيگانه، قبول سمت مشاوره بنياد جرج سوروس در ايران برای طراحی براندازی نرم عليه نظام جمهوری اسلامی، فعاليت تبليغی عليه جمهوری اسلامی از طريق شرکت در تجمعات غيرقانونی و ايجاد شبهه تقلب در نتيجه انتخابات» عنوان شده بودند.^[۷]

به گفته وکیل او، دادگاه در ابتدا او را به ۱۲ سال حبس محکوم کرد.^[۸][۹] برخی منابع ۱۵ سال حبس را برای او مدعی شدند.^{[۱۰][۱۱][۱۲]} دادگاه تجدید نظر اما در مجازات او تخفیف داده و حبس او را به ۵ سال کاهش داد.^[۹]

دادگاه بدوی، تاجبخش را به ۱۵ سال حبس محکوم کرده بود اما این حکم در دادگاه تجدید نظر به ۵ سال کاهش یافت.^[۱۳] او ۹ ماه پس از بازداشت با قرار وثیقه ۸۰۰ میلیون تومانی، برای مدت ۱۵ روز از زندان آزاد شد.^[۷]

او در شامگاه شنبه ۲۲ اسفند ۱۳۸۸ آزاد شد.^[۱۳]

• دیده‌بان حقوق بشر، بازداشت و پخش اعترافات از وی را در سال ۱۳۸۶ محکوم کرد. این سازمان گفته است که «بسياری از بازداشت شدگان اخير تحت شرايط نامساعد و در سايه نقض قانون، برای انجام پروژه اعتراف گيری تحت فشارهای شديد جسمی و روانی قرار گرفته اند»^[۲]
• خانواده او در بازداشت مربوط به سال ۱۳۸۸ مدعی شدند که بازداشتش برای گرفتن اعترافات اجباری برای استفاده در دادگاه است. آنها همچنین از انتشار عکس‌های تاجبش توسط خبرگزاری فارس ابراز ناراحتی کردند که نشان از فشار روحی و روانی بر تاجبخش بوده است.^[۶]
• وزارت امور خارجه آمریکا نیز در اطلاعیه‌ای خواستار آزادی کیان تاجبخش، از شهروندان آمریکایی شد.^[۶][۱۰] و حکم محکومیت او را ناعادلانه دانست.^[۱۲]
• رسانه‌های مرتبط با جمهوری اسلامی، تاجبخش را از نظریه‌پردازان انقلاب مخملی می‌دانند که سعی در براندازی جمهوری اسلامی داشته است.^[۱۴]

• آرمان شهر: فضا، هویت و قدرت در اندیشه اجتماعی معاصر. ترجمه افشین خاکباز. تهران: نی، ۱۳۸۷. شابک ‎۹۷۸−۹۶۴−۳۱۲−۷۳۹−۸^[۱۵]
• سرمایه اجتماعی: اعتماد، دموکراسی و توسعه. به کوشش کیان تاجبخش؛ نویسندگان مقاله‌ها رابرت پاتنام… [و دیگران]؛ ترجمه افشین خاکباز، حسن پویان. تهران: نشر پژوهش شیرازه، ۱۳۸۴. شابک ‎۹۶۴−۷۷۶۸−۳۶−۲^[۱۶]
• The Promise of the City: Space, Identity, and Politics in Contemporary Social Thought. Berkeley: University of California Press, 2000. ISBN 0-520-22278-4

• Iran TV shows detained Iranian-Americans - reuters - Jul ۱۶، ۲۰۰۷