Rúa Marqués de Riestra
8°38′48″O / 42.430138888889, -8.6465555555556
A rúa Marqués de Riestra é unha rúa do centro da cidade de Pontevedra, no ensanche decimonónico, paralela lonxitudinalmente ao parque das Palmeiras polo seu lado leste.[1] É unha das principais rúas do centro de Pontevedra.
| Rúa Marqués de Riestra | |
|---|---|
 Tramo peonil da rúa Marqués de Riestra | |
| Tipoloxía | rúa |
| Dimensións | |
| Lonxitude | 0,25 km |
| Formato | peonil (primeiro tramo), un carril e dúas beirrarúas (segundo tramo) |
| Localización | |
| Inicio | Praza de España |
| Fin | Praza de San Xosé |
Orixe do nome
Desde 1950 a rúa está dedicada a José Riestra López, primeiro marqués de Riestra (1853-1923), gran benefactor de Pontevedra. Entre outras iniciativas, foi propulsor da chegada da luz eléctrica á cidade en 1888 e do tranvía en 1889 así como de diversas fábricas e empresas (as primeiras fábricas en Galicia de electricidade en 1888 na praza da Verdura[2] e de cerámica en 1895 na Barca,[3][4], ademais da Banca Riestra)[5] ou a mellora das rúas da cidade e apoio á construción de edificios institucionais. Dedicou parte do seu capital á cidade e así mesmo, cedeu a súa mansión e leira da Caeira para convertela en gran hospital para os soldados repatriados de Cuba e Filipinas como consecuencia da guerra hispano-estadounidense.[6]
Historia
A actual rúa Marqués de Riestra era en 1853 un camiño que conducía desde a antiga porta de Santo Domingo da muralla de Pontevedra na praza de España ata o Campo de San Xosé na actual praza de San Xosé. A partir desa data, coa expansión do primeiro ensanche da cidade, o camiño foise urbanizando progresivamente,[7] ata a súa consolidación definitiva como rúa cara a 1880,[8] formando parte do primeiro ensanche da cidade fóra do antigo casco amurallado.[9] O concello de Pontevedra alleou do conxunto da leira dos dominicos a liña de soares con fronte á rúa Riestra, conxunto adquirido mediante poxa.[10]
O 21 de decembro de 1880 o concello de Pontevedra acordou poñer como nome á rúa desde o xardín da Alameda ata o final do antigo Campo da Feira o do político liberal Francisco Antonio Riestra Vallaure (pai do marqués), despois de morrer en Madrid, pola súa actividade emprendedora e pola realización da maior parte do primeiro ensanche da cidade.[7][11]
Neses novos espazos do primeiro ensanche pontevedrés construíronse edificios que coas súas formas e funcións reforzaron o proxecto burgués restauracionista, expoñentes da nova Pontevedra. En 1896 o editor, xornalista e político Andrés Landín Varela edificou un edificio no número 7 da rúa en cuxo baixo estableceu unha imprenta e libraría así como a súa vivenda no primeiro andar.[12] En 1905 terminou a construción no lado esquerdo da rúa (con fachada traseira cara ao parque das Palmeiras) do palacete Villa Pilar, mandado edificar polo indiano procedente de Cuba Manuel Martínez Bautista.[13]
En 1927 ordenouse a derriba dos barracóns dun garaxe no lado dereito da rúa para poder proceder á apertura total da nova rúa Xeneral Gutiérrez Mellado, que conducía á rúa Riestra desde a rúa Michelena. As últimas casas que impedían a apertura da nova vía tíñanse xa expropiado e derrubáronse en maio de 1927, aínda que os barracóns do garaxe da rúa Riestra non se derrubaron ata 1930.[14][15][16]
En 1950 a rúa adoptou o nome do Marqués de Riestra, título concedido polo rei Afonso XIII a José Riestra López o 4 de febreiro de 1893 por Real Decreto. A Travesía de Riestra desde a rúa Michelena recibiu o nome de Rúa Marquesa, en alusión á muller do marqués de Riestra, María Calderón Ozores, filla do conde de San Juan.[17] En 1965 abríronse as galerías Vázquez Lescaille, desde a rúa Xeneral Gutiérrez Mellado á rúa Marqués de Riestra.[18]
En 2006 o primeiro tramo da rúa desde a praza de España ata a rúa Xeneral Gutiérrez Mellado foi reformado e peonalizado.[19]
Descrición
Marqués de Riestra é unha rúa do primeiro ensanche da cidade dunha lonxitude de 260 metros que segue un eixo norte-sueste e que se divide en dous tramos: un peonil empedrado desde a praza de España ata a rúa Xeneral Gutiérrez Mellado e outro con orientación sueste desde a rúa Gutiérrez Mellado ata a praza de San Xosé, que dispón de dúas beirarrúas e un carril central de circulación rodada.[20]
É unha rúa predominantemente chaira dunha anchura media de 11 metros. Nela conflúen de norte a sur as rúas peonís Marquesa, Gutiérrez Mellado no seu lado dereito e no esquerdo as pequenas rúas Frei Tomás de Sarria e Enrique Labarta a ambos os dous lados do xardín de Villa Pilar.[21][22]
Trátase dunha rúa eminentemente comercial e de servizos na que se sitúan numerosos comercios, cafeterías e sucursais bancarias. No seu inicio, na confluencia coa Gran Vía de Montero Ríos atópase a ábsida das ruínas góticas do antigo convento e igrexa de Santo Domingo á beira dun cruceiro de pedra que estaba situado no atrio da igrexa medieval de San Bartolomé o Vello antes de ser demolida.[23][24] Na metade do trazado da rúa áchase a mansión ecléctica de 1905 Villa Pilar.[21]
Edificios destacados
Ao comezo da rúa Marqués de Riestra, as Ruínas do Convento de San Domingos son os vestixios dun convento e igrexa góticos do século XIV. Hoxe, xunto con outros cinco edificios, forman o Museo Provincial de Pontevedra e foron declaradas Ben de Interese Cultural en 1895.[25][26] Só se conserva a cabeceira, con cinco capelas absidais correspondentes ao brazo transversal do transepto, que constitúen o exemplo máis puro de arquitectura gótica en Galicia.[27][28][29]
No número 11 da rúa está situada a mansión Villa Pilar cuxa construción empezou en 1899 e terminou en 1905.[30] O edificio é de estilo ecléctico e modernista, con tres plantas de altura e un só corpo. Ten un semisoto, tres andares e un ático. Entre os seus elementos arquitectónicos destacan os almofadados e as balaustradas de estilo inglés en todos os balcóns, realizadas en formigón, un elemento moi innovador para a época.[31] O edificio intégrase harmoniosamente na súa contorna, xa que está rodeado por un pequeno xardín privado con palmeiras pechado por un enreixado de ferro forxado.[32] Ao interior do edificio accédese por escaleiras de mármore de Carrara na primeira planta e de madeira nas seguintes.[33] A distribución dos distintos andares reflicte o estilo de vida da burguesía de finais do século .
A fileira de casas de pedra entre as ruínas de Santo Domingo e Villa Pilar entre os números 13 e 21 son casas típicas do primeiro ensanche pontevedrés do século XIX, como as da rúa da Oliva. Dispoñen de planta baixa e dous pisos, con balcóns na primeira planta e galerías na segunda ou con balcóns nas dúas plantas.[34]
No número 3 da rúa Marqués de Riestra facendo esquina coa rúa Pastor Díaz e con entrada principal polo número 7 da rúa Arquitecto da Sota atópase un edificio de vivendas racionalista de 7 andares do arquitecto Alejandro de la Sota, do ano 1970, único en Galicia.[35][36][37] O edificio de formigón e cor exterior marrón incorpora nas súas fachadas o fundamento das galerías, posúe un portal reducido ás súas liñas esenciais e dispón dun ático axardinado.[38]
No número 30 da rúa da Oliva, na esquina coa rúa Marqués de Riestra, existe un edificio racionalista de 1930 do arquitecto Emilio Salgado Urtiaga.[39]
Notas
Véxase tamén
Bibliografía
- Aganzo, Carlos (2010). Pontevedra. Ciudades con encanto (en castelán). Madrid: El País-Aguilar. p. 85; 97. ISBN 978-8403509344.
- Durán Villa, Francisco (2000). Provincia de Pontevedra (en castelán). Madrid: Mediterráneo. p. 88; 96. ISBN 8471563371.
- Fontoira Surís, Rafael (2009). Pontevedra monumental. Pontevedra: Deputación de Pontevedra. p. 407; 438. ISBN 9788484573272.
- González Clavijo, Pepy (2008). Las calles de Pontevedra (en castelán). Pontevedra: Deputación de Pontevedra. p. 181-182. ISBN 978-84-8457-312-8.
- Juega Puig, Juan (2000). As rúas de Pontevedra. Pontevedra: Deputación de Pontevedra. p. 92-93. ISBN 84-8457-044-4.
- Riveiro Tobío, Elvira (2008). Descubrir Pontevedra (en castelán). Pontevedra: Edicións do Cumio. p. 29. ISBN 9788482890852.
- Rodríguez Mouriño, Matías G. (2020). "Algunas notas acerca de Villa Pilar: una arquitectura indiana en la Pontevedra de la Restauración". Arte y ciudad. Revista de Investigación. (en castelán) (17): 117-142. ISSN 2254-2930.